Phát hiện cầu thang cổ hé lộ kiến trúc “Pompeii thất lạc”

Các nhà nghiên cứu tìm thấy manh mối quanh cầu thang đá tại Casa del Tiaso mới được khai quật (Ảnh: Susanne Muth/Dirk Mariaschk/Elis Ruhemann/Pompeii Reset Project/Humboldt University of Berlin)

Gần 2.000 năm sau vụ phun trào của núi lửa Vesuvius khiến Pompeii bị vùi lấp, các nhà nghiên cứu đang sử dụng kỹ thuật khảo cổ số để làm sáng tỏ những phần kiến trúc đã biến mất của thành phố cổ này. Vụ phun trào năm 79 sau Công nguyên chôn vùi Pompeii dưới đá nóng chảy, tro và mảnh vụn, khiến nhiều cư dân thiệt mạng và để lại những di tích được bảo tồn độc đáo.

Dù nhiều công trình cổ đã được khai quật từ năm 1748, không phải mọi cấu trúc đều còn nguyên vẹn. Một số tầng trên của các tòa nhà biến mất theo thời gian, để lại nhiều câu hỏi về đời sống của cư dân Pompeii.

Nhờ sự kết hợp giữa công nghệ quan trắc từ xa, ảnh chụp cự ly gần và phương pháp khảo cổ truyền thống, các chuyên gia đang lần theo dấu vết của những cấu trúc bị thất lạc, bao gồm các tòa tháp có thể từng góp phần tạo nên đường chân trời của thành phố. “Việc phục dựng kiến trúc bị mất giúp chúng ta hiểu chính xác hơn về thành phố cổ và đời sống bên trong nó”, đồng tác giả Susanne Muth, Giáo sư tại Đại học Humboldt, cho biết.

Nhóm Pompeii Reset đã công bố các mô hình số hóa này trên tạp chí khảo cổ E-Journal of the Excavations of Pompeii, cho thấy khả năng Pompeii từng có nhiều tầng nhà và tháp hơn so với nhận thức trước đây.

Trong chuyến khảo sát năm 2022, Muth đề xuất ý tưởng phục dựng Pompeii bằng mô hình số nhằm giảm tác động lên các di tích đang bị ảnh hưởng bởi thời tiết và biến đổi khí hậu. Công viên Khảo cổ Pompeii đã hợp tác với Đại học Humboldt để triển khai dự án, sử dụng công nghệ LiDAR và ảnh chụp để tạo mô hình 3D chi tiết của các tòa nhà.

Nhờ các dấu vết như lỗ trên tường, nhóm nghiên cứu xác định tại Casa del Tiaso có cầu thang đá dẫn lên tầng 2 và bằng chứng về một cầu thang gỗ dẫn lên tầng 3. Điều này cho thấy tòa nhà có thể từng là một tháp - cấu trúc thường xuất hiện tại các biệt thự La Mã xa hoa nhằm phô trương sự giàu có và ngắm cảnh.

Casa del Tiaso là một trong những ngôi nhà sang trọng nhất Pompeii, có phòng tiệc lớn, khu vườn và khu tắm riêng. Trước đây, giới khảo cổ cho rằng tầng trên chủ yếu là phòng dành cho người hầu, nhưng các phát hiện mới cho thấy tầng trên thuộc về giới thượng lưu.

Tái dựng kỹ thuật số giúp các chuyên gia kiểm chứng cấu trúc từ mọi góc độ, thay vì dựa vào bản vẽ hai chiều dễ sai lệch. Công nghệ trò chơi điện tử cũng được dùng để tạo không gian ảo, cho phép hình dung rõ cách cư dân Pompeii sinh hoạt, tổ chức tiệc hoặc làm việc trong các khu bếp của nô lệ.

Hiện đội ngũ nghiên cứu tiếp tục tìm dấu vết của các tầng trên tại những ngôi nhà khác để xác định liệu Pompeii từng có nhiều tháp hơn hay không. Pompeii đã khai quật hơn 13.000 phòng từ năm 1748, còn khoảng 1/3 thành phố vẫn nằm dưới lớp tro núi lửa.