Tôi như mất trí nhớ mỗi khi nhắc đến tiền

Hiện tượng này được các chuyên gia tài chính hành vi gọi tên là money amnesia, tạm dịch là "mất trí nhớ tài chính" hay “chứng mất trí nhớ tiền bạc”.

"Money amnesia" là gì?

Đây là hiện tượng bạn quên mất hoặc đánh giá thấp số tiền mình đã chi tiêu. Điều này thường xảy ra với những khoản nhỏ, lặp đi lặp lại hàng ngày: cà phê sáng, ship đồ ăn, mua vé xem phim, trả tiền in-app, đặt xe công nghệ…

Money amnesia không phải là do trí nhớ kém, mà là vì não bộ của bạn không ghi nhận đầy đủ hành vi chi tiêu, đặc biệt trong bối cảnh thanh toán ngày càng trở nên nhanh gọn, không dùng tiền mặt. Tất cả đều chỉ cách bạn vài thao tác trên điện thoại. Khi không cần đắn đo quá nhiều để chi tiền, bạn cũng dễ bỏ qua chính hành vi tiêu tiền của mình.

Ngoài ra, việc chi tiêu diễn ra trong lúc không tập trung, vừa làm việc vừa đặt đồ, vừa lướt mạng vừa shopping càng khiến bạn không thực sự ý thức về dòng tiền đang đi ra. Hậu quả là đến cuối tuần, cuối tháng, bạn “bất ngờ” vì đã tiêu quá nhiều mà không nhớ mình tiêu lúc nào.

Quản lý chi tiêu không cần nhớ từng khoản

Trong bối cảnh số hóa, bạn không cần ghi chép tay hay nhớ hết từng chi tiết để kiểm soát chi tiêu. Thay vào đó, điều quan trọng là tạo một hệ thống theo dõi đơn giản và đều đặn.

1. Xem lại lịch sử giao dịch định kỳ.

Hầu hết các app ngân hàng, ví điện tử hiện nay đều có mục thống kê chi tiêu theo thời gian và danh mục. Bạn nên dành 5–10 phút vào cuối tuần để rà soát: tuần này đã chi bao nhiêu, có khoản nào vượt mức bình thườ ng hay không.

2. Thiết lập hạn mức chi tiêu theo tuần hoặc theo danh mục.

Việc đặt giới hạn cho các nhóm như ăn uống, giải trí, mua sắm giúp bạn chủ động hơn và biết khi nào cần “hãm lại”. Nhiều app tài chính cá nhân hiện hỗ trợ tính năng này, hoàn toàn tự động.

3. Gộp các chi phí định kỳ thành một checklist đầu tháng.

Tiền thuê nhà, gói học, tài khoản streaming, bảo hiểm... nên được liệt kê riêng và trừ thẳng khỏi ngân sách cá nhân ngay từ đầu tháng. Phần còn lại mới là khoản bạn có thể linh hoạt tiêu dùng.

4. Gắn chi tiêu với mục tiêu cụ thể.

Khi bạn có một mục tiêu tài chính (ví dụ: để dành 5 triệu/tháng, mua điện thoại mới trong 3 tháng...), bạn sẽ tự điều chỉnh hành vi tiêu dùng để không “vung tay” một cách vô thức.

Bạn không cần nhớ từng hóa đơn hay ghi lại từng cốc trà sữa đã uống. Nhưng nếu không biết tổng thể mình đang chi tiêu bao nhiêu, đang đi chệch khỏi kế hoạch ra sao, bạn sẽ luôn cảm thấy tiền “bốc hơi” dù vẫn nghĩ mình sống rất tiết kiệm. Giải pháp không phải là cắt hết chi tiêu, mà là hiểu rõ dòng tiền đang đi đâu để có thể điều chỉnh kịp thời. Kiểm soát tài chính không bắt đầu từ những con số, mà bắt đầu từ sự chú ý.