Nên tiêm vắc xin sởi đơn hay vắc xin sởi kết hợp?

Hiện nay, về cơ bản có 2 nhóm vắc xin sởi là vắc xin sởi đơn và vắc xin sởi kết hợp. Vắc xin sởi đơn (MV - Measles Vaccine) chỉ chứa kháng nguyên phòng bệnh sởi. Còn vắc xin kết hợp (MMR, MMRV) thì ngoài phòng sởi, còn bảo vệ chống lại quai bị (Mumps), rubella (Rubella) và thủy đậu (Varicella) tùy vào loại vắc xin cụ thể.

Tại Việt Nam, vắc xin sởi đơn và vắc xin sởi kết hợp 3 trong 1 phòng sởi - quai bị - rubella (MMR) đã phổ biến nhưng vắc xin kết hợp 4 trong 1 phòng sởi- quai bị - rubella - thủy đậu chưa được phép lưu hành.

Vắc xin sởi đơn và vắc xin sởi kết hợp đều có hiệu quả trong việc phòng bệnh sởi. Tuy nhiên, việc lựa chọn loại nào cần dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, cũng có những trường hợp cụ thể nên ưu tiên một loại hơn loại còn lại. Ví dụ như độ tuổi, nguy cơ kết nhiễm, tình trạng sức khỏe, lịch sử tiêm chủng, nhu cầu của từng đối tượng thực hiện tiêm.

Khi nào nên tiêm vắc xin sởi đơn?

Vắc xin sởi đơn chỉ chứa virus sởi giảm độc lực, giúp cơ thể tạo miễn dịch chống lại bệnh sởi. Loại vắc xin này thường được chỉ định trong các trường hợp sau:

- Trẻ dưới 12 tháng tuổi có nguy cơ cao mắc sởi: Ở các vùng có dịch sởi bùng phát hoặc trẻ có nguy cơ kết nhiễm cao, vắc xin sởi đơn có thể được tiêm từ 6 tháng tuổi để tạo miễn dịch sớm. Tuy nhiên, do đáp ứng miễn dịch có thể chưa đạt mức tối ưu ở độ tuổi này, trẻ vẫn cần tiêm nhắc lại theo lịch.

- Người có chống chỉ định với vắc xin sởi kết hợp: Một số người không thể tiêm vắc xin kết hợp do dị ứng với thành phần khác ngoài sởi, chẳng hạn như thành phần phòng quai bị hoặc rubella, thủy đậu.

- Đối tượng cần tiêm bổ sung nhưng không cần miễn dịch với quai bị, rubella hay thủy đậu: Nếu một người đã có miễn dịch với quai bị hoặc rubella hay thậm chí là thủy đậu nhưng chưa có miễn dịch với sởi, bác sĩ có thể chỉ định vắc xin sởi đơn thay vì vắc xin kết hợp.

- Tiêm bổ sung trong đợt dịch hoặc cho người có nguy cơ cao: Khi dịch sởi bùng phát, trẻ em, người lớn chưa có miễn dịch, hoặc những người làm việc trong môi trường đông người như nhân viên y tế, giáo viên, quân nhân có thể được tiêm vắc xin sởi đơn để giảm nguy cơ lây nhiễm và tăng cường miễn dịch.

Khi nào nên tiêm vắc xin sởi kết hợp?

Vắc xin sởi kết hợp chứa nhiều thành phần hơn, giúp phòng đồng thời nhiều bệnh, bao gồm: sởi, quai bị, rubella hoặc thêm thủy đậu ở các quốc gia được phép lưu hành MMRV. Về cơ bản, vắc xin sởi kết hợp thường được ưu tiên trong các trường hợp sau:

- Trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên: WHO và CDC Hoa Kỳ khuyến cáo tiêm vắc xin sởi phối hợp ở độ tuổi này do miễn dịch từ mẹ đã giảm, giúp trẻ đáp ứng tốt hơn. Nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam, ưu tiên vắc xin sởi kết hợp trong chương trình tiêm chủng sau 12 tháng tuổi để bảo vệ đồng thời trước nhiều bệnh nguy hiểm.

- Người lớn chưa có miễn dịch đầy đủ, muốn phòng nhiều bệnh: Những người chưa từng mắc sởi, quai bị hoặc rubella hay cả thủy đậu nên được ưu tiên tiêm vắc xin kết hợp. Hoặc những người chưa tiêm đủ vắc xin trong thời thơ ấu, có thể được khuyến cáo tiêm vắc xin kết hợp để tăng cường miễn dịch, phòng nhiều bệnh cùng lúc.

- Phụ nữ có kế hoạch mang thai: Đối tượng này có thể chọn vắc xin sởi đơn hoặc vắc xin sởi kết hợp theo nhu cầu. Tuy nhiên, thường được khuyến nghị ưu tiên vắc xin kết hợp để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm rubella khi mang thai - một bệnh có thể gây dị tật bẩm sinh nghiêm trọng. Phụ nữ được khuyên nên tiêm vắc xin kết hợp ít nhất một tháng trước khi mang thai.

Lưu ý quan trọng khi chọn vắc xin sởi

Dù lựa chọn vắc xin sởi đơn hay vắc xin sởi kết hợp, việc tiêm phòng đúng lịch là yếu tố quan trọng nhất để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi bệnh sởi. Nếu muốn biết chính xác mình hay người thân phù hợp với loại vắc xin nào, cần tham khảo ý kiến bác sĩ - chuyên gia y tế tại thời điểm tiêm. Đồng thời cung cấp lịch sử tiêm chủng hoặc xét nghiệm kháng thể, bệnh lý, các loại thuốc đang dùng, tiền sử dị ứng… để chuyên gia đưa ý kiến chuẩn xác nhất.

Nguồn và ảnh: VNVC, WHO, CDC US