8 phim về môi trường khiến ai xem cũng phải thốt lên: “Con người đúng là giống loài tàn nhẫn nhất”

Ngày 23/9, Greta Thunberg - nhà hoạt động vì môi trường 16 tuổi khiến cả thế giới phải chú ý với bài phát biểu vô cùng đanh thép trước sự theo dõi của nhiều lãnh đạo các quốc gia lớn trên thế giới tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu. Thực ra, vấn đề môi trường không phải là một câu chuyện mới nhưng vẫn luôn nóng bỏng.

Nhân dịp liên hoan phim Mountainfilm Festival được tổ chức vào năm 2019, nhà tài trợ truyền thông Grist đã nhắc đến danh sách những bộ phim được đánh giá là hay và ấn tượng nhất khi nhắc đến chủ đề bảo vệ môi trường. Có thể kể đến những nội dung chính gây nhức nhối nhất hiện nay như vấn nạn suy yếu nguồn gen cá hồi, nạn săn bắn động vật hoang dã hay một vụ nổ bùn đã tàn phá một ngôi làng ở Indonesia.

1. Patrimonio (Di Sản)

Bộ phim tài liệu dài một tiếng rưỡi Patrimonio xoay quanh "Tres Santos" - một khu khách sạn và nhà ở được xây dựng ở Baja California Sur. Nơi đây được ví như thiên đường với sự giao thoa giữa ánh hoàng hôn và những trang trại nhỏ. Hay theo đúng định nghĩa của người dân thì nơi đây thích hợp nhất cho việc tận hưởng một cuộc sống tự do và hòa mình với thiên nhiên.

Tuy nhiên mọi thứ không yên bình mãi, cho tới khi có một tập đoàn đang nhăm nhe hủy hoại môi trường sống của họ vì mục đích kinh doanh. Patrimonio sẽ kể lại cho người xem quá trình một cộng đồng đoàn kết đang chống lại một tập đoàn lớn để bảo vệ nguồn nước, bãi biển và cuộc sống của họ. Người xem sẽ cảm thấy rùng mình vì những thỏa thuận bí mật được thực hiện hay việc tập đoàn lớn kia "lật mặt" với người dân địa phương như nào.

Trước sự kháng cự quyết liệt của 150 gia đình địa phương sống và đánh bắt cá ở bãi biển tranh chấp Punta Lobos và sự lãnh đạo của luật sư John Moreno, người xem hoàn toàn có thể tin tưởng vào việc tiếng nói chung của đạo đức sẽ lấn át được sức mạnh của đồng tiền. Tuy nhiên đứng trước việc nguồn nước đang bị hạn chế, việc Tres Santos có thể phát triển bền vững được hay không luôn là câu hỏi đầy day dứt.

2. Kifaru (Tê Giác)

"Tại sao chúng ta chiến đấu và cướp bóc thế giới cho đến khi không còn gì? Câu hỏi khó hơn để trả lời là tại sao chúng ta đưa ra nguyên nhân cho mọi thứ mà dường như là vô vọng". Đây là những dòng mở đầu của Kifaru - một bộ phim tài liệu về những người chăm sóc Sudan - con tê giác trắng phương Bắc cuối cùng trên thế giới.

Bộ phim kể về câu chuyện của James Mwenda và JoJo Wachira, hai kiểm lâm viên tại Tổ chức bảo tồn Ol Pejeta ở Kenya. Kirafu đan xen giữa một cốt truyện buồn thẳm pha trộn vài tình tiết ám ảnh nhưng lại có phút giây nhẹ nhàng như khoảnh khắc Wachira học cách thả diều.

Nhiều thập kỷ trước, hàng ngàn con tê giác trắng phương bắc đã lang thang ở Đông và Trung Phi. Nhưng do nghèo đói và chiến tranh cộng thêm việc thị trường nước ngoài coi trọng tê giác hơn vàng, đã khiến người ta săn lùng loài này đến gần tuyệt chủng. Sudan - chú tê giác được giữ trong một sở thú ở châu Âu đã "đen đủi" trở thành con đực cuối cùng trong đồng loại.

Nhà sản xuất phim hy vọng thông điệp của Kirafu sẽ vượt xa chủ đề tê giác trắng phương Bắc, mà thực chất đây chỉ là những tin hiệu cảnh báo đỏ đầu tiên. Nghiêm trọng hơn, tình trạng săn bắt này đang xảy ra với những con sói ở Mỹ, cá voi Orca, thậm chí cả những con bướm và những con ong xung quanh chúng ta.

Bộ phim đã nhận được giải thưởng Mountainfilm của Moving Mountains vào năm 2019 - giải thưởng tiền mặt lớn nhất của lễ hội dành cho các tổ chức phi lợi nhuận. Giải thưởng trị giá 3.000 USD sẽ được quyên góp cho Tổ chức bảo tồn Ol Pejeta, nơi các kiểm lâm viên vẫn đang chăm sóc cho những con tê giác cái còn lại.

3. Artifishal (tạm dịch: Cổ Vật)

Artifishal - như đúng cái cách chơi chữ "fish" (cá) trong tên của bộ phim, những con cá hồi được đặc tả qua ống kính nhà làm phim dưới những trạng thái bị "tra tấn" không khác gì kẻ ngục tù. Bị phun ra từ một ống trắng với cái tên man rợ pháo hay bị ném rồi đông lạnh là tất cả những gì mà những chú cá hồi mình đầy thương tích, rỉ máu trong Artifishal đã phải trải qua. Bộ phim dài 79 phút để giúp khán giả trả lời câu hỏi liệu trại giống cá có thực sự giải quyết được vấn đề này bằng cách nhân giống bổ sung cho quần thể hoang dã hay không?

Nhưng thực tế thì cá hồi đang suy giảm bất chấp những nỗ lực của các cơ sở trại giống cá. Bộ phim lập luận ở một góc nhìn mới mẻ và bạo dạn khi thẳng thắn cho rằng bên cạnh việc làm suy yếu nguồn gen, sự cạnh tranh về tài nguyên, trại sản xuất cá hồi tưởng chừng có ích nhưng cuối cùng có thể gây hại cho quần thể cá hoang dã.

4. The River and the Wall (Dòng Sông và Bức Tường)

Bộ phim tài liệu của Ben Masters đã ghi lại vẻ đẹp của biên giới Texas-Mexico trên màn ảnh. Biên giới được ví như một chuyến phiêu lưu với những góc quay trực quan tuyệt đẹp. Bộ phim dài 110 phút sẽ đưa người xem qua hẻm núi Boquillas và giới thiệu về những loài động vật thiên nhiên hoang dã khác nhau.

Trong chuyến đi ngoài Masters còn có bốn người khác: Một nhà nghiên cứu về chim, một người dẫn đường trên sông, một nhà làm phim tài liệu và một nhà bảo tồn. Những người này đã thực hiện một hành trình dài 1.200 dặm (khoảng 1.931 km) từ El Paso đến Bờ biển vùng vịnh và đi qua toàn bộ biên giới Texas-Mexico bằng xe đạp, ca nô và cưỡi ngựa. Trên đường đi, họ gặp những người chủ trang trại - người đã chiến đấu với chính phủ liên bang để giữ đất của họ và phải trốn chạy vào các cửa khẩu biên giới vào giữa đêm.

The River and the Wall không chỉ đề cao việc cần bảo vệ môi trường sống mà còn nhắc đến vấn đề đa sắc tộc khi khéo léo đan xen vào những câu chuyện cá nhân của hai người bạn đồng hành của Masters - là con của những người nhập cư không có giấy tờ.

5. March of the Newts (Tháng Ba của Sa Giông)

Ngay từ những giây đầu, bộ phim đã gây ấn tượng mạnh mẽ với người xem khi quay cận cảnh một "nhân vật" có làn da xù xì nhưng lại có một cuộc sống sinh động trong các khu rừng ở Tây Bắc Thái Bình Dương.

March of the Newts, một bộ phim ngắn từ tổ chức phi lợi nhuận Freshwater Illustrated, mở đầu bằng những cảnh quay điện ảnh của một người leo núi và con chó của nữ nhân vật trong một màn sương mờ ảo. Đối với những khán giả không thích loài sa giông cùng họ với kỳ giông thì chỉ cần bỏ ra 2 phút xem video mở màn đã có thể "phải lòng" cảnh đẹp thiên nhiên trong bộ phim ngay lập tức.

6. Grit (tạm dịch: Sạn)

Dù đã hơn một thập kỷ, nhưng Dian - một thiếu niên ở Indonesia, nhớ rất rõ vào buổi sáng năm 2006 khi vẩy bùn và khí nổ dữ dội bùng lên từ mặt đất ở làng cô ở East Java. Vụ nổ bùn này đã phá hủy nhà của gia đình cô và hơn một chục ngôi làng lân cận. Kinh khủng hơn nó đã chôn vùi những ngôi nhà, xí nghiệp và những con đường và khiến hàng chục ngàn người phải rời khỏi nhà của họ. Trong Grit, các nhà làm phim Sasha Friedlander và Cynthia Wade đã nắm bắt được sự "nhầy nhụa" của một thảm họa môi trường, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng.

Những hình ảnh ám ảnh khi bùn đất vương vãi khắp nơi, chỗ khác thì nứt nẻ khô hạn - được ghép nối với những câu chuyện về các nạn nhân chiến đấu để đòi bồi thường từ những kẻ phải chịu trách nhiệm. Từ đây các nguyên nhân dẫn đến thảm họa được đưa tranh cãi quyết liệt. Theo các nhà khoa học, thủ phạm có khả năng là Lapindo, một công ty dầu khí đang khoan khí tự nhiên cách vết vỡ khoảng 800 feet. Nhưng các nhà nghiên cứu của công ty lại đổ lỗi cho một trận động đất đã xảy ra cách đó 180 dặm. Đây dường như là một vòng luẩn quẩn mà không chỉ trong phim, khán giả còn có thể thấy thực trạng này ở ngoài đời.

7. Treeline (tạm dịch: Mạch Cây)

Một số "nhân vật" chính của Treeline: A Story Writing in Rings đã có hàng trăm hoặc hàng nghìn năm tuổi. Lần đầu tiên những cái cây xanh không chiếm "spotlight" của bộ phim mà thay vào đó là gỗ tuyết tùng đỏ phương Tây, cây thông Bristlecones và cây thông lim. Bên cạnh những nhân vật chính vô tri vô giác là người trượt tuyết trên cây, một bác sĩ cây và một linh mục Shinto.

Suzanne Simard - một nhà sinh thái rừng làm việc trong các khu rừng phát triển lâu đời ở British Columbia, đã phát hiện ra rằng những cây gỗ giao tiếp với nhau và chia sẻ carbon với nhau thông qua mạng lưới nấm khổng lồ dưới mặt đất. Trong phim, cô luôn cố gắng giải thích về việc con người hoàn toàn có thể liên hệ được với thiên nhiên khi chứng minh rằng các loài sinh vật cũng có mạng lưới thần kinh như một bộ não.

Với một bản nhạc êm dịu đan xen với âm thanh tự nhiên và những bức ảnh đầy cảm hứng về bóng cây khổng lồ so con người nhỏ bé, Treeline sẽ mang cho người xem cảm hứng tự tìm kiếm "mầm cây" trong con người mình.

8. On a Wing and a Prayer (tạm dịch: Trên Một Cái Cánh và Một Lời Cầu Nguyện)

Bộ phim xoay quanh câu chuyện về Ben Depp khi anh chụp đường bờ biển từ trên trời. Tuy nhiên điều đặc biệt ở chỗ anh không bay lên với một chiếc máy bay hay máy bay không người lái - thay vào đó, anh tự làm một con diều khổng lồ và tự đẩy mình bằng một cái quạt. Depp là một con người bạo dạn khi anh cố gắng ghi lại vùng Louisiana đầm lầy đang bị biến mất giữa những vùng đất ngập nước ven biển và các đảo chắn. Bộ phim là phần đầu tiên của loạt phim gồm năm phần tập trung vào vùng đất ngập nước đang bị thu hẹp ở Vùng Vịnh Bờ Biển.

Điểm ấn tượng của On a Wing and a Prayer là khung cảnh thiên nhiên nhìn từ trên không xuống rất hùng vĩ: hàng trăm hòn đảo nhỏ màu xanh lá cây rải rác trên biển, nơi sinh sống của các loài chim và cá heo. Những hòn đảo và đầm lầy ven biển này cũng bảo vệ các thị trấn và thành phố ven biển khỏi lũ lụt và bão.

Nhưng bờ biển Louisiana đang chìm vào đại dương do đường ống dẫn dầu độc hại gây ra. Hiện nay, khoảng mỗi giờ sẽ có một khu vực diện tích khoảng sân bóng đá của vùng đất ngập nước ven biển Louisiana bị ăn mòn. Những bức ảnh của Depp có thể giúp các nhà khoa học nghiên cứu sự mất môi trường sống, hoặc đơn giản là lưu lại cảnh đẹp của thiên nhiên trước việc thế hệ sau không còn có thể thấy được nữa.