Vì sao mỳ ăn liền không có tôm vẫn được gọi là mỳ tôm?

Mỳ tôm là món ăn cực kỳ quen thuộc trong đời sống hằng ngày của người Việt Nam. Từ sinh viên, công nhân đến dân văn phòng và cả đại gia, từ trẻ em đến người già đều quen thuộc với món này. Tuy nhiên, các bạn trẻ thường không hiểu vì sao gọi là "mỳ tôm" khi phần lớn các gói mỳ không hề có tôm?

Nguồn gốc tên gọi “mỳ tôm”

Mỳ ăn liền xuất hiện lần đầu tiên tại Nhật Bản vào năm 1958, do Momofuku Ando – nhà sáng lập thương hiệu Nissin sáng chế. Sau đó, sản phẩm này nhanh chóng lan rộng ra nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Tại Việt Nam, mỳ ăn liền bắt đầu phổ biến từ những năm 1970 – 1980, khi kinh tế còn rất khó khăn. Thời kỳ này, các loại thực phẩm nhanh, rẻ, tiện lợi như mỳ ăn liền rất được ưa chuộng. Các loại mỳ đầu tiên xuất hiện ở Việt Nam thường gắn liền với hương vị tôm, điển hình là thương hiệu "Miliket" – một trong những thương hiệu lâu đời nhất của Việt Nam.

Miliket từng là biểu tượng của mỳ ăn liền tại Việt Nam, và sản phẩm chủ lực của hãng có hình con tôm lớn in trên bao bì. Vì thế, dần dần, người dân quen miệng gọi luôn sản phẩm này là "mỳ tôm", bất kể hương vị thực sự bên trong là gì. Đây chính là nguồn gốc đầu tiên của cái tên "mỳ tôm".

Những năm 1980 – 1990, khi thị trường mỳ ăn liền còn chưa đa dạng, Miliket gần như chiếm lĩnh thị trường. Hình ảnh gói mỳ giấy nâu in hình con tôm đỏ trở nên quen thuộc với hàng triệu người dân Việt Nam. Điều thú vị là không chỉ Miliket, mà nhiều thương hiệu mỳ ăn liền khác cũng sử dụng hình ảnh con tôm trên bao bì để thu hút khách hàng, dù sản phẩm của họ có thể không có vị tôm thực sự.

Lâu dần, cụm từ "mỳ tôm" trở thành danh từ chung để chỉ mỳ ăn liền nói chung, không phân biệt thương hiệu hay hương vị. Đây là một ví dụ điển hình của hiện tượng "thương hiệu hóa tên gọi" trong ngôn ngữ, giống như cách nhiều người gọi "băng keo" là "băng keo Scotch" hay gọi xe máy là "Honda", dù đó có thể không phải sản phẩm của Honda. Nhiều người gọi nước ngọt là Coca, gọi bột giặt là Omo, bất kể thương hiệu thực sự là gì.

Nhiều người cho rằng, cách gọi mỳ ăn liền là mỳ tôm, gọi xe máy là Honda phản ánh một phần của văn hóa tiêu dùng thời bao cấp và khi kinh tế còn khó khăn, lựa chọn hàng hóa không phong phú như hiện nay. Khi thị trường còn ít thương hiệu và sản phẩm, nhãn hiệu phổ biến có mặt lúc đó thường dễ trở thành danh từ chung.

Tại sao mỳ ăn liền lại không có tôm?

Mặc dù tên gọi là "mỳ tôm", nhưng phần lớn các loại mỳ ăn liền trên thị trường Việt Nam hiện nay không thực sự chứa tôm, lý do là:

- Chi phí sản xuất: Tôm là nguyên liệu đắt đỏ, nếu dùng tôm thật thì giá thành sản phẩm sẽ cao hơn nhiều so với các loại mỳ ăn liền bình dân.

- Bảo quản: Tôm là thực phẩm dễ hỏng, nếu cho tôm thật vào gói mỳ thì sẽ khó đảm bảo được thời gian bảo quản lâu dài.

Thay vì sử dụng tôm thật, các nhà sản xuất thường dùng bột gia vị tổng hợp để tạo ra hương vị tôm tương tự. Điều này giúp họ duy trì giá thành hợp lý mà vẫn giữ được mùi vị đặc trưng.

Ngày nay, mỳ ăn liền tại Việt Nam đã có hàng trăm loại với đủ hương vị khác nhau như bò, gà, hải sản, xá xíu, lẩu Thái... Nhưng bất chấp sự đa dạng này, cái tên mỳ tôm vẫn được người Việt sử dụng phổ biến. Dù trên kệ siêu thị có hàng loạt thương hiệu như Hảo Hảo, Omachi, Cung Đình, Đệ Nhất... nhưng chỉ cần nhắc đến mỳ tôm, ai cũng hiểu ngay đó là mỳ ăn liền nói chung.

Có thể nói, cái tên mỳ tôm không chỉ phản ánh lịch sử phát triển của mỳ ăn liền tại Việt Nam mà còn là một phần của văn hóa và thói quen ngôn ngữ của người Việt. Nó phản ánh cách con người tiếp nhận và lưu giữ những ký ức ẩm thực theo thời gian.