Trong triết lý phong thuỷ Á Đông, "thuỷ" - tức nước - là yếu tố mang năng lượng sống mạnh nhất. Nước tượng trưng cho dòng chảy, cho tài lộc, cho sự mềm mại nhưng không ngừng chuyển động. Bởi thế, người xưa quan niệm "Nhất mệnh, nhị vận, tam phong thuỷ" , mà trong phong thuỷ, "Thủy" là đầu nguồn của sinh khí.
Ngày nay, việc xây hồ cá koi không chỉ là thú chơi tao nhã, mà còn được xem là cách kích hoạt năng lượng tài lộc và cảm xúc tích cực trong không gian sống. Tuy nhiên, hồ koi nếu đặt sai vị trí, chọn sai hướng hoặc để nước "chết", thì không những không tụ tài mà còn làm năng lượng gia đạo suy yếu.
Theo học thuyết Ngũ hành, nước thuộc hành Thủy , có tính chuyển động, linh hoạt, phản chiếu và dưỡng sinh. Khi nước chảy êm, trong và có hướng lưu thông hợp lý, năng lượng tốt (gọi là sinh khí) được dẫn vào nhà, giúp tài vận, công danh và mối quan hệ gia đình được lưu thông thuận lợi.
Ngược lại, nước tù đọng, cạn, hoặc có màu đục lại được xem là "âm thủy", tượng trưng cho năng lượng trì trệ, khiến tinh thần con người mỏi mệt, tài lộc khó tụ, sức khỏe suy giảm. Ở góc nhìn khoa học, điều này cũng có lý: nước đọng bẩn dễ sinh rêu, muỗi, và tạo cảm giác ẩm thấp, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và tâm trạng của người sống trong nhà.
Hồ cá koi, vì thế, không chỉ là yếu tố trang trí mà còn là "trạm dẫn khí" – nơi năng lượng tự nhiên được khuếch tán, làm dịu âm dương và kích hoạt vận khí.
Theo nguyên tắc phong thuỷ, hồ cá koi nên được đặt ở phía trước hoặc bên trái ngôi nhà (hướng Thanh Long) – tượng trưng cho vận khí thịnh vượng, quý nhân phù trợ. Tránh đặt ở bên phải (hướng Bạch Hổ) vì đây là vị trí hành Kim, mà Kim khắc Thuỷ, có thể gây mất cân bằng năng lượng, dẫn đến mâu thuẫn, hao tài.
Nếu ngôi nhà có sân rộng, hồ nên đặt ở vị trí hơi lệch về bên trái mặt tiền. Nếu nhà hướng Bắc hoặc Đông Nam – hai hướng thuộc hành Thuỷ và Mộc – hồ nước lại càng tương sinh, giúp kích hoạt năng lượng tài lộc mạnh mẽ.
Trong trường hợp nhà hướng Nam (thuộc Hoả), hồ nước cần được cân bằng bằng yếu tố Mộc (cây cối quanh hồ) để tránh xung khắc. Nói cách khác, phong thuỷ không khuyên "thêm hồ bằng mọi giá", mà khuyên điều hoà hành Thuỷ phù hợp với bản mệnh và thế đất.
Khoa học cũng ủng hộ nguyên tắc này: hồ đặt trước nhà giúp hạ nhiệt, tăng độ ẩm, cải thiện vi khí hậu , đồng thời tạo cảm giác "mở" và thư giãn khi bước vào không gian sống.
Hồ koi lý tưởng có độ sâu khoảng 60–80cm , đủ để cá sinh trưởng và nước giữ được độ ổn định nhiệt. Nước quá nông dễ nóng, bốc hơi nhanh, còn hồ quá sâu khiến dòng khí âm chiếm ưu thế, tạo cảm giác lạnh và nặng nề.
Về hình dáng, phong thuỷ ưa chuộng dạng uốn cong mềm mại – tượng trưng cho dòng chảy tự nhiên, khí lưu thông dễ dàng. Những hồ có góc nhọn, hình chữ nhật vuông góc được xem là tạo năng lượng cứng, không tốt cho quan hệ và tinh thần.
Cá koi bơi trong hồ được ví như "ngũ sắc tài ngư" – chuyển động của chúng chính là dòng khí sống. Khi cá bơi khoẻ, nước trong và dòng chảy liên tục, điều đó biểu trưng cho sự luân chuyển của vận may.
Một sai lầm nhiều người mắc phải là để dòng nước trong hồ chảy ra ngoài theo hướng cửa chính hoặc cổng. Theo phong thuỷ, đó là "tài khí thoát" – vận may, tiền bạc, cơ hội rời khỏi nhà. Cách đúng là để nước chảy vòng quanh, luân hồi trở lại , tượng trưng cho sự tuần hoàn và phát triển bền vững.
Do đó, hệ thống lọc – bơm tuần hoàn – thác nước nên được thiết kế đưa nước trở lại hồ , không chảy ra ngoài ranh giới nhà. Khi nước luân chuyển êm, tạo tiếng róc rách nhẹ, đó chính là "âm thanh của sinh khí".
Ngoài ra, hồ koi không nên để nước tĩnh lặng hoàn toàn; nên có dòng chảy nhẹ hoặc thác nhỏ , vì "thuỷ động sinh tài". Dòng chảy cũng giúp nước oxy hoá tốt, giữ cho môi trường trong sạch – điều vừa hợp phong thuỷ, vừa đúng nguyên tắc sinh học.
Người xưa chọn cá koi Nhật vì ngoài vẻ đẹp, chúng còn mang biểu tượng về kiên định, thịnh vượng và trường tồn.
Cá vàng, cam (hành Kim – Thổ) tượng trưng cho tài lộc, may mắn.
Cá đen (hành Thuỷ) mang ý nghĩa trấn trạch, hoá giải xui rủi.
Cá trắng, đỏ đại diện cho hỷ khí, giúp tăng năng lượng tích cực trong nhà.
Số lượng cá thường chọn theo cửu ngư (9 con) – vì số 9 biểu trưng cho sự viên mãn, trường tồn. Tuy nhiên, quan trọng hơn cả là chất lượng nước và sức sống của cá . Một hồ trong, cá khoẻ, bơi linh hoạt chính là dấu hiệu năng lượng sống đang lưu thông mạnh mẽ.
Một hồ koi bẩn, có rêu, mùi hoặc nước đục sẽ phản tác dụng phong thuỷ. Bởi "nước bẩn sinh khí xấu" – hiểu đơn giản là môi trường ô nhiễm làm giảm năng lượng tích cực. Hệ thống lọc, sục khí, vệ sinh định kỳ là yếu tố bắt buộc. Ngoài ra, nên có cây xanh xung quanh hồ để cân bằng âm dương, giữ độ ẩm tự nhiên, vừa giúp không gian tươi mát, vừa điều hoà năng lượng Thuỷ – Mộc.
Các chuyên gia môi trường cũng khẳng định: nước sạch, oxy đầy đủ giúp vi sinh vật có lợi phát triển, làm giảm khí độc, tạo môi trường trong lành cho người sống quanh đó. Đó chính là "phong thuỷ hiện đại" phong thuỷ có cơ sở sinh học.
Hồ cá koi không đơn thuần là cảnh quan, mà là biểu tượng của dòng năng lượng vận hành giữa con người và thiên nhiên. Khi hồ được đặt đúng hướng, nước chảy vừa phải, cá khoẻ, cây xanh hài hoà – ngôi nhà sẽ mang một "trường khí" dịu dàng, ổn định.
Người sống trong không gian ấy tự nhiên cũng thấy tâm an, làm việc hiệu quả, quan hệ gia đình hoà thuận. Và dù bạn tin phong thuỷ ở mức độ nào, thì một điều chắc chắn: "Nước trong, khí sạch, không gian hài hoà – chính là phong thuỷ tốt nhất"...