Vàng đang rò rỉ dưới chân chúng ta

Một nghiên cứu địa chất đột phá công bố trên tạp chí Nature vào tháng 5/2025 đã đưa ra bằng chứng mạnh mẽ nhất cho thấy một sự thật đáng kinh ngạc: lõi Trái Đất - từng được cho là hoàn toàn biệt lập - đang rò rỉ vật chất lên lớp phủ bên trên. Vật chất rò rỉ bao gồm cả vàng và các kim loại quý khác, theo trang IFL Science đăng tải lại.

"Ngay khi có kết quả đầu tiên, chúng tôi nhận ra mình đã thực sự 'đào được vàng'," nhà địa hóa học Nils Messling từ Đại học Göttingen (Đức), đồng tác giả chính của nghiên cứu, chia sẻ đầy phấn khích. Ông cho biết thêm dữ liệu thu thập được cho thấy vật chất từ lõi Trái Đất, bao gồm vàng và các kim loại quý khác, đang di chuyển và rò rỉ lên lớp phủ.

Phát hiện đồng vị ruthenium bất thường tại Hawaii

Khám phá này được rút ra từ việc phân tích các mẫu đá núi lửa được thu thập tại quần đảo Hawai'i. Trong số các nguyên tố có mặt trong mẫu, nhóm nghiên cứu bất ngờ tìm thấy đồng vị ruthenium-100 (Ru ¹⁰⁰ ) - một dạng đặc biệt của nguyên tố kim loại trắng bạc ruthenium.

Điểm đáng chú ý là ruthenium - cũng như vàng - lại phong phú hơn rất nhiều ở sâu trong lõi Trái Đất, chứ không phải ở lớp vỏ. Việc tìm thấy tỷ lệ cao bất thường của đồng vị Ru ¹⁰⁰ trong các mẫu đá núi lửa gợi ý rằng vật chất này có thể có nguồn gốc từ tận sâu dưới lõi - cách bề mặt khoảng 3.000 km.

Giáo sư Matthias Willbold, đồng tác giả nghiên cứu, nhận định: "Phát hiện của chúng tôi cho thấy lõi Trái Đất không hề biệt lập như chúng ta từng nghĩ."

Ông còn chứng minh rằng một lượng vật chất siêu nóng khổng lồ - lên tới hàng trăm triệu tỷ tấn - đã di chuyển từ ranh giới lõi-lớp phủ lên bề mặt, góp phần tạo thành các đảo đại dương như Hawai’i.

Nội tâm trái đất năng động hơn nhiều so với dự đoán

Hiện tượng rò rỉ từ sâu trong lòng Trái Đất không phải là lần đầu tiên được ghi nhận. Vào năm 2023, nhà địa hóa học Forrest Horton tại Viện Hải dương học Woods Hole cũng đã phát hiện ra helium từ lõi Trái Đất đang thoát ra lớp vỏ. Trước đây, giới khoa học thường giả định rằng lõi và lớp phủ là hai khu vực biệt lập về mặt địa hóa học và không có sự trao đổi vật chất.

Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng mạnh mẽ phủ nhận giả thuyết này. Thay vì lo ngại, ông Horton cho rằng phát hiện mới này rất đáng phấn khích. Ông nói với tạp chí Vice rằng: "Nó cho thấy nội tâm của Trái Đất năng động hơn nhiều so với những gì chúng ta tưởng. Các nguyên tố vẫn đang di chuyển giữa phần kim loại và phần đá của hành tinh."

Giá trị ứng dụng và những câu hỏi còn bỏ ngỏ

Tất nhiên, việc lõi Trái Đất rò rỉ vàng nghe có vẻ lý tưởng - đặc biệt với ngành khai khoáng. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn quá nhiều điều chưa rõ ràng. Các câu hỏi về quá trình rò rỉ này có phổ biến không, nó đã xảy ra từ bao giờ, hay ngoài vàng và ruthenium, còn nguyên tố nào khác đang thoát ra vẫn chưa có lời giải đáp chắc chắn.

Về mặt ứng dụng, vàng không chỉ có giá trị làm trang sức mà còn là nguyên liệu quan trọng trong lĩnh vực điện tử, nha khoa, y học và công nghệ không gian. Điều thú vị là, với phát hiện này, một số món đồ bạn đang sở hữu - chẳng hạn như chiếc nhẫn cưới - có thể đang mang trong mình vật chất từng nằm sâu ở trung tâm Trái Đất.

Tuy nhiên, với giới nghiên cứu như Messling, điều hấp dẫn hơn cả không phải là vàng mà là cơ hội để mở rộng hiểu biết về lịch sử địa chất và quá trình tiến hóa bên trong hành tinh. Ông cho rằng việc liệu những quá trình rò rỉ này có từng xảy ra trong quá khứ hay không vẫn là câu hỏi cần được làm rõ trong tương lai. Những phát hiện này đã mở ra một góc nhìn hoàn toàn mới về sự vận động bên trong của Trái Đất, hành tinh mà chúng ta đang gọi là nhà.

Nguồn: IFL Science