Carbohydrate là tốt hay xấu cho cơ thể? Đây hẳn là một câu hỏi gây nhiều tranh cãi.
Các chuyên gia dinh dưỡng nói rằng carbohydrate là một trong 3 chất dinh dưỡng đa lượng. Bên cạnh protein và chất béo, nó có vai trò quan trọng với sức khỏe. Carbohydrate là nguồn năng lượng chính của cơ thể, giúp mọi tế bào và cơ quan của bạn hoạt động.
Nhưng nếu vậy, tại sao một số người hết sức tránh ăn carbohydrate? Họ thường kiêng đường và tinh bột, thông qua một chế độ gọi là Low-carb.
Hóa ra, carbohydrate không phải thứ ăn càng nhiều càng tốt. Nạp quá nhiều carbohydrate có thể khiến bạn tăng cân, phát triển để kháng insulin và tiểu đường type 2. Vanessa Hill, một blogger nổi tiếng trên kênh Youtube BrainCraft, sẽ giải thích cho bạn biết tại sao lại vậy.
Carbohydrate là nguồn thực phẩm cung cấp nhiên liệu tự nhiên cho cơ thể. Cũng như một chiếc xe cần xăng để chạy hết quãng đường, cơ thể chúng ta cần năng lượng để hoạt động trong suốt một ngày, và lấy phần lớn năng lượng ấy từ carbohydrate.
Có 3 loại carbohydrate: tinh bột, đường và chất xơ.
Đường có mặt trong những thực phẩm như sữa, trái cây. Tinh bột có trong gạo, mỳ ống, khoai tây. Còn chất xơ có trong rau cũng như các loại hoa quả.
Một số ví dụ về các loại đường được Vanessa minh họa sáng tạo bằng mỳ ống
Khi chúng ta ăn carbohydrate vào cơ thể, điều gì sẽ diễn ra?
Cả tinh bột và chất xơ đều được tạo thành từ những chuỗi đường dài. Và khi được ăn vào cơ thể, chúng sẽ bị cắt nhỏ thành những chuỗi ngắn hơn bởi nước bọt và dịch dạ dày.
Một khi các thành phần xuống tới ruột non, tuyến tụy của bạn sẽ tiết ra một enzyme được gọi là amylase. Nó sẽ giúp phá vỡ các mối liên kết trong phân tử tinh bột, từ đó, phân tách hoàn toàn những chuỗi nhỏ thành phân tử đường đôi.
Enzyme amylase tiết ra từ tuyến tụy (minh họa bằng các hạt lựu) sẽ phân tách tinh bột thành đường đôi
Trong khi đó, với chuỗi ngắn của chất xơ, các mối liên kết mạnh tới nỗi enzyme không thể phân giải được, và chúng giữ nguyên hình thái ấy cho đến khi đi hết đường tiêu hóa.
Trở lại với các phân tử đường đôi được chia cắt ra từ tinh bột, chúng tiếp tục được xé nhỏ hơn nữa thành đường đơn, các phân tử đường riêng biệt bởi một enzyme khác do chính ruột non tiết ra. Các phân tử đường đơn sau đó được hấp thụ vào máu.
Phân tử đường đơn quan trọng nhất với cơ thể là glucose. Nó là một nguồn năng lượng cần thiết cho từng tế bào, từng cơ quan trong cơ thể, từ cơ bắp cho tới não. Trên thực tế, bạn sẽ khá bất ngờ khi biết riêng bộ não đã sử dụng tới một nửa nhu cầu glucose của cơ thể.
Một mình bộ não (thể hiện bằng bông súp lơ) tiêu tốn đến 50% nhu cầu glucose của cơ thể
Điều gì xảy ra khi bạn ăn quá nhiều carbohydrate?
Khi bạn nạp vào cơ thể quá nhiều carbohydrate, lượng đường trong máu bạn sẽ tăng lên. Tụy của bạn sau đó sẽ tăng cường giải phóng một loại hormone được gọi là insulin. Insulin làm nhiệm vụ giảm nồng độ đường trong máu và đưa chúng thành dạng dự trữ.
Đây chính là lý do tại sao nhiều vận động viên nạp rất nhiều carbohydrate vào cơ thể, để chuẩn bị cho một cuộc thi đấu, khi mà họ cần sử dụng đến năng lượng lưu trữ trong cơ thể.
Khi bạn ăn carbohydrate phức , chẳng hạn như ngũ cốc nguyên hạt hoặc các loại rau, có thể bạn sẽ chuyển chúng thành năng lượng và sử dụng hết ngay. Nhưng điều này khác với carbphydrate tinh chế như bánh mỳ trắng, mỳ ống, nước ngọt và đường.
Mật độ năng lượng quá cao trong các thực phẩm này khiến mọi người không sử dụng hết và nó phải được lưu trữ. Thế nhưng, dạng dự trữ này là gì?
Nó chính là chất béo. Insulin chuyển carbohydrate thành chất béo và dự trữ chúng ở mông, đùi, bụng và hông. Nếu bạn chỉ ăn nhiều carbohydrate để dự trữ mà không sử dụng, bạn sẽ tăng cân.
Nếu không sử dụng hết đường trong cơ thể, nó sẽ được lưu trữ dưới dạng chất béo
Chưa hết, khi bạn ăn quá nhiều đường một cách rất thường xuyên, phản ứng insulin sẽ bị “nhờn”. Nghĩa là cơ thể không thể sử dụng nó để giảm lượng đường trong máu nữa. Cuối cùng, đề kháng insulin đưa bạn đến bệnh tiểu đường type 2.
Quá nhiều đường trong não cũng dẫn đến tăng tốc lão hóa và gây chết tế bào.
Bạn có thể tìm thấy hàng loạt các nguy cơ sức khỏe liên quan đến việc ăn quá nhiều carbohydrate, mà đặc biệt là đường.
Nhưng đừng quên rằng chúng chính là nguồn năng lượng chính cho cơ thể. Lời khuyên cuối cùng của Vanessa dành cho bạn: Hãy ăn carbohydrate, protein và cả chất béo một cách cân bằng và vừa phải.