Người đàn ông cấp cứu vì sỏi túi mật "gây họa", bác sĩ cảnh báo thói quen yêu thích của nhiều người

Anh L. (42 tuổi, Hà Nội) cấp cứu do xuất hiện cơn đau bụng dữ dội vùng hạ sườn phải, kèm sốt nhẹ và buồn nôn. Kết quả siêu âm và chụp MRI cho thấy trong túi mật có viên sỏi kích thước 1,2 cm gây tắc nghẽn cổ túi mật, dẫn đến viêm túi mật cấp.

Trước đó, anh L. thi thoảng xuất hiện cơn đau tức vùng hạ sườn phải nhưng chủ quan, chỉ tự uống thuốc giảm đau và không đi khám. Việc duy trì sinh hoạt thất thường, thường xuyên tiếp khách với bia rượu và chế độ ăn nhiều thịt, ít rau xanh khiến tình trạng sỏi tiến triển nặng dần.

TS.BS.Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hóa - Gan mật - Tụy, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết mặc dù rượu bia không phải nguyên nhân trực tiếp hình thành sỏi mật, nhưng khi uống rượu bia thường chúng ta sẽ ăn nhiều hơn đặc biệt là thịt và thức ăn chứa nhiều chất béo, từ đó khởi phát hoặc làm nặng thêm cơn đau quặn mật ở những người đã có sỏi tiềm ẩn. Đây cũng là lý do nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện bệnh sau những bữa tiệc nhiều rượu bia khi xuất hiện triệu chứng cấp tính.

Anh L. được điều trị kháng sinh, truyền dịch ổn định tình trạng, sau đó chỉ định phẫu thuật cắt túi mật nội soi để loại bỏ sỏi và ngăn ngừa biến chứng tái phát. Sau phẫu thuật, người bệnh phục hồi phục tốt, được khuyến cáo hạn chế rượu bia, giảm mỡ trong khẩu phần ăn và duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh để bảo vệ hệ tiêu hóa.

Trường hợp khác là chị H. (29 tuổi, Hà Nội) do công việc bận rộn nên thường xuyên ăn uống thất thường, có ngày bỏ bữa sáng hoặc chỉ uống cà phê, trà thay thế, có ngày lại ăn quá nhiều. Chế độ ăn nhiều đồ ăn nhanh, thực phẩm chiên rán, kèm thói quen tiêu thụ nhiều đồ ngọt khiến cân nặng của chị tăng nhanh. Với chiều cao 1m58, cân nặng 65kg, chỉ số BMI của chị là 26, thuộc nhóm thừa cân. Gần đây, chị thường xuyên xuất hiện những cơn đau âm ỉ vùng hạ sườn phải sau ăn. Đi khám, siêu âm phát hiện trong túi mật có sỏi. Chị H. được khuyến nghị thay đổi chế độ ăn lành mạnh đồng thời tập luyện đều đặn để kiểm soát cân nặng. Bên cạnh đó, chị được chỉ định theo dõi định kỳ, khi sỏi gây đau, phương án phẫu thuật cắt túi mật nội soi sẽ được chỉ định điều trị.

Theo BS Khanh, túi mật có chức năng chính là lưu trữ và giải phóng mật để hỗ trợ tiêu hóa chất béo. Dịch mật gồm cholesterol, bilirubin và muối mật; khi các thành phần này mất cân bằng, chúng có thể kết tinh tạo thành sỏi túi mật với kích thước đa dạng. Sỏi túi mật có 3 loại chính là sỏi cholesterol (chứa ít nhất 80% cholesterol, hình thành đơn độc, dài khoảng 2-3 cm mỗi viên); sỏi sắc tố mật hay còn gọi là sỏi bilirubin (chứa ít hơn 20% cholesterol, thường hình thành với số lượng lớn; sỏi hỗn hợp (chứa 20–80% cholesterol cùng canxi và sắc tố mật, hay xuất hiện sau nhiễm trùng đường mật, có thể phát hiện qua X-quang). Ngày nay, ở Việt Nam sỏi mật chủ yếu là sỏi cholesterol.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sỏi mật có thể gây nhiều biến chứng nặng nề như viêm túi mật, viêm tụy cấp, thủng túi mật, nhiễm trùng đường mật hoặc thậm chí ung thư túi mật. Đặc biệt, những viên sỏi lớn dễ gây tắc nghẽn đường dẫn mật, khiến bệnh diễn tiến nhanh và nguy hiểm hơn.

BS cảnh báo chế độ ăn nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn, thừa thịt nhưng thiếu rau xanh và chất xơ, thói quen bỏ bữa hoặc giảm cân quá nhanh đều khiến dịch mật dễ kết tinh tạo sỏi. Thêm vào đó, việc ngồi lâu ít vận động, tăng tiêu thụ calo dẫn đến thừa cân, béo phì, rối loạn mỡ máu và hội chứng chuyển hóa - những yếu tố liên quan đến tình trạng tăng cholesterol toàn thân và rối loạn chuyển hóa mật, cũng có thể dẫn đến sỏi mật.

Để phòng ngừa sỏi mật, người dân cần thực hiện lối sống điều độ, tập luyện thể thao, duy trì cân nặng hợp lý, ưu tiên chế độ ăn giàu rau xanh, chất xơ, hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn và chất kích thích. Việc uống đủ nước và duy trì vận động thể chất thường xuyên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa hình thành sỏi mật. Bên cạnh đó, khi có các dấu hiệu như đau tức hạ sườn phải, đầy bụng sau ăn, buồn nôn… không nên chủ quan mà cần đi khám để phát hiện các vấn đề đường tiêu hóa. Ngay cả trường hợp có sỏi nhưng chưa gây triệu chứng, người bệnh vẫn nên theo dõi định kỳ để tránh biến chứng nguy hiểm.