Chiêu sinh tồn mới của giới trẻ Trung Quốc giữa cơn bão thất nghiệp

Mỗi buổi sáng trong tuần, Xiao Ding (30 tuổi) bắt đầu ngày mới của mình giống như hầu hết những người trẻ đi làm khác ở Bắc Kinh. Cô ấy mặc quần áo, thu dọn đồ đạc rồi đi đến thư viện công cộng, nơi cô ấy mở máy tính xách tay và dành cả ngày để "làm việc". Ngoại trừ việc cô ấy đang thất nghiệp.

“Tôi chưa nói với gia đình rằng tôi đã nghỉ việc. Cho đến khi tìm được công việc trong tương lai, tôi không muốn truyền nỗi lo lắng của mình cho họ", Xiao Ding nói.

Theo cô gái trẻ, thói quen này không phải là lừa dối mà là kỷ luật. Sau gần 8 năm làm công việc tiếp thị công nghệ, cô nghỉ việc vào năm 2023 và đến nay đã thất nghiệp 22 tháng.

“Tôi chọn giả vờ làm việc vì hai lý do: một là để duy trì lịch trình hàng ngày đều đặn, hai là để tạo áp lực cho bản thân khi phải 'đi làm'” , Xiao Ding chia sẻ với CNA.

Nhưng quá trình tìm kiếm việc làm thật sự rất khắc nghiệt đối với người trẻ tại Trung Quốc. Ngay cả sau khi gửi hơn một nghìn hồ sơ, cô chỉ nhận được 4 cuộc phỏng vấn và tất cả đều không thành công.

Xiao Ding nhìn nhận: “Tôi cho rằng nguyên nhân là do môi trường tuyển dụng hiện tại đang kém”.

Vào thời điểm tồi tệ nhất của hành trình tìm việc, cô dành cả ngày nằm trên giường lướt điện thoại một cách chán nản. "Toàn thân tôi đau nhức vì điều đó. Đó là lúc tôi thực sự hiểu sống trong mơ nghĩa là gì. Tôi cảm thấy mình chẳng có giá trị gì với xã hội cả", cô kể lại.

Và Xiao Ding không phải là người duy nhất có cuộc sống như vậy. Tại Trung Quốc, sinh viên mới tốt nghiệp và thanh niên không tìm được việc làm đang phải đối phó bằng cách giả vờ đến thư viện và quán cà phê để duy trì môi trường làm việc thoải mái giữa thực tế khắc nghiệt.

Hồi tháng 7, Trung Quốc ghi nhận tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên tăng lên mức cao nhất trong 11 tháng qua. Trong đó, tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị gặp nhiều nhất ở nhóm tuổi 16 - 24, không bao gồm sinh viên, tăng lên 17,8%.

Thoạt nhìn, xu hướng "giả vờ làm việc" mang vẻ vui tươi, nhưng lại che giấu thực tế đáng lo ngại. Đối với thế hệ được dạy phải phấn đấu, nhưng giờ đây đang chật vật tìm kiếm việc làm. Nhiều chuyên gia cho rằng đây là cơ chế đối phó pha lẫn sự mỉa mai và hài hước.

"Giống như thành ngữ nằm dài, hành động giả vờ làm việc mang một giọng điệu tự chế giễu và cam chịu một cách vui vẻ. Nó không chỉ phản ánh sự vỡ mộng mà còn là sự gắn kết sáng tạo, thậm chí là mỉa mai với những kỳ vọng của xã hội", PSG Zhan Yang thuộc Đại học Bách khoa Hồng Kông nhận định.

PSG Zhan Yang cho biết thêm điều này đặc biệt khó khăn ở Trung Quốc, nơi lòng tự trọng của một người "vẫn gắn chặt với một nền văn hóa coi trọng công việc và năng suất". “Giả vờ làm việc” là cách để thanh thiếu niên “duy trì thói quen, bản sắc và sự gắn kết xã hội khi không có lao động có ý nghĩa”.

Thậm chí, một số người còn "giả vờ làm việc" bằng cách thuê bàn làm việc trong văn phòng mô phỏng để tái tạo nhịp độ làm việc, nhưng không có người sử dụng lao động. Họ được trang bị máy tính, bàn làm việc, phòng họp và truy cập internet, những không gian này đang ngày càng phổ biến ở thành phố lớn của Trung Quốc như Thượng Hải, Thâm Quyến và Thành Đô.

Điển hình tại văn phòng đầy nắng ở ngoại ô Hàng Châu, hàng chục người trẻ đang ngồi lặng lẽ tại bàn làm việc. Một số người gõ phím rất chăm chú, số khác lướt qua bảng điều khiển trên màn hình. Một số khác thì lẩm bẩm vào tai nghe khi nghe điện thoại.

Tiếng máy in rì rầm ở góc phòng và ngay lối vào, có treo một tấm biển với phông chữ ngộ nghĩnh ghi: "Bạn lo liệu cuộc sống, chúng tôi lo diễn xuất - một trò nhập vai văn phòng 24/24."

Với mức phí chưa tới 4 USD/ngày, dịch vụ này cung cấp cho "nhân viên" cách mô phỏng trải nghiệm văn phòng: thuê bàn làm việc, chấm công lúc 9h, thậm chí có thể đeo "huy hiệu công ty". Hoạt động này được điều hành bởi Chen Yingjian, một doanh nhân địa phương, người hy vọng có thể cung cấp không gian an toàn và tiện lợi cho những người trẻ trong quá trình tìm kiếm việc làm.

Ý tưởng này hình thành bắt đầu từ tháng 7, khi con trai của một người bạn hỏi Chen Yingjian liệu anh có thể mô phỏng cuộc phỏng vấn xin việc trong văn phòng của mình không.

Trong vòng chưa đầy một tháng, Chen Yingjian nhận hàng ngàn yêu cầu. Anh ấy trực tiếp sàng lọc ứng viên, chào đón những người có kế hoạch cụ thể và từ chối những người mà anh ấy cho là không nghiêm túc. Ở không gian này, có một số quy tắc: không ngủ, không chơi game và không làm ồn.

Ngoài việc tìm kiếm việc làm, nhiều người còn đến đây để thực hiện ý tưởng khởi nghiệp, chuẩn bị cho kỳ thi và gọi điện cho khách hàng. Một số người thường thức đến tận khuya.

Chen Yingjian tiết lộ: “Chúng tôi mang lại giá trị về mặt cảm xúc, giúp những người trẻ lấy lại sự tự tin và không cảm thấy lạc lõng. Giả vờ có nghĩa là bắt chước. Và bắt chước có nghĩa là nỗ lực. Nếu ai đó sẵn sàng giả vờ, điều đó cho thấy họ muốn làm điều gì đó, rằng họ có động lực. Những người thực sự muốn 'nằm dài' sẽ không đến đây. Tại sao họ phải đến chứ? Giường ở nhà thoải mái hơn mà".

Nhưng không phải ai trong văn phòng cũng ở độ tuổi 20. Thậm chí, có số người ở độ tuổi 30 - 40. Sau hai năm làm việc tại nhà, Li Jianye (35 tuổi) doanh nhân ở Hàng Châu cho biết môi trường gia đình không còn thuận lợi nữa để cô làm mọi thứ. Từ đó, cô bắt đầu tìm kiếm những không gian như phòng tự học.

"Ở đây, tôi có kế hoạch hợp lý cho những gì mình làm, điều này khiến công việc rất hiệu quả. Khi tôi thấy những người khác nỗ lực xung quanh mình, việc lười biếng sẽ không ổn chút nào" , cô Jianye nói.

Khi được hỏi về xu hướng "giả vờ làm việc" ngày càng phổ biến, một người trẻ tuổi khác tên Xiao Ding nhấn mạnh: "Tôi không nghĩ điều đó nói lên điều gì về tính cách của thế hệ chúng ta. Nó chỉ cho thấy thời đại này có ít cơ hội việc làm hơn. Đối mặt với nền kinh tế khó khăn, người trẻ phải đưa ra đủ loại lựa chọn".

Cô tiếp tục nói: “Một số người rũ bỏ học thức để trở thành bồi bàn, giao hàng, tài xế xe ôm - một số vẫn tiếp tục học. Và dĩ nhiên, nhiều người vẫn tiếp tục nỗ lực tìm kiếm việc làm".