BSCKII Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, nữ bệnh nhân là kế toán. Cô phát hiện mắc đái tháo đường type 1 từ năm 15 tuổi và được điều trị insulin đều đặn. Nhờ đó, sức khoẻ của bệnh nhân ổn định, làm việc bình thường.
Tuy nhiên, vài năm gần đây, bệnh nhân tự ý bỏ thuốc điều trị vì sợ đau khi tiêm insulin. Cô nghe lời khuyên từ một số người rằng chỉ cần ăn chay, cắt hoàn toàn tinh bột là có thể “khỏi bệnh đái tháo đường”.
Theo chia sẻ của bệnh nhân, khoảng thời gian mới bỏ tiêm insulin, bệnh nhân cảm thấy khỏe hơn. Cô không phải chịu đau đớn khi tiêm, cân nặng giảm, sinh hoạt bình thường. Điều này khiến cô tin rằng bệnh đã khỏi.
“Thực tế, ở giai đoạn này, dù không biểu hiện rõ rệt nhưng các tổn thương vi mạch và mạch máu lớn vẫn âm thầm tiến triển. Đây chính là 'khoảng lặng trước cơn bão', cực kỳ nguy hiểm”, bác sĩ Tuấn cho hay.
Bệnh nhân tự ý bỏ tiêm insulin (Ảnh minh họa).
Do nghĩ đã khỏi bệnh nên bệnh nhân không đi khám. Hậu quả là ở tuổi 30, bệnh nhân phải nhập viện vì nhồi máu não đa ổ. Dù cứu được mạng sống nhưng bệnh nhân phải chịu di chứng liệt nửa người phải.
Theo bác sĩ Tuấn, khi vào viện, bệnh nhân ở tình trạng suy kiệt nặng, chỉ số khối cơ thể (BMI) còn 12,5; cơ thể mất nước, tăng áp lực thẩm thấu, toan nhẹ, đường huyết và natri máu tăng cao. Đây là hàng loạt biến chứng cấp tính có thể đe dọa tính mạng bất cứ lúc nào.
Nguy cơ tử vong từ ăn chay cực đoan
Hiện nay, nhiều người trẻ chạy theo chế độ ăn chay cực đoan bỏ tinh bột để giảm cân, chữa bệnh. Bác sĩ Tuấn cảnh báo đây là điều rất nguy hiểm cho sức khoẻ và tính mạng.
Ngoài ra, bác sĩ cảnh báo nguy cơ xuất hiện hội chứng nuôi ăn lại (hội chứng refeeding). Đây là một rối loạn chuyển hóa nguy hiểm khi cơ thể suy dinh dưỡng lâu ngày được nuôi lại quá nhanh, đặc biệt với carbohydrate. Tình trạng này có thể gây rối loạn điện giải, suy tim, suy hô hấp và tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.
Với trường hợp nữ kế toán trên, do áp dụng chế độ ăn chay cực đoan, sức khỏe của cô bị suy kiệt, hệ miễn dịch gần như mất khả năng bảo vệ. Tuy nhiên, nhờ điều trị tích cực, bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch, ăn uống lại được và xuất viện an toàn, nhưng di chứng liệt nửa người vẫn còn.
Theo bác sĩ Tuấn, insulin là yếu tố sống còn đối với bệnh nhân đái tháo đường type 1. Không một chế độ ăn kiêng nào, kể cả ăn chay nghiêm ngặt, có thể thay thế được insulin. Việc cắt hoàn toàn tinh bột không giúp khỏi bệnh mà còn làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng, giảm sức đề kháng và rối loạn điện giải.
Ăn chay hợp lý nhưng đủ năng lượng, cân đối đạm, tinh bột và chất béo vẫn có thể mang lại lợi ích cho bệnh nhân đái tháo đường nhưng phải áp dụng khoa học và dưới sự giám sát y tế. Ngược lại, ăn uống cực đoan, bỏ thuốc hoặc insulin khi chưa có chỉ định của bác sĩ sẽ dẫn tới hậu quả nghiêm trọng, thậm chí tử vong.
Ngay cả với người khoẻ mạnh, khi muốn áp dụng chế độ ăn chay để giảm cân hay vì bất cứ lý do gì khác cũng cần đi khám dinh dưỡng để được tư vấn chế độ ăn thích hợp, bổ sung được đầy đủ các vi chất.
Qua trường hợp nữ bệnh nhân 30 tuổi trên, bác sĩ Tuấn khuyến cáo:
- Không tự ý bỏ thuốc hoặc insulin khi chưa có chỉ định y khoa.
- Không tin tuyệt đối vào thông tin từ hội nhóm hoặc cá nhân không có chuyên môn.
- Chế độ ăn, kể cả ăn chay, cần được xây dựng dựa trên tình trạng bệnh và nhu cầu năng lượng, có giám sát y tế.
- Điều trị bệnh mạn tính là hành trình lâu dài; cảm giác khỏe hơn sau khi bỏ thuốc không đồng nghĩa bệnh đã khỏi mà có thể là dấu hiệu biến chứng đang âm thầm hình thành.