Đề xuất chi trả bảo hiểm y tế trong hiến, ghép tạng

Sáng 12/12/2025, tại Quảng Ninh, Trung tâm Điều phối Ghép tạng Quốc gia phối hợp với Sở Y tế Quảng Ninh tổ chức hội thảo với chủ đề “Đề xuất chi trả bảo hiểm y tế trong hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người”. GS.TS Trần Văn Thuấn – Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia – dự và chỉ đạo hội thảo. Tham dự còn có đại diện các Vụ, Cục thuộc Bộ Y tế, Bảo hiểm xã hội  (BHXH) Việt Nam, Sở Y tế các địa phương, các bệnh viện và cơ sở y tế trên cả nước

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhấn mạnh đây là chủ đề vừa mang tính chuyên môn sâu, vừa mang ý nghĩa nhân văn đặc biệt, đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của nhiều bên, từ cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chi trả bảo hiểm đến các cơ sở y tế và tổ chức vận động hiến mô, tạng. Ông cho biết, trong hơn một thập kỷ qua, chuyên ngành ghép tạng Việt Nam đã có những bước tiến dài. Đến nay, cả nước có 31 bệnh viện đủ điều kiện ghép tạng, với các ê-kíp làm chủ nhiều kỹ thuật phức tạp như ghép thận, gan, tim, phổi, tụy, giác mạc. Mỗi năm, Việt Nam thực hiện hơn 1.000 ca ghép, thuộc nhóm quốc gia có số ca ghép cao trong khu vực, dù nguồn tạng hiến chủ yếu vẫn đến từ người cho sống

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, mỗi ca ghép tạng thành công không chỉ là thành tựu của y học hiện đại mà còn là câu chuyện về sự hy sinh và lòng nhân ái của người hiến và gia đình. Tuy nhiên, phía sau một ca ghép là cả một chuỗi quy trình phức tạp: từ tư vấn, vận động hiến tặng; chẩn đoán và xác định chết não; hồi sức và bảo quản tạng; điều phối, vận chuyển; phẫu thuật ghép; chăm sóc hồi sức tích cực; đến điều trị lâu dài bằng thuốc chống thải ghép và theo dõi suốt đời. Mỗi khâu đều gắn với chi phí rất lớn, vượt quá khả năng chi trả của nhiều người bệnh nếu không có sự hỗ trợ của bảo hiểm y tế.

“Tại đây, câu hỏi đặt ra không chỉ là chúng ta ghép được bao nhiêu ca, mà quan trọng hơn là có bao nhiêu người bệnh thực sự tiếp cận được ghép tạng mà không bị nghèo hóa vì chi phí y tế; bao nhiêu người hiến và người nhận được bảo vệ đầy đủ về sức khỏe và tài chính,” Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhấn mạnh. Ông cho rằng hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người là phép thử điển hình cho hai trụ cột của hệ thống y tế hiện đại: công bằng và bền vững. Nếu phạm vi chi trả bảo hiểm y tế quá hẹp, người bệnh sẽ khó tiếp cận; nhưng nếu chi trả thiếu cơ sở khoa học, quỹ bảo hiểm y tế sẽ chịu áp lực lớn.

Từ thực tiễn đó, lãnh đạo Bộ Y tế đề xuất cần nhìn nhận hoạt động hiến, lấy, ghép tạng như một chuỗi dịch vụ liên tục, chứ không chỉ là một ca phẫu thuật đơn lẻ. Cơ chế chi trả BHYT cần bao quát toàn bộ chuỗi này, từ trước ghép đến sau ghép, để bệnh viện yên tâm triển khai kỹ thuật, người bệnh an tâm điều trị. Bên cạnh đó, danh mục dịch vụ, kỹ thuật và thuốc liên quan đến ghép tạng cần được cập nhật, mở rộng một cách có chọn lọc, dựa trên bằng chứng khoa học và đánh giá hiệu quả – chi phí.

Một nội dung được nhiều đại biểu quan tâm là chính sách bảo vệ người hiến tạng sống. Theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, người hiến tạng đã tự nguyện chấp nhận rủi ro để cứu sống người khác, vì vậy cần có cơ chế bảo vệ phù hợp, như khám sức khỏe định kỳ, tầm soát bệnh lý, hỗ trợ điều trị biến chứng và tư vấn tâm lý. Đây không chỉ là sự tri ân mà còn là thông điệp nhân văn, góp phần khuyến khích tinh thần hiến tặng trong cộng đồng.

Tại hội thảo, các đại biểu cũng trao đổi về phương thức thanh toán chi trả BHYT trong ghép tạng. Nhiều ý kiến cho rằng cần tiến tới các mô hình thanh toán theo gói dịch vụ hoặc theo trường hợp bệnh, gắn với giám sát kết quả điều trị và chất lượng sống sau ghép. Cách tiếp cận này vừa giúp kiểm soát chi phí, vừa giảm thủ tục hành chính cho bệnh viện, đồng thời bảo đảm an toàn cho quỹ bảo hiểm y tế.

Nhìn ra thế giới, những quốc gia có hệ thống ghép tạng phát triển đều có điểm chung là sự kết nối chặt chẽ giữa khung pháp lý rõ ràng, năng lực chuyên môn vững mạnh và cơ chế tài chính – BHYT bền vững. Việt Nam hiện có lợi thế về chuyên môn và mạng lưới trung tâm ghép tạng ngày càng mở rộng. Nếu xây dựng được cơ chế chi trả bảo hiểm y tế hợp lý, nhân văn và cân bằng, lĩnh vực ghép tạng hoàn toàn có thể phát triển mạnh mẽ hơn, giúp ngày càng nhiều người bệnh được cứu sống.