Không ham kiếm tiền, chẳng cần thăng tiến, không mơ mua nhà: Dân văn phòng đối mặt với áp lực bằng cách "nằm im" mặc kệ đời?

Năm 2021, từ khóa "Tang Ping" - dịch sang tiếng Anh là "Lying Flat", lần đầu xuất hiện trên các nền tảng mạng xã hội Trung Quốc, và nhanh chóng trở thành biểu tượng cho một lối sống mới. Đúng như nghĩa đen, "nằm im" mô tả thái độ sống mặc kệ đời của người trẻ. Họ từ chối chạy đua với những tiêu chuẩn thành công mà xã hội đặt ra: Phải có nhà cửa, công việc ổn định, thu nhập cao,...

Ở một đất nước mà thế hệ trước từng "cháy hết mình" cho giấc mơ thăng tiến và sở hữu nhà cửa, Gen Z dường như lại chọn rút lui. Họ cảm thấy kiệt quệ trước áp lực việc 996 (làm việc từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày/tuần), trong khi giá nhà ở các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến,... đã vượt ngoài tầm với.

Tờ Business Insider chỉ ra một sự thật khá chua chát về xu hướng "Lying Flat": Người trẻ cảm thấy dù có nỗ lực làm việc và tích góp cả đời, họ cũng không thể mua nổi một căn hộ tử tế, không có gì đọng lại ngoài sự kiệt quệ về thể chất và tinh thần. Thắc mắc của thế hệ này không còn là "bao giờ mua nhà?", "khi nào thăng chức?" mà đơn giản là: Mình có nhất thiết phải cố gắng không, khi mà cố cũng chẳng làm nổi?

Vì lẽ đó, nhiều chuyên gia nhận định phong trào "Lying Flat" không đơn giản là sự lười biếng hay thói quen sống vô trách nhiệm, mà là cách không ít người trẻ đang vùng vẫy phản kháng với quá nhiều tiêu chuẩn khắt khe - nay đã không còn phù hợp.

Tờ Financial Times đã tiếp cận làn sóng "Lying Flat" ở một góc độ khác: Sự mặc kệ đời, quyết tâm "thoát ly" khỏi áp lực cuộc sống của Gen Z có thể sẽ mang tới cho các vùng ngoại ô - vốn ít sôi động, một nhịp sống mới. Điển hình là quận Đại Lý ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc - Nơi được không ít Gen Z ở Bắc Kinh, Thượng Hải chọn làm nơi "lánh nạn". Ngày càng có nhiều người trẻ rời bỏ các thành phố lớn, xa rời cuộc sống đô thị sầm uất để tìm đến một nơi có nhịp sống chậm rãi hơn, thuê những căn phòng nhỏ với chi phí phải chăng hơn, để vừa làm việc tự do, vừa tiết kiệm và tận hưởng cuộc sống trong lành, không áp lực.

Nhiều chuyên gia nhìn nhận "Lying Flat" như một lời cảnh báo về sự bất cân bằng trong kinh tế và tâm lý xã hội. Khi nhà cửa, việc làm, thu nhập và tương lai đều trở nên bấp bênh, lựa chọn duy nhất để giữ sức khỏe tinh thần lại là cho phép mình rời khỏi cuộc đua. Không còn mơ ước "thành công" theo tiêu chuẩn chung, những người trẻ "nằm yên" đang cố gắng định nghĩa lại hạnh phúc theo cách của riêng họ.

Nằm yên, mặc kệ đời: Cách duy nhất để thấy mình đang sống?

Câu chuyện của Lý Phong, 28 tuổi, từng là nhân viên marketing ở Thượng Hải, là một ví dụ điển hình cho việc theo đuổi xu hướng "Lying Flat" đã khiến cuộc đời sang trang mới. Anh kể với Financial Times rằng trước đây khi còn làm ở Thương Hải, thu nhập trung bình khoảng 12.000 NDT/tháng (tương đương gần 40 triệu đồng), nghe có vẻ khá, nhưng cũng chỉ đủ để trả tiền thuê nhà, ăn uống, đi lại. Nếu quyết định bám trụ lại Thương Hải và cố gắng mua một căn hộ nhỏ ở ngoại ô, anh phải trả trước ít nhất 1 triệu NDT - số tiền anh biết chắc mình không bao giờ tích góp đủ.

"Lúc ấy, tôi thấy mình như đang chạy trên bánh xe hamster, càng chạy càng kiệt sức nhưng chẳng đến được đâu" - Lý Phong nói. Thế rồi, anh quyết định nghỉ việc, chuyển tới Đại Lý và bắt đầu một cuộc sống mới. Hiện tại, Lý Phong làm thêm cho một quán cà phê nhỏ, viết blog, sống tiết kiệm và dành nhiều thời gian đọc sách. Cuộc sống gần như hoàn toàn không còn áp lực hay cảm giác mệt mỏi.

Tờ The Guardian cũng ghi lại chia sẻ của tương tự của Trương Na, 25 tuổi, từng là nhân viên thiết kế đồ họa ở Bắc Kinh. Cô chuyển đến Đại Lý sau một giai đoạn khủng hoảng tinh thần.

"Ở Bắc Kinh, tôi làm 12 tiếng/ngày mà vẫn không đủ chi phí để sống thoải mái. Còn ở đây (Đại Lý), tôi có thể thuê một căn phòng nhỏ, hàng ngày đi dạo ven biển, tham gia workshop nghệ thuật, mỗi tuần học lặn 2 buổi. Sau khi về Đại Lý, tôi mới nhận ra suốt những năm tháng ở Bắc Kinh, tôi dường như không hề sống" - Trương Na nói.

Điểm chung của những người trẻ như Trương Na và Lý Phong là họ chủ động hạ thấp kỳ vọng của bản thân, để cho phép mình được sống đúng nghĩa. Thay vì chạy theo các mục tiêu lớn như mua nhà ở thành phố, họ chọn về quê thuê phòng nhỏ; thay vì cố gắng để thăng tiến trong các tập đoàn, doanh nghiệp lớn, họ tìm việc lặt vặt, bán hàng online, hoặc lao động tự do,... miễn sao kiếm được tiền.

Tờ Business Insider thuật lại rằng nhiều người đang theo đuổi lối sống "Lying Flat" đã tự đặt cho mình danh xưng "chuột cống" để miêu tả việc họ chấp nhận lối sống ẩn mình, ít giao tiếp, tránh xa cuộc đua tiền tài, danh vọng.

Đối với một số người, "Lying Flat" còn là hành trình tìm lại sự cân bằng nội tâm, điều mà khi sống ở thành phố lớn, chịu áp lực công việc quá lớn, họ đã quên mất.

Tất nhiên, phong trào này cũng vấp phải không ít chỉ trích. Một số cho rằng sống kiểu "Lying Flat" là vô trách nhiệm, có thể kéo lùi sự phát triển của một đất nước. Nhưng nhìn từ góc độ của những người trong cuộc, đây là phản ứng tự nhiên của một thế hệ đang bị đè nặng bởi áp lực kinh tế.

"Lying Flat" không chỉ là một trào lưu thoáng qua, mà đã trở thành hiện tượng xã hội phản ánh sự chênh lệch lớn giữa kỳ vọng và khả năng thực tế của giới trẻ Trung Quốc. Nó khiến nhiều người phải tự hỏi: Liệu thành công có nhất thiết phải gắn với sở hữu nhà, thu nhập cao và công việc ổn định?