Mắc ung thư tuyến giáp: Đừng quá lo lắng!

Chị gái từng mắc bệnh ung thư tuyến giáp, chị H.T.L (43 tuổi, ở Tây Ninh) đi khám do lo sợ di truyền. Qua siêu âm tuyến giáp, bác sĩ phát hiện chị có bướu 2 bên tuyến giáp, vôi hóa rải rác bên trái.

Hiện tượng không bất thường

Để xác định chính xác, bác sĩ đã chọc hút nhân tuyến giáp, kết quả là ung thư tuyến giáp dạng nhú. May mắn khối u được phát hiện sớm, chưa xâm lấn hay di căn. Sau đó, chị L. được phẫu thuật loại bỏ bướu giáp, ngăn chặn khối u xâm lấn. Sau phẫu thuật, chị phải uống hormone tuyến giáp suốt đời để thay thế chức năng tuyến giáp và tránh suy giáp.

Theo TS-BS Diệp Bảo Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP HCM, mỗi năm trên thế giới ghi nhận khoảng 20 triệu ca ung thư mới, trong đó tại Việt Nam, mỗi năm có hơn 180.000 ca mắc mới. Riêng tại Bệnh viện Ung bướu, ước tính năm 2025 sẽ tiếp nhận hơn 180.000 lượt bệnh nhân đến khám, tăng khoảng 20% so với năm 2024. Trong số hơn 42.000 ca ung thư mới ghi nhận, ung thư tuyến giáp chiếm tỉ lệ cao nhất (23%), tiếp đến là ung thư vú (18%).

BSCKII Nguyễn Triệu Vũ, Trưởng Khoa Tuyến vú - Bệnh viện ĐH Y Dược TP HCM, cho biết ung thư nói chung, trong đó ung thư tuyến giáp đang có xu hướng gia tăng trên toàn thế giới và cả Việt Nam. Đây không phải là hiện tượng bất thường mà phản ánh nhiều yếu tố tích cực và tiêu cực đan xen trong bối cảnh y tế hiện nay. Riêng với ung thư tuyến giáp, số ca được ghi nhận tăng nhanh trong những năm gần đây chủ yếu liên quan đến việc người dân quan tâm hơn đến sức khỏe và sự phổ biến của siêu âm. Các thế hệ máy siêu âm mới có độ phân giải cao có thể phát hiện những khối u rất nhỏ. Bên cạnh đó, quy trình đào tạo, thuật ngữ chẩn đoán ngày càng được chuẩn hóa cùng với các phương tiện chẩn đoán như chọc hút tế bào u tuyến giáp dễ thực hiện, góp phần làm tăng số ca được phát hiện.

"Trước hết, tuổi thọ dân số ngày càng tăng nhờ kiểm soát tốt hơn các bệnh truyền nhiễm và không lây nhiễm như tim mạch, đái tháo đường. Bên cạnh đó, nhận thức của người dân về sức khỏe được nâng cao, các chương trình tầm soát ngày càng hiệu quả hơn khi xác định đúng nhóm nguy cơ, sử dụng phương tiện phù hợp và khả năng ghi nhận ung thư cũng chặt chẽ hơn trước" - BS Vũ nhấn mạnh.

Theo BS Diệp Bảo Tuấn, ghi nhận trong nước và quốc tế, ung thư tuyến giáp đang gia tăng thứ hạng trong nhóm các ung thư mới mắc. Tuy nhiên, nguyên nhân chủ yếu là nhờ tiến bộ trong chẩn đoán. Trước đây, các khối u tuyến giáp kích thước 1-2 cm mới được phát hiện, trong khi hiện nay siêu âm có thể phát hiện các tổn thương chỉ 3-4 mm. Sau đó, chọc hút tế bào giúp xác định chẩn đoán sớm. "Nhờ vậy, ung thư tuyến giáp thường được phát hiện ở giai đoạn rất sớm, việc điều trị tương đối đơn giản và tỉ lệ thành công có thể lên tới 98%. Do đó, nếu không may mắc ung thư tuyến giáp, người bệnh không nên quá lo lắng" - BS Tuấn trấn an.

Hiểu kỹ, làm đúng

Về nguy cơ phơi nhiễm bức xạ, BS Tuấn nhận định tia X và CT có thể là yếu tố nguy cơ nếu tiếp xúc liều cao, lặp lại nhiều lần trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, với các chỉ định chụp X-quang, CT liều thấp trong khám định kỳ hiện nay, liều tia rất nhỏ và không đáng lo ngại. Người dân có thể yên tâm khi được bác sĩ chỉ định chụp chiếu phục vụ chẩn đoán.

Theo BS Nguyễn Triệu Vũ, hiện nay chưa có bất kỳ hội nghề nghiệp uy tín nào khuyến cáo tầm soát ung thư tuyến giáp cho người bình thường, tương tự các chương trình tầm soát ung thư vú hay ung thư cổ tử cung. Dù có một số báo cáo nhỏ cho thấy lợi ích hạn chế nhưng các nghiên cứu quy mô lớn vẫn chưa đưa ra bằng chứng đủ thuyết phục để triển khai sàng lọc đại trà.

Về điều trị, BS Vũ cho rằng ung thư tuyến giáp không phải trường hợp nào cũng cần phẫu thuật ngay. Với những ca nguy cơ thấp, bệnh nhân có thể được theo dõi thêm hoặc áp dụng các phương pháp ít xâm lấn như đốt u bằng sóng cao tần. Điều quan trọng là không cần mổ gấp, chứ không phải là không bao giờ mổ. Thực tế, nhiều trường hợp có thể ổn định trong nhiều năm do bản chất ung thư tuyến giáp thường tiến triển chậm. Phẫu thuật sớm chỉ được chỉ định khi khối u thuộc nhóm nguy cơ cao, chẳng hạn kích thước lớn (trên 1-2 cm), có dấu hiệu xâm lấn mô xung quanh, di căn hạch, di căn xa hoặc thuộc các thể ung thư biệt hóa kém.

"Thách thức lớn hiện nay trong điều trị ung thư vẫn là phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn và sự mất cân đối trong nguồn lực giữa các tuyến. Để giảm gánh nặng ung thư, cần có chính sách y tế đồng bộ hơn, trong đó chú trọng nâng cao năng lực tuyến cơ sở, tầm soát đúng đối tượng, tăng cường truyền thông giáo dục phòng bệnh, đồng thời kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như ô nhiễm môi trường và lối sống không lành mạnh" - BS Vũ đề xuất.

Các bác sĩ khuyên để phòng ngừa các bệnh lý tuyến giáp, bên cạnh việc sử dụng muối i-ốt, người dân cần bổ sung i-ốt, selen và kẽm thông qua các thực phẩm tự nhiên như hải sản, trứng, sữa và ngũ cốc. Chế độ ăn uống cần được xây dựng cân đối, hợp lý bởi cả tình trạng thiếu hụt lẫn dư thừa vi chất đều có thể ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp.