AI khiến doanh nghiệp Việt phải đào tạo lại nhân viên

Kết quả khảo sát báo cáo "Xu hướng nhân sự và nguồn nhân lực" vừa được Anphabe công bố, cho thấy sự bùng nổ của AI và công nghệ số đang tái định hình lại thị trường lao động.

Các công việc mới như chuyên viên phân tích dữ liệu, kỹ sư khoa học dữ liệu, quản lý kênh truyền thông, quản lý quan hệ kinh doanh, kỹ sư full stack... liên tục xuất hiện, đặt ra những đòi hỏi mới về kỹ năng và kiến thức, kéo theo nhu cầu cấp thiết về những chương trình học tập toàn diện và linh hoạt hơn.

Đáng chú ý, 46% doanh nghiệp tại Việt Nam thừa nhận đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân tài đáp ứng đúng yêu cầu công việc. Điều này cho thấy năng lực người đi làm và nhu cầu của doanh nghiệp đang có khoảng trống từ tư duy đổi mới, khả năng thích ứng nhanh đến tinh thần hợp tác liên ngành.

Báo cáo của LinkedIn Learning (nền tảng đào tạo trực tuyến hàng đầu thế giới) năm 2025 cũng cho thấy, 66% nhân viên tại các doanh nghiệp Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, đang thiếu các kỹ năng cần thiết để đóng góp hiệu quả cho doanh nghiệp.

Nguyên nhân dẫn đến khoảng cách xa giữa năng lực lao động và yêu cầu doanh nghiệp, theo báo cáo, có đến 63% nguồn nhân lực thiếu hụt kỹ năng cần và có. Bên cạnh đó, 46% gặp rào cản văn hóa doanh nghiệp và tâm lý ngại đổi mới.

Khung pháp lý lỗi thời, thiếu linh hoạt; thách thức thu hút nhân tài gia nhập ngành; hạn chế về dữ liệu và hạ tầng kỹ thuật; thiếu vốn đầu tư; chưa nhận diện được cơ hội... cũng là các nguyên nhân chính khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân tài.

Không chỉ gặp khó trong tuyển dụng, doanh nghiệp Việt còn đối mặt với thách thức giữ chân người tài, vì thực tế chỉ 49% người đi làm cảm thấy thực sự gắn kết với nơi làm việc. Trung bình, cứ 10 người thì có 4 người tìm thấy niềm vui, sự hứng khởi trong công việc, trong khi 4 người không nhìn thấy tương lai tại doanh nghiệp trong vòng 2 năm tới.

Đáng chú ý, 17% lao động chia sẻ ý định nghỉ việc trong 6 tháng tới, còn 48% đang cân nhắc, hoặc âm thầm tìm kiếm cơ hội mới.

Để ứng phó với thay đổi, 61% doanh nghiệp cho biết đang phải đào tạo lại nhân viên hiện tại và 50% tìm cách tự động hóa công việc cùng 41% kỳ vọng nhân viên hiện tại tự tích lũy kỹ năng khi làm việc. Tuy nhiên, có đến 42% doanh nghiệp chọn phương án thuê nhân viên mới có kỹ năng liên quan đến công nghệ mới.

Thuê nhân viên tạm thời có kỹ năng liên quan đến công nghệ mới; giao một số chức năng kinh doanh cho các nhà thầu bên ngoài cũng là cách ứng phó mà 10-11% doanh nghiệp chọn lựa.

Dù doanh nghiệp thừa nhận nhiều lao động thiếu kỹ năng, nhưng theo báo cáo người đi làm ngày nay xử lý khối lượng công việc gấp đôi so với 15 năm trước.

17% doanh nghiệp Việt hoàn toàn chưa triển khai hay ứng dụng AI

Một xu hướng đang nổi lên trong các doanh nghiệp là tái cấu trúc và tinh gọn tổ chức. Ghi nhận cuối năm 2024 cho thấy, 28% doanh nghiệp đã tinh gọn trên diện rộng, khoảng 10% khác lên kế hoạch thực hiện trong năm 2025. Xu hướng này phổ biến ở các ngành như bán lẻ, tiêu dùng nhanh, tài chính, du lịch và sản xuất.

Tại TP.HCM, nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ cũng buộc phải cắt giảm nhân sự, ưu tiên những vị trí đa nhiệm, có khả năng thích nghi nhanh với yêu cầu mới. Một số công ty lớn trong lĩnh vực bất động sản, logistics cũng tái cấu trúc bộ máy mạnh mẽ để tinh gọn chi phí, tăng hiệu quả vận hành.

Các chuyên gia khuyến cáo, cả doanh nghiệp lẫn người lao động cần chủ động hơn trong việc thích ứng và nâng cao năng lực để vượt qua giai đoạn đầy thách thức hiện nay.

Trong đó, doanh nghiệp cần thay đổi cách tiếp cận trong đào tạo nội bộ, tạo ra lộ trình phát triển nghề nghiệp rõ ràng cho nhân viên, linh hoạt trong chính sách phúc lợi để giữ chân người giỏi.

Người lao động phải luôn có tư duy học tập suốt đời và liên tục cập nhật kỹ năng số. Đây là chìa khóa giúp họ trụ vững và phát triển trong thị trường lao động ngày càng khắt khe. Ngoài kiến thức chuyên môn, các kỹ năng mềm như giao tiếp, tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề và khả năng cộng tác xuyên lĩnh vực sẽ ngày càng trở nên thiết yếu.

Bà Thanh Nguyễn – Giám đốc Điều hành Anphabe, cho rằng tốc độ đào tạo và nâng cấp kỹ năng của người lao động trong nước chưa theo kịp xu hướng. Nguyên nhân do phần lớn các chương trình đào tạo hiện nay vẫn chưa theo kịp thực tiễn. Mô hình đào tạo truyền thống đang bộc lộ nhiều hạn chế: chi phí cao, thiếu linh hoạt, khó đo lường hiệu quả, trong khi 86% nhân sự được cho là sẽ quên phần lớn nội dung đã học chỉ sau 30 ngày.

Với sự hỗ trợ của A.I, đến 2030, khoảng 70% kỹ năng của hầu hết công việc sẽ thay đổi, do vậy nhu cầu đào tạo lại càng cấp thiết. Hiện 78% doanh nghiệp trên thế giới đã ứng dụng AI vào ít nhất một chức năng kinh doanh năm 2024, nhưng tại Việt Nam, mới có 32% doanh nghiệp triển khai và vận hành AI đa phương tiện.

Đặc biệt, 17% hoàn toàn chưa triển khai hay ứng dụng AI. Rào cản với doanh nghiệp là mối lo về bảo mật dữ liệu; chưa thấy lợi ích rõ ràng cũng như chất lượng đầu ra. Đặc biệt là lo ngại người lao động bị phụ thuộc vào AI.

Ứng dụng AI tại Việt Nam được ghi nhận từ người lao động dẫn đầu, đi trước doanh nghiệp. Có 56% người lao động đã tiếp xúc, ứng dụng công nghệ và AI trong công việc.