7 tấn cá khoai chứa formol bị thu giữ: Thực phẩm chứa chất cấm len lỏi vào bữa ăn người Việt như thế nào?

Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Thanh Hóa phối hợp với Phòng Cảnh sát giao thông và Đội Quản lý thị trường số 9 tiến hành kiểm tra, phát hiện hơn 7 tấn cá khoai nhập khẩu từ Trung Quốc đang trên đường phân phối tới nhiều địa phương từ Thanh Hóa đến Bình Định (cũ).

Cơ quan chức năng đã lấy mẫu cá khoai gửi Viện Kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm Quốc gia (Bộ Y tế) để kiểm nghiệm. Kết quả xác định toàn bộ số cá khoai đều chứa hàm lượng Formol đậm đặc, dao động từ 90-105mg/kg. Điều này khiến nhiều người không khỏi rùng mình.

Vụ việc này nhanh chóng gợi lại nỗi lo đã tồn tại nhiều năm qua: formol không phải lần đầu xuất hiện trong bữa ăn của người Việt. Trước cá khoai, đã có không ít vụ việc phát hiện bún, phở, bánh ướt, hải sản và thậm chí cả thịt tươi chứa formol - những thực phẩm quen thuộc, được tiêu thụ mỗi ngày.

Ăn phải thực phẩm chứa formol: Cái giá cho sức khỏe không nhìn thấy ngay

Theo các tiểu thương lâu năm, cá khoai tự nhiên rất mềm, chỉ cần để ngoài nhiệt độ thường vài tiếng là thân cá nhũn, chảy nước, có mùi tanh rõ. Chính vì đặc điểm này, việc cá khoai được bày bán với hình thức trắng đều, cứng tay, không mùi khó chịu đã làm dấy lên nghi ngờ.

Các chuyên gia an toàn thực phẩm cho biết, formol có khả năng diệt vi khuẩn và làm chậm quá trình phân hủy protein, khiến cá giữ được hình dạng và màu sắc lâu hơn bình thường. Tuy nhiên, đây cũng chính là lý do formol được sử dụng trong bảo quản mẫu xác và công nghiệp, chứ không phải để con người ăn vào.

Theo các chuyên gia an toàn thực phẩm, formol có khả năng diệt khuẩn mạnh và làm chậm quá trình phân hủy, khiến thực phẩm giữ được hình thức "tươi" lâu hơn quy luật tự nhiên. Chính đặc tính này đã bị một số cơ sở sản xuất, buôn bán lợi dụng để kéo dài thời gian tiêu thụ, giảm hao hụt, bất chấp nguy cơ đối với sức khỏe người dùng. Bún, phở ngâm formol có thể để từ sáng đến tối mà không chua, không nhớt; hải sản như cá, mực trở nên cứng hơn, trắng hơn và ít mùi tanh; thịt để ngoài môi trường nhưng vẫn "đứng màu" một cách đáng ngờ.

Không chỉ dừng lại ở hình thức đánh lừa thị giác, formol còn để lại hậu quả âm thầm nhưng nghiêm trọng đối với sức khỏe con người. Các chuyên gia cho biết, khi ăn phải thực phẩm chứa formol, người dùng có thể gặp các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, kích ứng niêm mạc miệng và dạ dày. Nguy hiểm hơn, nếu tiếp xúc lặp đi lặp lại trong thời gian dài, formol có thể tích lũy, gây tổn thương gan, thận, làm viêm mạn tính đường tiêu hóa và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư.

Đặc biệt, trẻ em, người cao tuổi và phụ nữ mang thai là những nhóm dễ bị tổn thương nhất. Hệ thống giải độc của trẻ chưa hoàn thiện, trong khi gan và thận của người già đã suy giảm chức năng. Việc thường xuyên tiêu thụ thực phẩm nhiễm formol có thể ảnh hưởng đến tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng, thậm chí làm nặng thêm các bệnh nền sẵn có.

Theo PGS.TS Trần Hồng Côn, nguyên giảng viên khoa Hóa, Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội, chia sẻ trên trang VnExpress, formol (hay formaldehit) là chất diệt khuẩn, chống thối, chống ôi, được biết đến như một hóa chất bảo quản trong các phòng thí nghiệm, tuyệt đối cấm dùng trong bảo quản thực phẩm. Tuy nhiên, một số người vì lợi nhuận đã sử dụng formol để tẩm ướp thực phẩm – hành vi gây nguy hiểm nghiêm trọng cho sức khỏe con người.

Cách nhận biết thực phẩm có nguy cơ chứa formol

Điều đáng lo ngại là formol rất khó nhận biết bằng mắt thường. Người tiêu dùng không có thiết bị kiểm nghiệm tại nhà, chỉ có thể dựa vào những dấu hiệu gián tiếp. Tuy nhiên, theo chuyên gia, chính những thực phẩm "quá hoàn hảo" – để lâu không hỏng, dai cứng bất thường, không có mùi ôi – lại là những thứ cần cảnh giác nhất. Thực phẩm tươi sống, nếu không được bảo quản đúng cách, không thể chống chọi với thời gian một cách "phi tự nhiên".

Formol không dễ nhận biết bằng mắt thường, nhưng người tiêu dùng có thể cảnh giác với một số dấu hiệu sau:

Thực phẩm để lâu nhưng không có mùi chua, mùi ôi

Kết cấu dai, cứng hoặc săn chắc khác thường

Hải sản có mùi tanh hắc, khó chịu, không giống mùi tự nhiên

Bún, phở ngâm nước lâu nhưng không bở, không đục nước

Các chuyên gia lưu ý: "Thực phẩm quá 'đẹp', quá 'bền bỉ' trước thời gian đôi khi lại là điều đáng lo nhất".

Từ vụ cá khoai nhiễm formol cho đến hàng loạt thực phẩm từng bị phát hiện chứa chất này trong quá khứ, các chuyên gia cho rằng đây không chỉ là câu chuyện vi phạm pháp luật, mà còn là vấn đề đạo đức trong sản xuất và kinh doanh thực phẩm. Khi lợi nhuận được đặt cao hơn sức khỏe cộng đồng, người chịu rủi ro cuối cùng vẫn là người tiêu dùng.

Formol giúp thực phẩm "sống lâu" hơn, nhưng cái giá phải trả có thể là sức khỏe của cả một thế hệ. Và đôi khi, thứ thực phẩm không hỏng theo thời gian lại chính là điều đáng sợ nhất trên mâm cơm hằng ngày.