Masayoshi Son và cú sốc tài chính ở tuổi U60: Ngồi trên núi nợ 140 tỷ USD, 300 startup trong danh mục đầu tư đều hoạt động ảm đạm

Tờ Forbes mở đầu bài viết nhận định rằng cơn bão kinh tế đang ập đến nhưng điều đó không hề thay đổi được kỳ vọng của Softbank về các công ty trong danh mục đầu tư của họ. Công ty Nhật Bản tin rằng, những công ty này sẽ tiếp tục thành công chỉ cần họ tập trung vào sản phẩm và tốc độ tăng trưởng.

Đó là thông điệp mà gã khổng lồ Nhật Bản của Masayoshi Son đang gửi tới các startup dù Softbank đã báo cáo lỗ 27 tỷ USD trong năm tài chính vừa qua. Forbes đã tìm đến hỏi chuyện một nửa số công ty trong danh mục của Vision Fund để xem họ đang đưa ra lời khuyên như thế nào với các nhà sáng lập chứng kiến đà sụt giảm thổi bay hàng tỷ USD giá trị của cả các công ty công nghệ tư nhân và đại chúng.

"Bất kể trong thị trường gấu, Softbank sẽ vẫn nghĩ rằng điều đáng quan tâm nhất là tốc độ tăng trưởng và sản phẩm. Điều đó thật tuyệt vời với các nhà sáng lập", theo Juan Urdiales – CEO của nền tàng tuyển dụng Jobandtalent – đơn vị đã huy động được 120 triệu USD từ một vòng gọi vốn do Softbank dẫn đầu vào tháng 3/2021.

Urdiales không hề đơn độc. Forbes đã trò chuyện với 20 nhà lãnh đạo khác trong khoảng 300 startup trên toàn cầu được quỹ Vision Fund 1 và 2 của Softbank chống lưng. Các nhà sáng lập như Kevin Gosschalk của Arkose Labs nói rằng họ cũng được nói rằng tăng trưởng "tập trung" và "tinh gọn" là ưu tiên hàng đầu trong bối cảnh nền kinh tế chậm lại như thế này.

Tín hiệu thị trường gấu đã đến vào năm nay khi Softbank đã giảm tốc độ sau khi thực hiện kỷ lục 183 khoản đầu tư vào năm ngoái. Họ đã tạo ra chỉ 32 khoản đầu tư kể từ cuối tháng 2 khi Masayoshi Son nói với các nhà đầu tư rằng ông nhắm tới việc thu hẹp các thỏa thuận như vậy khoảng 50 – 75%.

Vài năm nay, sự chuyển đổi của Softbank trở thành công ty đầu tư mạo hiểm đã trở thành thảm họa

Sự dịch chuyển này đã được đoán trước bởi những thay đổi ban đầu về chiến lược tại Vision Fund – nhà đầu tư công nghệ lớn nhất thế giới. Đội ngũ công ty đã chuyển từ những tấm séc lớn tới 1 tỷ USD đặt cược vào những công ty đói vốn như Uber và WeWork để tạo ra những khoản đầu tư truyền thống hơn với tấm séc khoảng 10 triệu USD trải rộng nhiều lĩnh vực, ở nhiều quốc gia.

Softbank – giống như nhiều đối thủ ở thung lũng Silicon, hiện đang tái tập trung vào những startup châu Âu trong 18 tháng qua sau khi giá trị và nhu cầu của các nhà sáng lập tại Mỹ giảm. Softbank gần đây đã tăng gấp đôi vốn phân bổ cho startup châu Âu tới 25% quỹ Vision 2 sau khi Vision Fund 1 thống trị bởi những công ty Mỹ và châu Á lớn.

Dù vậy, tốc độ và phạm vi của việc chi tiêu của Softbank trên khắp các mảng hoạt động của họ có thể dẫn tới sự chồng chéo phức tạp. Chỉ vài ngày tháng 4/2021, 2 quỹ Vision Fund đã đầu tư trên 3 tỷ USD vào 2 startup Norwegian.

Một vài đối thủ cạnh tranh của Softbank cũng đã gặp khó khăn. Trong một tuyên bố gửi các nhà sáng lập trong danh mục của mình vào tháng trước, Sequoia Capital đã đưa ra một cảnh báo gay gắt rằng "Vốn rẻ sẽ không đến để giải cứu" những startup gặp khó khăn. Tiger Global cũng đối mặt với những vấn đề đau đầu và đã báo cáo lỗ 17 tỷ USD trong danh mục đầu tư của mình.

Hồi tháng 5, Tiger đã đầu tư vào 33 công ty, giảm từ 50 so với tháng 1. Tuy nhiên, mặc cho những dấu hiệu giảm, lượng tiền đầu tư của Tiger vấn lớn, tăng 12,7 tỷ USD trong tháng 3 và cũng đang đàm phán để huy động thêm quỹ đầu tư mới.

Năm ngoái, tầm này Softbank đang ở đỉnh cao thành công khi mạnh miệng tuyên bố là công ty Nhật Bản có lợi nhuận lớn nhất lịch sử. Khi ấy, nhiều công ty trong danh mục của họ như Coupang của Hàn Quốc IPO và sau đó là sự bùng nổ của một số công ty khác nữa. Cột mốc này đạt được trước khi lãi suất tăng, sự sụt giảm của thị trường và nỗi lo sợ suy thoái. Trong khi đó, những khoản đầu tư quan trọng của Softbank như Alibaba và Didi đều gặp phải sự trừng phạt lớn ở Trung Quốc. Bản thân cổ phiếu Softbank cũng giảm 36% trong năm ngoái. Họ cũng ngồi trên đống nợ 140 tỷ USD – khoản lớn nhất thế giới và chứng kiến sự ra đi của rất nhiều lãnh đạo lớn.

Gần đây, một vài khoản đặt cược lớn của Softbank từ Vision Fund 2 cũng đã bắt đầu lao đao. Tháng trước, Klarna – startup giá trị nhất châu Âu đã sa thải 1/10 nhân viên và cắt giảm dự báo sau khi báo cáo khoản lỗ 500 triệu USD vào năm ngoái. GoPuff - ứng dụng giao hàng ngay lập tức trị giá 15 tỷ USD cũng đã đóng cửa hơn 10 nhà kho và sa thải 400 nhân viên vào tháng 5. View – một nhà sản xuất cửa thông minh huy động được 1 tỷ USD từ Softbank trước khi IPO đang đứng trước nguy cơ bị hủy niêm yết khi mà giá cổ phiếu giảm 81% từ đỉnh so với 1 năm trước.

Khoản đầu tư ngôi sao của Softbank là Alibaba hiện giao dịch ở mức thấp hơn 50% so với 1 năm trước đó, theo Amir Anvarzadeh – một chuyên gia phân tích tại Singapore. "Vài năm nay, sự chuyển đổi của Softbank trở thành công ty đầu tư mạo hiểm đã trở thành thảm họa".

Softbank không còn lạ trong những lần biến động lớn của thị trường. Son là một trong những người từng chiến thắng lớn nhất với những khoản đầu tư công nghệ vào những năm 1990, ngay trước khi bong bóng dotcom sụp đổ nhờ đặt cược lớn vào Yahoo và E-Trade. Tuy nhiên, đà bán tháo sau đó chứng kiến Softbank mất 99% giá trị và tài sản cá nhân của Son đã chịu tổn thất nặng. Son đã làm sống lại Softbank như một nhà điều hành viễn thông nhưng gần đây họ đã gặp rủi ro với những cú đặt cược lớn vào những startup thất bại như WireCard, Greensill Capital và Katerra. WeWork cũng là một vệt đen trong lịch sử đầu tư của Softbank và cá nhân Son.

Những nhà sáng lập được phỏng vấn bởi Forbes nói rằng họ cũng nhận được thông điệp từ Softbank rằng không thể kỳ vọng sẽ được cứu.

"Là một nhà sáng lập bạn không bao giờ nên chờ đợi sự hỗ trợ từ nhà đầu tư về mặt tài chính", theo Rob van den Heuvel – CEO của startup Sendcloud – đơn vị từng huy động được 175 triệu USD vào tháng 9 trong vòng gọi vốn dẫn đầu bởi Softbank. "Hoạt động kinh doanh của chúng tôi đang tốt và phía Softbank luôn lặp lại rằng họ sẽ hỗ trợ… Tôi sẽ hiểu là nếu họ không hỗ trợ kinh doanh cho chúng tôi ngữ nghĩa là mọi thứ không tốt".

Dẫu vậy, những yếu tố đó cũng không thay đổi niềm tin vào các công ty trong danh mục của họ, ít nhất là ở bề ngoài. Urdiales nói rằng ông đã được cảnh báo bởi những nhà sáng lập khác rằng sự tiếp xúc của Softbank với thị trường đại chúng có thể xác định xem liệu họ có là nhà đầu tư dài hạn hay không. "Chúng tôi có nhiều nhà đầu tư bị ảnh hưởng kinh khủng bởi xu hướng thị trường. Không ai muốn có một nhà đầu tư thay đổi suy nghĩ sau mỗi quý cả".

Nguồn: Forbes