Ngày xưa, nhà có ao trước cửa là chuyện rất bình thường: Ao nuôi cá, trữ nước, mát mẻ quanh năm. Bây giờ đời sống thay đổi, nhiều gia đình lấp ao làm sân, cũng có người giữ lại nhưng trong lòng vẫn lấn cấn: “Trước nhà có ao, phong thủy có xấu không, có ảnh hưởng sức khỏe, tiền bạc không?”. Các sách phong thủy cổ không phủ nhận vai trò của ao hồ, thậm chí coi đó là “kho chứa tài khí”, nhưng nhấn mạnh một điều quan trọng tốt hay xấu không nằm ở bản thân cái ao, mà nằm ở hình dáng, vị trí, dòng chảy và cách chúng ta sử dụng nó. Nếu biết điều chỉnh hợp lý, ao trước nhà vừa đẹp mắt, vừa là điểm nhấn “mát tay” cho không gian sống.
Trong các sách phong thủy xưa, ao trước nhà được ví như “con rồng nước” nằm trước cửa tượng trưng cho tài vận, sinh khí. Nếu ao có dáng đẹp, nước hiền hòa, biết “ôm lấy” ngôi nhà, thì được coi là “nước có tình”, giúp tụ khí, tụ lộc.
Hình thái ao được đánh giá là tốt khi:
- Dáng ao ngay ngắn, không méo mó dị dạng: Nhìn vào thấy dễ chịu, không bị lồi lõm, nhọn hoắt như mũi tên.
- Mặt nước phẳng, yên, không quá chảy xiết: Nước hiền lành tượng trưng cho khí yên ổn, gia đình dễ an cư.
- Nước sạch, không bốc mùi, không đầy rác: Nước trong lành thì khí cũng trong lành, nhìn đã thấy thích bước về nhà.
Các thầy phong thủy ví von: Ao trước nhà như gương mặt của ngôi nhà. Mặt nước sáng, phẳng, sạch sẽ thì đi làm về nhìn đã thấy “mát mắt, mát lòng”, tự nhiên tâm trạng tốt hơn, gia đình nói chuyện với nhau cũng nhẹ nhàng hơn.


Sách xưa có nhắc đến kiểu “nước ôm nhà” rất được coi trọng. Dễ hình dung nhất là: Ao hoặc hồ đặt ở phía trước. Dáng hơi cong, như nửa vòng trăng hoặc chiếc thắt lưng mềm ôm lấy phần trước nhà. Từ cổng bước vào, có cảm giác nước đang “chầu về”, tụ lại chứ không chảy tuột đi.
Người ta gọi vui đó là kiểu nước “ôm như dải lụa” hay “như đai ngọc”. Trong ngôn ngữ ngày nay, có thể hiểu đơn giản: Ao đặt sao cho nhìn vào thấy ấm áp, hài hòa, không có cảm giác bị nước “chĩa thẳng” hay quay lưng lại với nhà.
Một ao đẹp phong thủy thường có những yếu tố:
- Có bờ thoai thoải, không dựng đứng như bờ tường: Vừa an toàn, vừa giúp năng lượng “ở lại” chứ không trôi tuột.
- Có cây xanh, bờ cỏ, vài khóm hoa: Vừa làm mềm cảnh quan, vừa tạo cảm giác vườn nhà êm dịu, gần gũi.
- Có cá bơi lội, nước được thay hoặc lưu thông nhẹ: Nước động ở mức vừa phải giúp ao không tù đọng, không sinh rêu bẩn.
Nhìn chung, khi bạn bước ra cửa mà thấy trước nhà là một mặt nước sạch, có cây, có cá, gió thổi mát, cảm giác thân thuộc và dễ chịu, đó đã là “phong thủy tốt” ở góc độ tinh thần rồi.


Ngược lại, phong thủy rất kiêng những kiểu ao khiến người nhìn vào thấy “bất an”. Một vài dạng thường được nhắc đến:
1. Ao “quay lưng” với nhà
Là khi đường nước, hình dáng bờ ao như đang hướng ngược ra xa nhà, khiến người ta có cảm giác tiền bạc, may mắn, nhân lực đều bị “kéo đi”. Nhà nào ao lại còn ở thế dốc chảy tuột ra đường thì càng dễ bị coi là thế “tài trôi ra ngoài”.
2. Ao có góc nhọn chĩa thẳng vào cửa
Nếu mép ao tạo thành góc nhọn, lại nằm đúng hướng thẳng với cửa chính, thường được xem là “góc nước như mũi tên”, mang lại cảm giác đâm thẳng vào nhà. Về mặt tâm lý, ngày nào mở cửa ra cũng thấy một góc nhọn đâm tới, lâu dần dễ sinh khó chịu, dễ xung đột, nói chuyện nặng lời hơn.
3. Ao tù đọng, đầy rác, bốc mùi
Đây là điều dễ thấy nhất. Ao trước nhà đầy rác, nước đen đặc, bốc mùi hôi thì không cần đến phong thủy, chỉ cần sức khỏe đã là vấn đề. Muỗi mòng, vi khuẩn, ký sinh trùng… là những thứ ai cũng lo. Ở góc nhìn phong thủy, đó là “nước bẩn thì khí cũng bẩn”, gia đình khó mà yên ổn, tinh thần cũng dễ bí bách.
4. Ao sát khu vực rác, nhà vệ sinh
Dù là ao đẹp đến mấy, nếu ngay cạnh là đống rác, chỗ bỏ phế liệu, chuồng trại bừa bộn hoặc nhà vệ sinh lộ thiên, thì tổng thể đều bị kéo xuống. Thay vì là điểm nhấn, ao trở thành nơi “gom hết mùi khó chịu về”.


Trong lý thuyết phong thủy, mỗi hướng có một ngũ hành riêng. Nói đầy đủ sẽ rất phức tạp, nhưng có thể rút ra vài nguyên tắc mộc mạc, dễ nhớ:
- Ao phía Đông nhà (hướng mặt trời mọc): Thường được xem là khá ổn, vì nước nuôi dưỡng cây cối, hỗ trợ cho sức khỏe, tinh thần học hành, phát triển. Nhà nào phía Đông có ao sạch, lại có thêm cây xanh, thường tạo cảm giác tươi mới, hứng khởi buổi sáng.
- Ao phía Nam (hướng nhiều nắng, tượng trưng cho lửa, danh tiếng): Nhiều tài liệu khuyên nên cân nhắc, vì nước - lửa đối nhau. Không phải tuyệt đối kiêng, nhưng nên bố trí ao nhỏ, có cây che, tránh để ánh nắng hắt lên mặt nước quá gay gắt trước cửa.
Điều quan trọng nhất vẫn là: Ao cần “ăn nhập” với đường, sân, nhà. Lối đi không bị cắt ngang đột ngột bởi bờ ao sắc cạnh, trẻ con đi lại không nguy hiểm, người lớn mở cửa ra thấy thông thoáng, dễ chịu, đó đã là thuận mắt, thuận lòng.


Nếu gia đình đã có sẵn ao trước nhà và nhận ra một vài điểm chưa ổn, không nhất thiết phải lấp ao ngay. Có thể cải tạo dần:
- Trồng cây mềm mại quanh bờ: Các loại cây bụi thấp… giúp che bớt góc cạnh, làm mềm đường bờ ao.
- Làm bờ thoai thoải, tránh dựng đứng: Vừa an toàn cho trẻ nhỏ, vừa tạo cảm giác “nước ở lại”.
- Dọn rác, thay nước, nuôi cá: Chỉ cần nước trong hơn, bớt mùi, có cá bơi là không khí đã khác hẳn.
- Nếu có góc ao chĩa thẳng vào cửa: Có thể làm thêm khúc cong nhỏ, đặt hòn non bộ, bồn cây che góc nhọn.
Phong thủy xưa đã nói rất rõ: Khi thế đất chưa hợp, có thể sửa, có thể xoay. Nước “vô tình” có thể biến thành nước “hữu tình” bằng bàn tay con người. Quan trọng không phải là mình có ao hay không, mà là mình sống với cái ao ấy như thế nào.
(Thông tin mang tính chiêm nghiệm)