Đừng chỉ cho trẻ "hết giận là xong": 5 bước giúp con biết cách xử lý cảm xúc sau mỗi lần nổi cơn thịnh nộ

Trong nhiều gia đình, khi trẻ em nổi giận hoặc có hành vi bộc phát, phản ứng phổ biến của cha mẹ thường là kỷ luật tạm thời hoặc yêu cầu trẻ vào phòng ngồi một mình cho đến khi bình tĩnh lại. Sau đó, mọi chuyện thường được bỏ qua như chưa từng xảy ra. Nếu có xin lỗi, đó thường chỉ là những lời nói vội vàng và thiếu chân thành.

Cách làm này mặc dù không gây hại ngay lập tức, nhưng lại thiếu sót nghiêm trọng trong việc giáo dục cảm xúc cho trẻ. Khi trẻ không được công nhận nỗ lực kiểm soát bản thân, không được lắng nghe và không học cách xử lý những cảm xúc tiêu cực, điều này có thể dẫn đến những hệ lụy lâu dài. Theo thời gian, trẻ sẽ chỉ biết "lướt qua" cảm xúc mà không hiểu và vượt qua chúng một cách hiệu quả.

Làm sao để giúp con biết cách đàm phán, giải quyết mâu thuẫn và sống hòa hợp với cảm xúc của chính mình? Caroline Fleck – tiến sĩ Tâm lý học lâm sàng, giảng viên tại Đại học Stanford, Mỹ và là chuyên gia tư vấn cho các tổ chức lớn chia sẻ 5 bước cực kỳ hữu ích để cha mẹ đồng hành cùng con sau mỗi cơn giận.

1. Sau kỷ luật, hãy trò chuyện nhẹ nhàng và an ủi con

Thông thường, cha mẹ tập trung vào hình phạt để ngăn hành vi sai, nhưng lại bỏ quên một điều quan trọng: giáo dục cảm xúc. Sau khi con khóc lóc, la hét, nếu chỉ đơn giản là "hết giận thì thôi", con sẽ không học được gì từ trải nghiệm đó.

Thông qua việc phân tích nguyên nhân dẫn đến cơn giận dữ, trẻ có thể nhận ra phản ứng của mình có phù hợp hay không, và từ đó rút ra bài học cho những lần sau. Khi cha mẹ cùng trẻ ôn lại những sự việc đã xảy ra, không chỉ đơn thuần là thiết lập giới hạn hành vi, mà còn giúp trẻ phát triển khả năng tự nhận thức cảm xúc. Điều này góp phần xây dựng trí tuệ cảm xúc ngay từ khi còn nhỏ.

2. Để con được nói trước

Việc cho phép trẻ bày tỏ cảm xúc không chỉ giúp chúng giảm bớt căng thẳng mà còn mang lại bài học quý giá về quyền được thể hiện cảm xúc. Khi cha mẹ tạo điều kiện cho con nói lên suy nghĩ của mình, trẻ sẽ nhận ra rằng: "Cảm xúc của mình là quan trọng". Điều này góp phần hình thành kỹ năng tự phản ánh, một trong những yếu tố then chốt cho sức khỏe tâm lý bền vững trong tương lai.

Cha mẹ cần kiên nhẫn khi lắng nghe những câu chuyện của con cái, ngay cả khi lời kể của trẻ có thể không hoàn toàn chính xác. Thay vì ngay lập tức bác bỏ ý kiến của con, hãy khuyến khích trẻ chia sẻ cảm xúc của mình.

Ví dụ, thay vì hỏi "Mẹ đã làm gì khiến con bực?", hãy hỏi "Lúc đó con cảm thấy buồn hay tức giận?". Cách tiếp cận này giúp trẻ mở lòng và phát triển khả năng nhận thức về cảm xúc của bản thân.

3. Lắng nghe bằng sự thấu cảm

Nhiều bậc phụ huynh mắc phải sai lầm khi cố gắng can thiệp vào suy nghĩ của con cái quá sớm. Thay vì tổ chức một "phiên tòa" để phân xử đúng sai, trẻ em thực sự cần một "nơi trú ẩn" nơi mà cảm xúc của chúng được lắng nghe và thấu hiểu.

Thấu cảm không có nghĩa là đồng tình, mà là công nhận cảm xúc của con là thật. Ví dụ: "Mẹ không thấy con bị la là đúng, nhưng mẹ hiểu vì sao con cảm thấy buồn". Đây là cách xây dựng mối liên kết an toàn giữa cha mẹ và con cái.

4. Cha mẹ cũng cần xin lỗi

Trong mối quan hệ cha mẹ – con cái, nhiều người nghĩ rằng xin lỗi sẽ làm mình "mất mặt". Nhưng thực tế, một lời xin lỗi đúng cách từ cha mẹ là bài học sống động nhất về trách nhiệm cá nhân, sự trung thực và khả năng phục hồi sau sai lầm.

Khi cha mẹ nói: "Mẹ xin lỗi vì đã la con quá to. Lần sau mẹ sẽ cố bình tĩnh hơn", trẻ sẽ học rằng con người có thể sai, nhưng cũng có thể sửa sai và điều đó không làm họ xấu đi, mà ngược lại, đáng tin cậy hơn.

5. Chia sẻ cảm xúc thật của bạn

Nhiều bậc phụ huynh thường bày tỏ cảm xúc của mình bằng những câu nói như "Mẹ tức quá" hay "Bố mệt lắm". Điều này có thể khiến trẻ em hiểu lầm rằng, người lớn chỉ có hai cảm xúc cơ bản: giận và mệt. Tuy nhiên, thực tế cho thấy trí tuệ cảm xúc phát triển từ một vốn từ vựng phong phú về cảm xúc.

Khi bạn chia sẻ: "Mẹ thấy lo vì sợ con bị đau", "Bố buồn vì không biết làm gì để giúp con", bạn đang dạy con cách gọi tên, hiểu và làm chủ cảm xúc. Đây là kỹ năng quan trọng giúp con trở thành người biết đồng cảm, kiểm soát tốt bản thân và xây dựng được các mối quan hệ lành mạnh.

Tóm lại, dạy trẻ biết cách xử lý cảm xúc sau mỗi lần nổi giận không phải là nhiệm vụ dễ dàng, nhưng lại vô cùng cần thiết để hình thành trí tuệ cảm xúc và khả năng giải quyết mâu thuẫn sau này. Thay vì chỉ trừng phạt hay cho qua chuyện, cha mẹ nên đồng hành cùng con qua 5 bước trên.