Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 đang tạo ra những thay đổi đáng kể trong việc quản lý hành vi của người tham gia giao thông, đặc biệt là đối với người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy. Nhiều thói quen lâu nay vẫn tồn tại trong đời sống hằng ngày nay đã được xác định rõ là hành vi vi phạm và sẽ bị xử lý nghiêm nhằm giảm thiểu nguy cơ tai nạn.
Một trong những nội dung được người dân quan tâm là quy định cấm sử dụng các thiết bị âm thanh khi đang điều khiển xe máy, ngoại trừ thiết bị trợ thính dành cho người khiếm thính. Quy định này được ban hành trên cơ sở thực tế cho thấy việc nghe âm thanh qua tai nghe có thể làm giảm khả năng tập trung, khiến người lái xe khó tiếp nhận các tín hiệu cảnh báo như còi xe, tiếng phanh gấp hay hiệu lệnh từ người điều tiết giao thông.
Theo cách hiểu của pháp luật, thiết bị âm thanh không chỉ giới hạn ở tai nghe có dây mà còn bao gồm cả tai nghe không dây. Điều này đồng nghĩa với việc dù người lái xe chỉ đeo tai nghe để nghe bản đồ chỉ đường, không nghe nhạc hay gọi điện, thì vẫn bị xem là vi phạm quy định về trật tự, an toàn giao thông.
Về mức xử phạt, người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy sử dụng thiết bị âm thanh trong lúc lái xe sẽ bị phạt tiền ở mức khá cao, đồng thời bị trừ điểm trên giấy phép lái xe. Việc áp dụng cơ chế trừ điểm được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông, thay vì chỉ dừng lại ở xử phạt hành chính như trước đây.
Trong những trường hợp nguy hiểm hơn, khi người lái xe vừa đeo tai nghe vừa sử dụng điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác bằng tay trong lúc xe đang di chuyển và gây ra tai nạn, chế tài xử phạt sẽ tăng nặng. Không chỉ phải nộp phạt với số tiền lớn, người vi phạm còn bị trừ nhiều điểm giấy phép lái xe, thậm chí có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự nếu hậu quả tai nạn nghiêm trọng.
Điểm đáng chú ý là quy định mới không xét đến mục đích sử dụng tai nghe. Dù người điều khiển phương tiện cho rằng mình chỉ nghe chỉ dẫn đường để thuận tiện di chuyển, hành vi này vẫn bị xử lý như các trường hợp vi phạm khác, bởi nguy cơ mất an toàn là như nhau.
Để tránh vi phạm, người dân có thể lựa chọn giải pháp gắn điện thoại cố định trên xe để quan sát bản đồ khi cần thiết. Tuy vậy, các cơ quan chức năng cũng khuyến cáo việc nhìn vào màn hình trong lúc lái xe cần được hạn chế tối đa, bởi chỉ một giây mất tập trung cũng có thể dẫn đến những tình huống nguy hiểm khó lường.
Nghị định 168/2024/NĐ-CP ngày 26/12/2024 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe quy định cụ thể mức phạt đối với hành vi sử dụng điện thoại khi điều khiển ô tô, xe máy, xe đạp tham gia giao thông.
Cụ thể tại điểm h, khoản 5, Điều 6 quy định xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe ô tô, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm quy tắc giao thông đường bộ như sau:
Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi dùng tay cầm và sử dụng điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông đang di chuyển trên đường bộ.
Tại điểm đ, khoản 4, Điều 7 quy định về xử phạt, trừ điểm giấy phép lái của người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy, các loại xe tương tự xe mô tô và các loại xe tương tự xe gắn máy vi phạm quy tắc giao thông đường bộ, quy định phạt tiền từ 800.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm: Người đang điều khiển xe sử dụng ô (dù), thiết bị âm thanh (trừ thiết bị trợ thính), dùng tay cầm và sử dụng điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác.
Điểm h, khoản 1, Điều 9 quy định xử phạt người điều khiển xe đạp, xe đạp máy, người điều khiển xe thô sơ khác vi phạm quy tắc giao thông đường bộ nêu rõ: Phạt tiền từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi người điều khiển xe đạp, xe đạp máy sử dụng ô (dù), dùng tay cầm và sử dụng điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác; chở người ngồi trên xe đạp, xe đạp máy sử dụng ô (dù).
Các chuyên gia giao thông khuyến nghị người điều khiển xe máy nên chuẩn bị sẵn lộ trình trước khi khởi hành, chủ động ghi nhớ đường đi thay vì phụ thuộc vào thiết bị điện tử trong quá trình di chuyển. Việc tuân thủ nghiêm các quy định mới không chỉ giúp người dân tránh bị xử phạt mà còn góp phần xây dựng môi trường giao thông an toàn, văn minh hơn.