Phát hiện hài cốt bất thường của loài tổ tiên người hiện đại

Một nhóm nghiên cứu quốc tế đã phân tích hài cốt của một người Homo erectus - tức "người đứng thẳng" - sống ở khu vực Gona, vùng Afar - Ethiopia vào khoảng 1,5 triệu năm trước.

Kết quả công bố trên tạp chí khoa học Nature Communications đã thách thức các giả thuyết tiến hóa được tin cậy bấy lâu.

Hài cốt này là một hộp sọ hóa thạch, được đặt biệt danh là DAN5.

Tiến sĩ Karen Baab, một nhà cổ nhân học từ Đại học Midwestern (Mỹ) cho biết bà và các cộng sự đã tái tạo lại khuôn mặt của DAN5 nhờ vào dữ liệu thu được từ kết quả chụp micro-CT bốn mảnh hộp sọ.

Họ nhận thấy khuôn mặt người này rất khác với các hóa thạch Homo erectus điển hình tại Phi châu cùng thời kỳ: Giống các tổ tiên cổ xưa hơn, như sống mũi phẳng và răng hàm lớn.

"Một lời giải thích là quần thể Gona vẫn giữ được cấu trúc giải phẫu của quần thể đã di cư khỏi châu Phi khoảng 300.000 năm trước đó" - tiến sĩ Baab nói.

Sự kết hợp các đặc điểm tương tự đã được ghi nhận trước đây ở lục địa Á - Âu, nhưng đây là hóa thạch đầu tiên cho thấy sự kết hợp các đặc điểm này bên trong châu Phi, thách thức quan điểm cho rằng Homo erectus tiến hóa bên ngoài lục địa này.

Những phần hài cốt hóa thạch cổ nhất thuộc về Homo erectus được tìm thấy ở châu Phi, các bộ hài cốt mang đặc điểm chuyển tiếp cũng vậy. Điều đó cho thấy việc Homo erectus xuất hiện ở châu Phi không còn gì để nghi ngờ.

Nhưng hóa thạch DAN5 có niên đại sau thời điểm di cư ban đầu khỏi châu Phi, vì vậy những cách giải thích khác cũng có thể xảy ra.

Có thể nhánh ở lại châu Phi của Homo erectus đã giữ nguyên các đặc điểm sơ khai thay vì tiến hóa giống như nhánh đã di cư trước đó. Cũng có thể họ mang khuôn mặt khác vì đã lai với một loài cổ xưa hơn.

Ngoài ra, không loại trừ khả năng xuất hiện tình trạng di cư ngược.

“Hộp sọ được tái tạo mới này càng nhấn mạnh sự đa dạng về mặt giải phẫu được thấy ở các thành viên đầu tiên của chi chúng ta, điều này chắc chắn sẽ còn tăng lên với những khám phá trong tương lai” - đồng tác giả Michael Rogers, một nhà cổ nhân học tại Đại học Bang Nam Connecticut (Mỹ) cho biết.

Điều đáng chú ý là Homo erectus DAN5 đã chế tạo cả công cụ đá Oldowan đơn giản và rìu đá Acheulian sơ khai, một trong những bằng chứng sớm nhất về hai truyền thống chế tạo công cụ đá được tìm thấy liên quan trực tiếp đến hóa thạch người tiền sử.

Những thông tin này đang làm phức tạp hóa thêm câu chuyện về Homo erectus, cũng là câu chuyện của chính chúng ta.

Hầu hết các nhà khoa học tin rằng họ chính là tổ tiên trực hệ của Homo sapiens, có thể có bước trung gian là loài cổ đại Homo heidelbergensis.