Phố sách Đinh Lễ đã đổi thay: Ngỡ ngàng vì tiệm Huy Hoàng đóng cửa, Ngân Nga bề thế nay thu hẹp, sạp cũ hóa quán cà phê…

“Lên Đinh Lễ đi!” - một lời rủ rê ngắn gọn nhưng nếu ai đã từng ở Hà Nội một thời gian dài, chỉ nghe đến đó thôi là biết tiếp theo sẽ là hoạt động gì.

Không phải quán cafe, cũng chẳng phải địa điểm check-in sang chảnh, Đinh Lễ là một con phố ngắn nằm ngay sát Hồ Gươm, 2/3 cửa hiệu trên con phố này là hiệu sách. Suốt mấy chục năm, nơi đây được mệnh danh là  “thiên đường sách” ở Hà Nội. 

Chỉ cần ghé vào một tiệm, nói tên sách muốn mua, chủ tiệm sẽ đưa ngay trong “1 phút 30 giây”, còn kèm theo cả những lời bình luận, “tám” sôi nổi với khách về những điểm đặc biệt hay điều mà họ thích nhất trong cuốn sách ấy. Ở đây bạn có thể tìm được bất cứ sách gì có trên đời. Từ những cuốn truyện trinh thám nóng hổi mới trình làng, đến những cuốn tiểu thuyết “hàng hiếm” đã dừng xuất bản hay những tập sách chuyên ngành, tiếng Anh, Pháp, Nhật,... 

Ai cũng nghĩ phố sách Đinh Lễ sẽ mãi như vậy. Nhưng thực tế thì ngược lại. 

Mới đây nhất, tôi ghé Đinh Lễ và nhận ra mọi thứ giờ đìu hiu hơn xưa. Ngỡ ngàng vì tiệm sách Huy Hoàng từng mua đã đóng cửa, tiệm Ngân Nga từ 2 cửa hàng bề thế giờ rút lại còn một mặt bằng, sạp hay bày sách cũ giờ thành quán cafe, một số thương hiệu khác thì “biến mất”.

Tuần nào cũng phải lượn Đinh Lễ đôi ba lần, bộ truyện nào ra cũng biết

Tôi dạo 1 vòng, gặp những người trẻ trên con phố này, hầu hết là lứa 8X, 9X. Có người tìm đến đây để đi cafe, có người lại tranh thủ vài phút tạt vào hiệu sách cũ. Ai cũng có những kỷ niệm với Đinh Lễ và đó là những kỷ niệm gắn liền với một thời đi học.

Bùi Thùy, 24 tuổi, hiện đang làm việc tại Hà Nội chia sẻ: “Từ khi lên Hà Nội học Đại học, mình đã hay ra Đinh Lễ để tìm mua sách. Ban đầu là mua những cuốn liên quan đến chuyên ngành của mình, những sách về kỹ thuật, lâu dần mình cảm thấy thích với cảm giác ở trong một không gian có phần chật hẹp nhưng được bao vây toàn sách là sách. Quay trái, quay phải gì cũng tìm được những quyển sách yêu thích nên trở thành địa điểm quen thuộc”. 

Cô bạn cho hay khoảng nửa năm trở lại đây, phố sách Đinh Lễ đã vắng vẻ hơn, nhiều khi không để ý nhưng phải nhìn lại ảnh cũ mới giật mình nhận ra sự thay đổi đó. 

“Mình cũng cảm thấy khá tiếc vì giờ trên phố chỉ còn lại 3 - 4 tiệm sách chứ không đông nghịt như xưa. Trước đây khi có nhiều thời gian mua sách, mình thích cảm giác ngụp lặn trong từng cửa hàng vì mỗi tiệm họ lại có những thể loại đặc trưng riêng. Nhưng thích nhất thì là tiệm sách Mão trong khu tập thể, mình hay coi đó là nơi chốn để cảm thấy thư giãn, yên bình”. 

Là một người thuộc thế hệ cuối 8X, sinh ra tại Hà Nội, với chị Hà My phố sách Đinh Lễ là cả một bầu trời kỷ niệm. 

“Thế hệ như mình chắc tuổi thơ ai cũng đầy kỷ niệm ở đây vì được bố mẹ đưa đi chọn sách. Với tụi trẻ con, chỗ này quả thực là thiên đường vì những chồng sách truyện cao ngợp. Đến khi học lên cấp 3, tuần nào mình cũng phải lượn Đinh Lễ đôi ba lần. Những bộ truyện dài tập nào ra tập mới là mình đều biết, rồi xin đọc thử để về xin bố mẹ mua”, chị Hà My bày tỏ. 

Tuy nhiên vì bận rộn, thói quen ra Đinh Lễ mua sách của chị Hà My cũng thay đổi, nhiều khi chỉ đi ngang qua nhưng chứ không còn dành cả tiếng đồng hồ trong các tiệm sách. 

Do đó khi quay lại, Hà My thể hiện rõ sự tiếc nuối, hoài niệm: “Vài tháng trước mình cũng thấy mọi người nói về việc này nhưng cũng chưa có thời gian đi, giờ quay lại đúng là ngỡ ngàng. Từ một con phố toàn hiệu sách giờ lại xen kẽ là những hàng quán cafe, cũng chẳng còn những sạp sách bày sát ra đường nữa, hiệu sách mình hay mua cũng đã đóng cửa”. 

Với Hiếu Trân (Hà Nội), cô bạn cũng có những cảm giác tương tự. “Mình cảm giác như một phần ký ức tuổi thơ của mình không còn nữa. Hồi nhỏ, mình hay được mẹ đưa ra đây cuối tuần để mua sách, mua đồ dùng học tập nên mình đã rất gắn bó, quen thuộc với phố Đinh Lễ. Mình cũng từng thử tưởng tượng một ngày sẽ không còn phố sách nữa…”, Hiếu Trân nói. 

Hay như Minh Anh (27 tuổi, Hà Nội), mấy tiệm sách ở Đinh Lễ là địa điểm hẹn hò lý tưởng của cô bạn hồi cấp 3: “Rủ nhau đi đọc sách, tìm sách rồi thế nào chung sở thích lại trở thành mối tình đầu của nhau luôn. Tan học là đi bộ từ trường ra đây, cứ ngồi cạnh nhau nghiền ngẫm hết 1 cuốn sách rồi đi bộ về”. 

Mỗi người sẽ có một kỷ niệm, ký ức riêng biệt với phố sách Đinh Lễ. Thế nên sự vắng vẻ của nơi này ở hiện tại ít nhiều khiến ai cũng cảm thấy xáo trộn cảm xúc và nhớ lại những ký ức một thời. 

Một phần của Hà Nội đã khác 

Không phải mới đây mà đã vài năm qua, phố sách Đinh Lễ đã không còn đông như trước. Người tìm đến đây mua sách ít dần, người đi dạo, ăn uống, tô tượng bắt đầu nhiều hơn.

Cũng có không ít người từng bàn luận, tự đi tìm nguyên nhân giải thích cho sự thưa thớt của con phố này. 

Và dù đó là lý do gì đi nữa, thì tất cả đều nhìn thấy một thực tế rằng hiện tại có nhiều lựa chọn hơn thay vì trước đây, nhắc đến mua sách là gần như chỉ có một đáp án duy nhất: Phố Đinh Lễ. 

Sách nhiều, cửa hàng sách ở khắp nơi cũng nhiều. Muốn mua sách, chẳng cần phải lặn lội lên tận Đinh Lễ, Nguyễn Xí nữa. Thêm vào đó, sự phát triển của công nghệ, các sàn thương mại điện tử,... việc mua được sách với mức giá hợp lý càng trở nên dễ dàng hơn. Thậm chí còn không phải đi ra ngoài tắc đường, nắng nóng mà sách vẫn được giao đến tận tay. 

Rồi xu hướng, thói quen đọc sách thay đổi. Từ sách giấy, nhiều người chuyển sang dùng máy đọc sách, đọc trực tuyến trên điện thoại, sách điện tử,... Cũng bởi vậy mà việc duy trì một cửa hàng sách trên mặt phố trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Tiền thuê mặt bằng cao, doanh thu lại bấp bênh, tiệm vắng khách,... Có lẽ vì vậy mà một số cửa hiệu đã lặng lẽ đóng cửa, gỡ tấm biển hiệu sách quen thuộc xuống và nhường lại vị trí cho một mô hình kinh doanh khác “hợp thời” hơn. 

Dù nhiều người yêu sách tiếc nuối nhưng họ cũng phải công nhận, cái gì cũng có thời và sự chuyển mình là tất yếu. 

Bùi Thùy chia sẻ: “Dù thấy hụt hẫng thật nhưng mình cũng phải thừa nhận đó là thực tế. Khi mọi thứ không ngừng vận động và chuyển biến liên tục, những thói quen cũ sẽ mất đi thay vào đó là những xu hướng mới lên ngôi. Người trẻ như chúng mình giờ ưu tiên những gì nhanh gọn, tiết kiệm thời gian nên chủ yếu đặt sách online, thỉnh thoảng lắm mới ra hiệu sách. Vậy nên mình cũng dễ hiểu khi các tiệm chọn cách đóng cửa, thu gọn mặt bằng”. 

Dù không còn như trước nhưng mỗi lần nhắc đến Đinh Lễ, người ta vẫn “đóng đinh” suy nghĩ về một nơi mà mọi người chen chúc trong từng kệ sách, nơi có tiếng ríu rít chọn tập truyện mới, thơm ngập tràn mùi giấy và nuôi dưỡng thói quen đọc sách cho bao thế hệ.

Sự đổi thay của phố Đinh Lễ là điều không thể cưỡng. Tất cả đều đang đổi thay từng ngày và những điều đẹp đẽ thuộc về kỷ niệm sẽ luôn còn đó, nhưng mang một hình dáng khác, hiện diện theo một cách khác. Chúng vẫn luôn được trân trọng và nâng niu, văn hóa đọc sách cũng không vì vậy mà mất đi hoàn toàn.