Tím từng là màu đắt nhất thế giới, biết lý do xong bạn có dám mặc?

Màu tím ngày nay không dễ phối: chọn sai cách có thể khiến bạn lạc lõng, nhưng nếu kết hợp tinh tế, nó lập tức tạo nên phong cách nổi bật. Thế nhưng, ít ai ngờ rằng tím từng là màu đắt đỏ nhất thế giới, vượt xa tầm với của hầu hết mọi người.

Trong thời kỳ cổ đại, màu tím không chỉ là một màu sắc mà còn là biểu tượng của quyền lực, sự giàu có và địa vị xã hội cao quý. Điều này bắt nguồn từ sự khó khăn trong việc sản xuất thuốc nhuộm màu tím, khiến nó trở thành một thứ xa xỉ mà chỉ tầng lớp thượng lưu mới có thể tiếp cận. Dù sau này, với sự ra đời của thuốc nhuộm tổng hợp vào thế kỷ 19, màu tím mất đi tính độc quyền, di sản của nó từ thời cổ đại vẫn còn vang vọng, đặc biệt trong cách chúng ta liên tưởng màu sắc này với sự cao quý và bí ẩn.

Nguồn gốc khó ai ngờ

Màu tím hiếm khi xuất hiện trong tự nhiên, từ khoáng vật như đá thạch anh tím (amethyst) cho đến thực vật như hoa oải hương. Điều này càng làm tăng giá trị của nó trong mắt người cổ đại. Vào thời cổ đại, khoảng 1200 TCN ở Phoenicia và La Mã, tím không bắt nguồn từ thực vật mà từ… 12.000 con sò biển nhỏ (loài Murex), được nghiền nát để chiết xuất vài giọt chất nhầy tím quý hiếm.

Quy trình sản xuất vô cùng phức tạp: hàng ngàn con ốc Murex phải bị nghiền nát để lấy chất nhầy từ tuyến tiết của chúng, sau đó chất này được phơi dưới ánh nắng mặt trời và xử lý qua nhiều bước để tạo ra màu tím đậm đặc trưng. Theo ước tính, cần khoảng 10.000 con ốc để sản xuất chỉ 1 gam thuốc nhuộm, khiến giá thành của nó đắt hơn cả vàng.

Màu sắc của giới thượng lưu

Một gram tím Tyrian có giá tương đương vàng, đòi hỏi gần một năm sản xuất. Vì vậy, chỉ vua chúa và hoàng đế mới đủ khả năng sở hữu – người thường nếu dám mặc, hậu quả có thể là án tử hình. Hoàng đế Nero thậm chí ban luật cấm ai ngoài mình sử dụng màu này, vi phạm là mất mạng ngay lập tức.

Câu chuyện chưa dừng lại ở đó. Để tạo ra một chiếc áo tím, người ta săn sò khắp Địa Trung Hải, gây ô nhiễm bờ biển đến mức mùi tanh xộc lên nồng nặc, cá chết hàng loạt. Áo tím thời đó không chỉ đắt mà còn nặng mùi sò, buộc giới quý tộc phải dùng nước hoa để che giấu – cái giá của sự xa xỉ. Mãi đến năm 1856, nhà hóa học William Perkin vô tình phát minh màu tím nhân tạo từ nhựa than, mở đường cho tím trở thành màu sắc phổ biến. Từ đó, nó dần hiện diện trong tủ đồ mọi người, mang nét độc đáo: đẹp nếu phối đúng, kém nổi bật nếu không phù hợp.

Thời xưa, tím là biểu tượng quyền lực: vua Byzantine dùng khi sinh con, Giáo hoàng chọn để ký lệnh tử hình. Giờ đây, bạn mặc áo tím tùy sở thích, nhưng ai ngờ nó từng gắn với "máu" của 12.000 con sò và những drama hoàng gia? Từ bờ biển tanh đến sàn diễn thời trang, hành trình của tím thật sự khác biệt.