10 năm trước, gia đình có con đỗ vào ngành này là cả họ ăn mừng, 10 năm sau vừa thất thế vừa dễ bị AI thay thế

Khoảng mười năm trước, Kế toán là một trong những ngành học được nhiều học sinh và phụ huynh lựa chọn với niềm tin chắc chắn vào một tương lai ổn định. Những gia đình có con đỗ vào ngành này thường không giấu được sự tự hào, bởi ai cũng hiểu rằng, học Kế toán đồng nghĩa với việc nắm trong tay một công việc “văn phòng, lương đều, không phải dãi nắng dầm mưa”.

Học Kế toán thời đó được xem là lựa chọn an toàn, thực tế và có tính “bảo hiểm nghề nghiệp” cao. Nhiều người tin rằng, trong bất kỳ doanh nghiệp nào, dù lớn hay nhỏ, dù làm trong lĩnh vực gì, cũng đều cần đến một bộ phận kế toán.

Từ đó, ngành Kế toán trở thành một trong những ngành có điểm chuẩn cao và số lượng thí sinh đăng ký đông đảo. Các lớp đại học luôn kín chỗ, học thêm, học chứng chỉ, thi lấy ACCA hay CPA cũng trở thành xu hướng của những sinh viên muốn theo đuổi sự nghiệp chuyên nghiệp trong lĩnh vực tài chính – kế toán.

Tuy nhiên, sau mười năm, cục diện nghề nghiệp đã có nhiều thay đổi. Tác động từ chuyển đổi số, tự động hóa và đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) khiến công việc kế toán truyền thống không còn giữ được vị thế như trước. Nhiều quy trình từng cần đến con người giờ đây được phần mềm đảm nhiệm một cách chính xác và nhanh chóng. Việc ghi sổ, đối chiếu, lập báo cáo – những tác vụ vốn tiêu tốn rất nhiều thời gian và đòi hỏi sự tỉ mỉ – đã được tự động hóa phần lớn nhờ các hệ thống thông minh.

Không ít doanh nghiệp đã giảm số lượng nhân sự kế toán khi áp dụng phần mềm kế toán hiện đại hoặc các giải pháp ERP có tích hợp AI. Điều này khiến thị trường lao động trong ngành trở nên cạnh tranh hơn. Người học kế toán giờ đây không thể chỉ dừng lại ở việc hiểu chuẩn mực kế toán hay thông tư, nghị định. Họ cần có thêm những kỹ năng mới: sử dụng thành thạo công cụ số, hiểu về phân tích dữ liệu, nắm bắt công nghệ tài chính – và trên hết là phải liên tục cập nhật xu hướng để không bị tụt lại phía sau.

Tuy nhiên, không thể vì thế mà nói rằng ngành Kế toán dễ thất nghiệp. Thực tế cho thấy, trong khi một số vị trí có tính lặp lại cao đang được tự động hóa, thì nhu cầu về các chuyên gia kế toán có tư duy chiến lược, khả năng phân tích và hiểu biết sâu sắc về tài chính – kinh doanh vẫn rất lớn.

AI có thể làm được nhiều việc, nhưng không thể thay thế hoàn toàn sự đánh giá, phân tích, và xử lý các tình huống phức tạp trong thực tế – những điều chỉ con người mới làm tốt. Đặc biệt, vai trò của kế toán quản trị, kiểm toán nội bộ, tư vấn tài chính, phân tích rủi ro… vẫn là những lĩnh vực giàu tiềm năng và đang phát triển mạnh mẽ.

Bên cạnh đó, bản chất của ngành Kế toán cũng đang mở rộng. Không còn bó hẹp trong hình ảnh “người làm sổ sách”, người học kế toán hôm nay hoàn toàn có thể trở thành chuyên viên tài chính, kiểm toán viên, chuyên viên phân tích dữ liệu tài chính, hoặc làm việc trong các dự án công nghệ tài chính (fintech) nếu có định hướng phát triển đúng đắn. Đây cũng là lúc ngành Kế toán chuyển mình – từ công việc “thu – chi – cân đối” sang vai trò tư vấn và ra quyết định chiến lược.

Ngành Kế toán không còn là vùng đất “ai học cũng ổn định”, nhưng cũng không phải là con đường cụt. Sự thay đổi của thời đại là điều không thể tránh khỏi, và với bất kỳ ngành nghề nào cũng vậy – không chỉ riêng Kế toán. Quan trọng là người học có đủ tinh thần học hỏi, linh hoạt thích nghi và dám thay đổi hay không.

Vì thế, không thể đánh đồng rằng học kế toán là hết cơ hội. Ngược lại, nếu biết mở rộng năng lực, làm chủ công nghệ và nâng cao tư duy nghề nghiệp, thì người học kế toán hôm nay vẫn có thể tạo nên sự nghiệp vững vàng trong tương lai – thậm chí còn nhiều triển vọng hơn trước, khi vừa có nền tảng chuyên môn, vừa làm chủ được công cụ hiện đại.

Tổng hợp