Chuyên gia hỗ trợ Bộ Công an triệt phá AntEx của Shark Bình kể lại 36 giờ truy vết dòng tiền và bóc trần thủ đoạn “thao túng” 30.000 nhà đầu tư

Từng là một cái tên từng “làm mưa làm gió” trong giai đoạn thị trường crypto bùng nổ năm 2021, AntEx được giới thiệu là hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi) với tham vọng phát triển stablecoin VNDT, thu hút sự chú ý của cộng đồng đầu tư trong nước dù thời điểm đó các tài sản mã hóa chưa có cơ sở pháp lý tại Việt Nam.

Dự án được hậu thuẫn truyền thông mạnh mẽ, gắn liền với tên tuổi “Shark Bình” – Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch Tập đoàn NextTech, một trong những doanh nhân công nghệ có ảnh hưởng lớn trên thị trường.

Nhưng chỉ bốn năm sau, cái tên ấy xuất hiện trong một bối cảnh hoàn toàn khác. Ngày 14/10/2025, Công an TP. Hà Nội khởi tố vụ án và bắt tạm giam ông Nguyễn Hòa Bình cùng 9 đồng phạm về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” . Theo kết quả điều tra, từ tháng 8 đến tháng 11/2021, nhóm này đã phát hành 33,2 tỷ token AntEx cho khoảng 30.000 nhà đầu tư, thu về 4,5 triệu USDT, tương đương 117 tỷ đồng.

Thay vì được phát triển thành một nền tảng công nghệ như cam kết, số tiền này bị rút khỏi ví tổng, chuyển qua các địa chỉ ví cá nhân và quy đổi thành tiền mặt. Token AntEx nhanh chóng mất tới 99% giá trị, website và các kênh mạng xã hội của dự án lần lượt ngừng hoạt động, kéo theo hàng loạt nhà đầu tư trắng tay.

Trong quá trình điều tra vụ án, ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech của Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) kiêm Chủ nhiệm Chương trình ChainTracer cho biết, quá trình truy vết các giao dịch liên quan đến dự án tiền ảo AntEx có một số thuận lợi đáng kể nhờ đặc thù của công nghệ blockchain.

“Chúng tôi đã tiến hành phân tích và mô hình hóa toàn bộ dòng tiền trên blockchain, xác định các cụm ví nghi vấn, truy vết hướng di chuyển token và liên hệ kỹ thuật với các sàn giao dịch trong và ngoài nước để đối chiếu dữ liệu KYC/KYB. Toàn bộ quy trình chỉ mất chưa đến 36 tiếng”, ông Dinh chia sẻ.

Theo ông, chính đặc tính công khai và bất biến của blockchain – mọi giao dịch đều được lưu trữ vĩnh viễn, không thể chỉnh sửa – đã giúp việc truy xuất dòng tiền trở nên chính xác, dù vụ việc đã diễn ra cách đây hơn ba năm. So với những vụ gian lận tài chính truyền thống, nơi chứng cứ dễ bị xóa hoặc biến mất theo thời gian, công nghệ blockchain lại cho phép lần ngược mọi giao dịch đến từng ví đích cụ thể.

Tuy vậy, hành trình điều tra không hoàn toàn suôn sẻ. Ông Dinh thừa nhận trở ngại lớn nhất nằm ở sự thiếu hợp tác từ một số sàn giao dịch quốc tế. Dù cơ quan công an Việt Nam đã có yêu cầu phối hợp chính thức, nhiều sàn như Gate hay MEXC vẫn chưa phản hồi hoặc cung cấp thông tin kịp thời, khiến việc xác định danh tính người hưởng lợi cuối cùng gặp nhiều khó khăn.

“Mặc dù chúng tôi đã có ủy quyền từ phía cơ quan công an, nhưng khi làm việc với các sàn, họ không chấp nhận và yêu cầu cơ quan công an phải trực tiếp liên hệ”, ông Dinh cho biết.

Ông đánh giá, nếu có sự phối hợp kịp thời từ phía các sàn giao dịch, nhiều tài sản có thể đã được thu hồi và hoàn trả cho nạn nhân.

“Đã có những vụ việc gây thiệt hại lên tới hàng triệu USD chỉ vì thiếu sự hợp tác của các sàn giao dịch, trong khi phần lớn các sàn này không có đại diện hay trụ sở chi nhánh tại Việt Nam, khiến quá trình điều tra và yêu cầu hỗ trợ trở nên phức tạp hơn rất nhiều”, Chủ nhiệm Chương trình ChainTracer cho hay.

Không chỉ vậy, nguồn nhân lực hạn chế cũng là một rào cản cho ChainTracer khi tiến hành hoạt động truy vết. Là một dự án phi lợi nhuận, ChainTracer hoạt động chủ yếu dựa trên đội ngũ chuyên gia của Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) cùng sự hỗ trợ kỹ thuật từ các doanh nghiệp thành viên.

Bên cạnh đó, yếu tố bảo mật nghiệp vụ cũng tạo ra nhiều áp lực. Toàn bộ dữ liệu, tài liệu và yêu cầu hỗ trợ điều tra từ phía cơ quan công an đều được xếp vào diện tuyệt mật. Vì vậy, chỉ những nhân sự có kinh nghiệm cao, hiểu rõ quy trình kỹ thuật và có khả năng bảo mật thông tin ở mức nghiêm ngặt nhất mới được tham gia xử lý.

Đánh giá riêng về vụ việc AntEx , ông Dinh cho rằng dòng tiền của dự án này không quá phức tạp, nhưng nhóm đối tượng đã sử dụng nhiều thủ thuật kỹ thuật để che giấu dấu vết , trong đó có việc chia nhỏ giao dịch qua hàng loạt ví trung gian nhằm làm gián đoạn chuỗi truy vết.

“Họ chia tách các dòng tiền, luân chuyển qua nhiều ví khác nhau, khiến việc xác định hướng đi của token trở nên rời rạc. Tuy nhiên, nhờ ứng dụng công cụ mô hình hóa dòng tiền on-chain, chúng tôi đã tái dựng toàn bộ sơ đồ giao dịch và truy vết chính xác đến những ví đích cuối cùng, giúp cơ quan công an xác định danh tính các đối tượng liên quan”, ông Dinh cho biết.

Từ góc độ chuyên môn, ChainTracer phân loại các mô hình lừa đảo tài sản số hiện nay thành hai nhóm lớn: lừa đảo thuần công nghệ và lừa đảo tâm lý kết hợp công nghệ. Ở nhóm đầu tiên, những thủ thuật thường gặp bao gồm “rug pull” – huy động vốn, tạo thanh khoản ảo rồi rút sạch tiền; “fake token” hoặc “honey pot” – phát hành token không thể bán hoặc khóa thanh khoản để người mua mắc kẹt; và “scam airdrop” hay “approve” – gửi token lạ vào ví người dùng nhằm dụ họ thao tác phê duyệt, từ đó chiếm quyền truy cập toàn bộ tài sản.

Nhóm thứ hai tinh vi hơn, khi kẻ lừa đảo khai thác cả yếu tố tâm lý và sự cả tin của con người. Đó là các mô hình Ponzi hoặc HYIP trả lợi nhuận bằng tiền của người đến sau, các mạng lưới đa cấp (MLM) hứa hẹn lãi suất từ 15% mỗi năm, hay các chiêu “phishing” – giả mạo website ví hoặc bộ phận hỗ trợ kỹ thuật để đánh cắp khóa riêng tư. Một biến thể nguy hiểm khác là “pig butchering”, khi kẻ lừa đảo tạo dựng mối quan hệ tình cảm hoặc công việc, rồi từng bước dẫn dụ nạn nhân vào các dự án tiền ảo giả mạo.

“Vụ AntEx là điển hình của mô hình thứ hai: tâm lý kết hợp công nghệ. Dự án được quảng bá bằng niềm tin, bởi một người có danh tiếng, trong khi  thị trường chưa có khung pháp lý rõ ràng vào thời điểm đó”, ông Dinh phân tích.

Theo ông Trần Huyền Dinh, mỗi dự án tài sản số đều có mục tiêu và động cơ khác nhau, nhưng phần lớn các vụ việc lừa đảo thường bắt nguồn từ việc đánh vào tâm lý muốn kiếm lời nhanh, thiếu kiến thức và thiếu hiểu biết pháp lý.

“Có những nhà phát triển đơn giản là không nắm rõ quy định, nên sử dụng nguồn vốn huy động sai mục đích. Nhưng cũng có những trường hợp ngay từ đầu đã được thiết kế như một ‘dự án lừa đảo’, được dựng lên để tìm nhà đầu tư và rút vốn”, ông Dinh nhận định.

Ông cho rằng, trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chính sách phát triển thị trường tài sản số và tài sản mã hóa, việc Nhà nước bắt đầu công nhận tài sản số như một loại tài sản giúp  khơi lại nhiều vụ việc trong quá khứ. Không ít nhà đầu tư mất số tiền rất lớn, có trường hợp lên tới hàng chục tỷ đồng, nay tìm đến cơ quan chức năng để đòi lại quyền lợi.

“Khi khung pháp lý dần hình thành, nhà đầu tư và doanh nghiệp đều buộc phải thay đổi cách tiếp cận”, ông Dinh cho hay.

Theo ông Dinh, có ba góc độ thay đổi rõ rệt sau những vụ việc như AntEx. Thứ nhất là về góc độ pháp lý , các cơ quan quản lý sẽ tiến tới hoàn thiện hệ thống quy định, vừa tạo điều kiện cho đổi mới, vừa quản lý rủi ro.

“Việt Nam hiện là một trong những thị trường tài sản số lớn nhất toàn cầu, nên việc thiết lập một khung pháp lý vừa thúc đẩy vừa giám sát là yêu cầu tất yếu”, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA nhận định.

Thứ hai , từ góc độ doanh nghiệp và nhà phát triển dự án , đây là lời cảnh tỉnh rõ ràng về yếu tố tuân thủ pháp luật và chuẩn mực quốc tế.

“Các nhà phát triển cần hiểu rằng sáng tạo không thể tách rời trách nhiệm. Bất kỳ dự án nào muốn tồn tại tại Việt Nam đều phải đặt yếu tố pháp lý lên hàng đầu,” ông Dinh nhấn mạnh.

Thứ ba , ở góc độ nhà đầu tư , điều quan trọng là phải có ý thức tự bảo vệ mình. Ông Dinhg cho rằng, nhà đầu tư cần cảnh giác với những dự án hứa hẹn lợi nhuận cao, được quảng bá rầm rộ bởi KOLs hay mạng đa cấp, và đặc biệt phải trang bị kiến thức cơ bản để đánh giá rủi ro.

Từ kinh nghiệm thực tế, ông Trần Huyền Dinh cũng chỉ ra năm dấu hiệu cơ bản giúp nhà đầu tư có thể tránh được phần lớn rủi ro lừa đảo trên thị trường tài sản số. Đó là khi dự án cam kết lợi nhuận vượt quá 15% mỗi năm, thiếu thông tin minh bạch về đội ngũ hoặc sản phẩm, sử dụng ngôn ngữ phức tạp để tạo cảm giác cao cấp, quảng bá rầm rộ qua KOLs hoặc mạng lưới đa cấp, và không vượt qua quy trình kiểm chứng bảo mật cơ bản.

“Chỉ cần một trong những yếu tố này xuất hiện, xác suất dự án là lừa đảo đã rất cao”, ông Dinh chia sẻ.

Theo ông Dinh, những vụ việc như AntEx là hồi chuông cảnh báo, nhưng cũng là tín hiệu tích cực khi pháp luật bắt đầu đứng về phía nhà đầu tư. Cụ thể, việc ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số và Nghị quyết 05 chính là bước đi đầu tiên trong nỗ lực bảo vệ người dùng và làm trong sạch thị trường.

“Rất hy vọng sắp tới Việt Nam sẽ có thêm những chính sách và văn bản hướng dẫn cụ thể hơn, vừa bảo vệ nhà đầu tư, vừa tạo ra một môi trường minh bạch, bền vững cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tài sản mã hóa”, ông Dinh bày tỏ.