Được cho về nhà sau khi bị kết án vụ "Gà lôi trắng", anh Thái Khắc Thành có được miễn trách nhiệm hình sự?

Ngày 12/8/2025, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên Đỗ Mạnh Tăng chính thức có văn bản kiến nghị Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên, đề nghị kháng nghị bản án hình sự sơ thẩm vụ án hình sự sơ thẩm “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm”.

Đồng thời, Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành từ Tạm giam sang Cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm lại toàn bộ vụ án theo quy định của pháp luật.

Theo thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, ngày 2/4/2025 anh Thành bị Công an tỉnh Thái Bình (cũ) bắt quả tang có hành vi buôn bán 10 cá thể gà lôi trắng, khám xét tại nơi ở thu giữ thêm 3 cá thể gà lôi trắng.

Căn cứ Kết luận Giám định của Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam xác định 13 cá thể này là Gà lôi trắng là loài chim hiện thuộc danh mục các loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm được quy định trong phụ lục I-nhóm IB các loài động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm.

Do đó, anh Thành bị xét xử về tội  "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm" Điều 244 Bộ luật Hình sự. Với tình tiết định khung được quy định tại điểm b, khoản 2 là buôn bán trái phép từ 11 - 15 cá thể động vật lớp chim thuộc Danh mục động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IB hoặc Phụ lục I Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.

Tại thời điểm giám định (ngày 2/4/2025 và ngày 3/4/2025), Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam căn cứ Nghị định số 84/2021/NĐ-CP của Chính Phủ; sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2019/NĐ-CP ngày 22/1/2019 của Chính phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp để xác định 13 cá thể chim thuộc nhóm IB là đúng.

Tuy nhiên ngày 24/6/2025 Bộ NN&MT đã ban hành Thông tư 27/2025 quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.

Thông tư này quy định “Gà Lôi trắng” không còn thuộc loài động vật nguy cấp, quý hiếm theo Nhóm IB mà thuộc IIB. Nghĩa là hành vi của anh T không bị coi là tội phạm được quy định tại Điều 244 Bộ luật Hình sự.

Có được miễn trách nhiệm hình sự?

Liên quan đến vấn đề trên, trao đổi với PV, luật sư Diệp Năng Bình - Trưởng VP Luật sư Tinh Thông Luật (Đoàn Luật sư TP HCM) cho biết, Điều 29 BLHS quy định Người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự khi có một trong những căn cứ sau đây: “Khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa”.

Có thể thấy do có sự chuyển biến, thay đổi pháp luật Gà Lôi trắng không còn thuộc loài động vật nguy cấp, quý hiếm theo Nhóm IB, dẫn đến hành vi của anh Thành không còn nguy hiểm cho xã hội nữa. Do đó anh Thành có thể được xem xét miễn trách nhiệm hình sự.

Luật sư Bình nhấn mạnh, tuy nhiên, việc Gà Lôi trắng được chuyển sang nhóm IIB, không có nghĩa là người dân được phép nuôi nhốt, săn bắt, vận chuyển, buôn bán… loài động vật này.

Khoản 1 Điều 234 Bộ luật Hình sự quy định người nào nuôi nhốt, săn bắt, vận chuyển, buôn bán… động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm thuộc Nhóm IIB có thể bị phạt tù đến 03 năm. Tuy nhiên giá trị tang vật phải từ 150.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc thu lời bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng.

Liên quan đến Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành từ Tạm giam sang Cấm đi khỏi nơi cư trú, trong Kiến nghị nêu rõ: Toà án nhân dân tỉnh Hưng Yên kiến nghị Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên kháng nghị Bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025/HSST ngày 08/8/2025 của Toà án nhân dân khu vực 5 - Hưng Yên theo quy định của pháp luật, để Toà án nhân dân tỉnh xem xét lại toàn bộ vụ án và bản án sơ thẩm.

Ngay khi nhận được nhiều thông tin phản ánh khác nhau trên mạng xã hội, Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên đã phối hợp với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh và lãnh đạo Công an tỉnh để nắm bắt toàn bộ nội dung vụ án; yêu cầu Chánh án Tòa án nhân dân khu vực 5, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân khu vực 5 và Thẩm phán – Chủ tọa phiên tòa, Kiểm sát viên – kiểm sát xét xử và thực hành quyền công tố tại phiên tòa báo cáo giải trình.

Theo đó, tại phụ lục danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm ban hành kèm theo Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT, gà lôi trắng có tên khoa học là Lophura nycthemera, thuộc lớp chim (Aves), bộ gà (Galliformes), họ trĩ (Phasianidae) thuộc nhóm IIB (không còn thuộc nhóm IB).

Bản án sơ thẩm xác định 13 cá thể thu giữ của Thái Khắc Thành là “Gà lôi trắng là loài chim hiện được ghi nhận trong phụ lục I- nhóm IB, Nghị định số 84/2021/NĐ-CP của Chính Phủ, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2019/NĐ-CP ngày 22/01/2019 của Chính Phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES)” và tuyên bố bị cáo Thái Khắc Thành phạm tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 244 Bộ luật Hình sự là không đúng với sự thay đổi của chính sách, pháp luật.

Ngày 13/8/2025, tại Quyết định kháng nghị phúc thẩm số 09/QĐ-VKS, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên đã kháng nghị toàn bộ bản án trên theo hướng đề nghị hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại.

Cùng ngày, Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên đã ra Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành từ Tạm giam sang Cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm lại toàn bộ vụ án theo quy định của pháp luật.