Kiếm 28 triệu nhưng nợ gần 400 triệu: Góc khuất của thế hệ rơi vào 1 cái bẫy không lối thoát

Gần đây, cụm từ "Money Masking" (tạm dịch: đeo mặt nạ tiền bạc) đang lan truyền mạnh mẽ trên các nền tảng mạng xã hội. Đây không phải một khái niệm học thuật mới mẻ, nhưng lại phản ánh chính xác một xu hướng tiêu dùng đang âm thầm gặm nhấm ví tiền của người trẻ: Chi tiêu vượt khả năng để tạo ra hình ảnh "giả giàu" trên mạng xã hội hoặc trong đời thực.

"Money Masking" không chỉ là việc mua hàng hiệu. Đó là cảm giác bắt buộc phải sống theo tiêu chuẩn của người khác, để trông giống như đang thành công, có gu sống đắt đỏ, sành điệu bất chấp tài khoản ngân hàng đang sụt giảm từng ngày.

Mặt nạ hào nhoáng, ví tiền rỗng tuếch

Câu chuyện của Lin Yuhan (26 tuổi, Trung Quốc) là ví dụ điển hình cho hiện tượng này. Là nhân viên văn phòng bình thường ở Thượng Hải với mức lương 6.000 NDT/tháng (~21 triệu đồng), nhưng mạng xã hội của cô ngập tràn ảnh check-in quán cà phê boutique, túi hiệu, spa và du lịch cuối tuần.

"Không phải tôi muốn sống ảo, mà là tôi sợ bị bạn bè đánh giá nếu cứ ăn mặc giản dị và sống tiết kiệm", cô nói.

Tháng trước, Lin chỉ còn đúng 128 NDT (khoảng 450.000 đồng) sau khi trả tiền thuê nhà, các khoản trả góp và chi tiêu cho mỹ phẩm, thời trang, cà phê. Trong khi đó, cô chưa từng có quỹ tiết kiệm hoặc đầu tư.

Một khảo sát từ iResearch Trung Quốc cho thấy: 68% người trẻ từ 20–30 tuổi đang chi tiêu vượt quá khả năng để "giữ hình ảnh xã hội". Trong đó, gần 40% thừa nhận họ dùng các app trả góp như Huabei để mua hàng xa xỉ mà bình thường họ không thể mua nổi.

Cũng như "Hiệu ứng Latte", "Money Masking" không chỉ nằm ở những món hàng lớn như túi LV hay đồng hồ Tissot. Nó bắt đầu từ những thứ nhỏ hơn nhưng đầy áp lực xã hội.

Anh chàng Lin Tuan (28 tuổi, Trung Quốc) chia sẻ: "Tôi không mê hàng hiệu. Nhưng đi làm, thấy đồng nghiệp đi giày xịn, xài nước hoa Chanel mini size, mình cũng phải cố gắng 'lên đồ' cho bằng bạn bằng bè".

Ban đầu, anh chỉ nghĩ rằng mình "đầu tư cho hình ảnh". Nhưng đến tháng thứ 3 đi làm, nợ thẻ tín dụng của anh vượt mức 100 ngàn tệ  (~356 triệu đồng) trong khi lương chỉ hơn 8 ngàn tệ (~28 triệu đồng). "Cảm giác mình không giàu, nhưng phải diễn như giàu để được đối xử tốt hơn. Điều đó rất mệt", anh thú nhận.

Làm sao để gỡ bỏ "mặt nạ"?

Thay vì tập trung vào tích luỹ hoặc đầu tư, nhiều người chọn "sống cho hiện tại" nhưng không đi kèm một kế hoạch tài chính dài hạn. Về lâu dài, họ không chỉ mất tiền, mà còn mất phương hướng trong cuộc sống.

Một cô gái 28 tuổi ở Bắc Kinh chia sẻ: "Tôi từng nghĩ chỉ cần giữ hình ảnh đủ sang thì sẽ thu hút được cơ hội nghề nghiệp và tình cảm tốt hơn. Nhưng đến giờ, điều duy nhất tôi giữ được là… khoản nợ trả góp 50.000 NDT (gần 180 triệu đồng)".

"Money Masking" là một cạm bẫy ngọt ngào – nó khiến bạn cảm thấy được công nhận, dù chỉ trong phút chốc. Nhưng bạn hoàn toàn có thể dừng lại bằng một vài cách đơn giản:

1. Tập trung vào chất lượng tài chính thật, không phải hình ảnh

Thay vì mua điện thoại 5 trả góp, hãy hỏi bản thân: "Mình có thực sự cần nó để làm việc hay chỉ để đăng ảnh?". Đặt câu hỏi "Vì sao" trước mỗi lần tiêu tiền là cách tốt nhất để tránh chi tiêu vô thức.

2. Thiết lập một kế hoạch tài chính cụ thể

Giống như nhà tư vấn tài chính Ramit Sethi từng nói: "Người giàu không cần phải khoe giàu. Người nghèo mới phải giả vờ giàu". Vì vậy, hãy thiết lập ngân sách với 4 nhóm cơ bản:

- Chi phí thiết yếu: Tiền nhà, ăn uống, xăng xe, học phí.

- Tiết kiệm: Quỹ khẩn cấp, dự phòng 6 tháng.

- Đầu tư: Cổ phiếu, vàng, trái phiếu, hoặc kỹ năng bản thân.

- Chi tiêu không lỗi: Một khoản nhỏ để bạn tự thưởng cho bản thân – nhưng không vượt quá 5–10% thu nhập.

3. Chấp nhận rằng bạn chưa giàu, nhưng đang cố gắng

Không ai đánh giá bạn vì bạn mặc áo 200.000 đồng hay đi xe máy cũ, miễn là bạn sống đúng với khả năng và có kế hoạch để đi xa hơn. Giàu thật sự không cần phải "trông như giàu".

Trong thế giới đầy so sánh, việc giữ hình ảnh hoàn hảo trên mạng xã hội là điều rất dễ hiểu. Nhưng "Money Masking" chỉ là giải pháp ngắn hạn để mua lấy cảm giác tự tin, còn hậu quả thì dài lâu và âm ỉ.

Đã đến lúc người trẻ học cách yêu quý tài chính cá nhân của mình, thay vì chạy theo những tiêu chuẩn bề ngoài mà bản thân không thực sự cần đến. Gỡ mặt nạ – bạn sẽ thấy nhẹ nhõm, và quan trọng hơn, bạn sẽ thật sự giàu có theo cách của riêng mình.

Tổng hợp