“Báu vật sống” của rừng: Việt Nam ghi nhận cá thể bạch tạng quý hiếm, nằm trong Sách Đỏ

Tháng 3/2025, Vườn quốc gia Vũ Quang (Hà Tĩnh) ghi nhận hình ảnh một cá thể cheo cheo Nam Dương bạch tạng qua bẫy ảnh. Cá thể này nặng 1,3–2,3 kg, dài 40–50 cm, toàn thân lông trắng mịn do đột biến bạch tạng.

Theo các nhà khoa học bạch tạng (albinism) là rối loạn di truyền khiến cơ thể không sản xuất hoặc thiếu melanin, sắc tố quyết định màu da, lông và mắt. Động vật bạch tạng thường có lông, da và mắt nhạt màu, kèm theo thị lực kém.

Cheo cheo Nam Dương có tên khoa học là Tragulus javanicus, là một loài động vật móng guốc chẵn nhỏ nhất thuộc họ cheo cheo, sinh sống trong các khu rừng nhiệt đới Đông Nam Á. Ngoại hình của cheo cheo Nam Dương hơi giống hoẵng và hươu, nhưng không có tuyến lệ. Khuôn mặt cheo cheo Nam Dương khá giống con chuột, bốn chân gầy nhẳng, lông mượt...

Cheo cheo Nam Dương thuộc nhóm IIB trong danh mục động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm (theo Nghị định số 6/2019/NĐ-CP, được sửa đổi bởi Nghị định 84/2021/NĐ-CP của Chính phủ) và cần được bảo vệ, bảo tồn. Loài này có tên trong Sách đỏ Việt Nam (năm 2007) và được phân hạng VU (sẽ nguy cấp).

Theo báo Nông nghiệp và Môi trường năm 2020 thông tin, tại các tỉnh phía Bắc, cheo cheo Nam Dương gần như đã tuyệt chủng, trong khi ở phía Nam, diện tích sinh cảnh đang bị thu hẹp nhanh chóng. Số lượng ước tính còn dưới 10.000 cá thể và mỗi năm suy giảm khoảng 3–4%.

Cheo cheo Nam Dương – “Thước đo” sức khỏe của rừng Việt Nam

Sự xuất hiện của cheo cheo Nam Dương trong các cánh rừng Việt Nam được giới khoa học đánh giá là dấu hiệu tích cực cho công tác bảo tồn thiên nhiên.

Là loài thú móng guốc nhỏ, sống ẩn dật và nhạy cảm với biến động môi trường, việc ghi nhận sự hiện diện của chúng chứng tỏ hệ sinh thái rừng vẫn duy trì được độ che phủ, cấu trúc và nguồn thức ăn thiết yếu cho nhiều loài hoang dã sinh tồn.

Cheo cheo Nam Dương phân bố ở nhiều nước Đông Nam Á nhưng tại Việt Nam đang ngày càng hiếm do mất sinh cảnh và nạn săn bắt.

Sự có mặt của loài cho thấy nguồn gen quý vẫn tồn tại, góp phần làm phong phú bức tranh đa dạng sinh học toàn cầu. Đây cũng là cơ sở khoa học để đưa loài vào danh mục ưu tiên bảo vệ, đồng thời phục vụ nghiên cứu về tập tính, sinh thái và khả năng thích ứng trong môi trường rừng nhiệt đới.

Với chế độ ăn tạp, cheo cheo đóng vai trò phát tán hạt giống, duy trì vòng tuần hoàn dinh dưỡng và cân bằng quần xã động – thực vật. Việc công bố hình ảnh ghi nhận cheo cheo không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ động vật hoang dã.

Sự hiện diện của cheo cheo Nam Dương trong rừng Việt Nam không chỉ là minh chứng cho giá trị đa dạng sinh học, mà còn là lời nhắc nhở cấp bách về trách nhiệm gìn giữ và bảo vệ những “báu vật” của thiên nhiên trước khi chúng biến mất mãi mãi.