Người có tiền hiếm khi nói ra: Kỹ năng làm chủ đồng tiền là quan trọng bậc nhất nếu muốn đổi đời

Xây dựng quan niệm đúng đắn về tiền bạc là một kỹ năng sống quan trọng, giúp chúng ta quản lý tài chính hiệu quả hơn, thực hiện các mục tiêu cá nhân và giữ được sự cân bằng trong cuộc sống. Dưới đây là một số gợi ý giúp bạn trở thành người làm chủ đồng tiền.

1. Hiểu được giá trị của tiền bạc

Tiền bạc và của cải chỉ là công cụ để đạt được mục tiêu, không phải toàn bộ cuộc sống.

Trong nhịp sống hiện đại đầy hối hả, tiền bạc đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta. Nó không chỉ là phương tiện trao đổi, mà còn là công cụ quan trọng để đo lường giá trị, thực hiện mục tiêu và đảm bảo cuộc sống ổn định. Tuy nhiên, giá trị của tiền bạc và của cải còn vượt xa chức năng đơn thuần của nó như một đơn vị tiền tệ.

Tiền bạc, với vai trò là phương tiện trao đổi, đã chấm dứt thời kỳ trao đổi hàng hóa trực tiếp, nâng cao đáng kể sự tiện lợi trong cuộc sống. Nó cũng là một tiêu chuẩn đo lường, giúp đánh giá tình hình kinh tế và mức độ giàu có của một cá nhân.

Dĩ nhiên, sẽ có người nói: Tiền không phải là vạn năng!

Tiền có thể mua được vũ khí, nhưng không mua được hòa bình; Tiền có thể mua được sách, nhưng không mua được trí tuệ; Tiền có thể mua được đồng hồ, nhưng không mua được thời gian; Tiền có thể mua được thuốc, nhưng không mua được sức khỏe; Tiền có thể mua được quà tặng, nhưng không mua được tình yêu; Tiền có thể mua được một căn nhà, nhưng không mua được sự ấm áp của một mái ấm.

Nhìn chung: Tiền bạc có thể mang lại sự tự do và cảm giác an toàn tương đối, giúp bạn gánh vác trách nhiệm và tạo dựng một cuộc sống hạnh phúc. Nó có thể "mua" được thời gian để mang lại sức khỏe, và thể hiện vị thế xã hội.

Hiểu được những giá trị này của tiền bạc sẽ giúp bạn sử dụng tiền một cách khôn ngoan hơn, đảm bảo rằng tiền sẽ mang lại ảnh hưởng tích cực cho cuộc sống của bạn. Hãy nhớ: Bản thân tiền không có tốt hay xấu, quan trọng là cách bạn sử dụng nó.

2. Lập ngân sách

Hiểu rõ thu nhập và chi tiêu của bạn, xây dựng một ngân sách hợp lý và kiên trì thực hiện.

Việc lập kế hoạch và quản lý tài chính tốt trong tương lai liên quan trực tiếp đến cuộc sống hạnh phúc của từng người. Lập ngân sách là một bước quan trọng trong quá trình này - nó có thể giúp bạn kiểm soát chi tiêu, đạt được mục tiêu tài chính và tránh những khoản nợ không cần thiết. Dưới đây là các bước để lập ngân sách:

Trước hết cần "biết mình biết người" (hiểu rõ tình hình tài chính gia đình):

Xác định tổng thu nhập của bạn và các nguồn thu. Liệt kê toàn bộ chi tiêu của bạn: chia chi tiêu thành hai nhóm: Chi tiêu cố định (như tiền thuê nhà, trả góp nhà, tiền điện nước, phí bảo hiểm, v.v.) Chi tiêu biến động (như thực phẩm, giải trí, đi lại, quần áo, v.v.) Tính tổng số chi tiêu của bạn. Đồng thời phân loại chi tiêu thành các mục như: nhà ở, thực phẩm, giao thông, giải trí, giáo dục, y tế... Sau đó, dựa vào tình hình cá nhân, xây dựng một ngân sách phù hợp với bản thân.

Dù bạn sống bình thường hay đạt được vinh quang, cuộc sống luôn bao gồm những mục tiêu ngắn hạn và dài hạn - hãy lập ngân sách cho từng mục tiêu. Trước khi làm điều đó, hãy đảm bảo rằng các mục tiêu đặt ra có mức độ linh hoạt hợp lý và dành riêng một khoản quỹ dự phòng cho các tình huống khẩn cấp. (Nếu bạn đang có nợ, hãy ưu tiên lập kế hoạch trả nợ và đưa nó vào ngân sách của bạn.)

Dựa trên thu nhập và chi tiêu, hãy đặt ra hạn mức ngân sách cho từng nhóm chi tiêu. Đảm bảo rằng tổng chi tiêu trong ngân sách không vượt quá thu nhập hàng tháng của bạn.

Cuối cùng là việc rà soát và điều chỉnh thường xuyên:

Ghi chép chi tiêu là điều mà nhiều người không thích và khó duy trì - người có tiền thì nghĩ không cần ghi, người không có tiền lại cho rằng "có hai đồng bạc cũng chẳng cần ghi làm gì". (Cá nhân tôi trước đây cũng từng nghĩ như vậy.) Nhưng chính việc ghi lại từng khoản thu chi mới giúp bạn đảm bảo mọi khoản chi đều phù hợp với ngân sách - và từ đó tiến gần hơn đến mục tiêu của mình.

Trong thời đại AI, bạn cần học cách sử dụng các công cụ hỗ trợ để thường xuyên kiểm tra và điều chỉnh ngân sách: hãy rà soát ngân sách của bạn mỗi tháng một lần và so sánh với thực tế, sau đó điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế.

Hãy nhớ rằng ngân sách không phải là thứ cố định bất biến - nó cần được điều chỉnh theo sự thay đổi về thu nhập, chi tiêu và mục tiêu của bạn. Thông qua việc lập và tuân thủ ngân sách, bạn có thể kiểm soát tốt hơn tình hình tài chính của mình và hiện thực hóa các mục tiêu tài chính trong cuộc sống.

3. Tiết kiệm và đầu tư

Hãy dành một phần thu nhập để tiết kiệm hoặc đầu tư định kỳ nhằm đảm bảo an toàn tài chính trong tương lai. Tiết kiệm và đầu tư là hai phần quan trọng trong quản lý tài chính cá nhân, giúp bạn đạt được sự an toàn tài chính và tăng trưởng tài sản. Dưới đây là một số lời khuyên về tiết kiệm và đầu tư:

Công thức tiết kiệm phổ biến:

Thu nhập – Chi tiêu cần thiết – Chi tiêu tiêu dùng = Tiết kiệm.

Đối với thế hệ 6x, phần chi tiêu tiêu dùng không chiếm nhiều; Nhưng đối với thế hệ 8x, 9x và 2k sau này, chi tiêu thường ngày và mua sắm có thể vượt cả thu nhập. Tại Trung Quốc, điều này tạo nên hiện tượng phổ biến có tên "bộ tộc thứ 57 của Trung Quốc" - những người sống phụ thuộc vào cha mẹ.

Ngoài việc giảm chi tiêu không cần thiết (tiêu dùng hợp lý – sẽ được nói kỹ hơn ở phần sau), bạn nên thay đổi thói quen tiết kiệm dựa trên ngân sách tài chính:

Thu nhập – Tiết kiệm – Chi tiêu cần thiết = Chi tiêu tiêu dùng.

Về công cụ, có thể sử dụng chức năng chuyển khoản tự động, chuyển một tỷ lệ thu nhập nhất định hàng tháng vào tài khoản tiết kiệm (tiết kiệm cưỡng chế).

Cuối cùng, để phòng rủi ro ngắn hạn, bạn nên lập một quỹ khẩn cấp (dạng tiền mặt là tốt nhất) - thông thường nên đủ trang trải chi phí sinh hoạt trong 3 - 6 tháng, để đối phó với các tình huống bất ngờ.

Trước khi đầu tư, cần hiểu rõ rủi ro và lợi suất của các sản phẩm đầu tư khác nhau. Hãy làm bảng đánh giá khả năng chịu rủi ro, sau đó tìm hiểu các công cụ đầu tư như: cổ phiếu, trái phiếu, quỹ, bảo hiểm, bất động sản... Nguyên tắc cơ bản là: hiểu rõ mức độ ưa rủi ro của bản thân, nắm được đặc điểm các sản phẩm đầu tư, đa dạng hóa danh mục để giảm rủi ro và nắm giữ lâu dài để tài sản sinh lời. Ghi nhớ nguyên tắc đầu tư: kết hợp ngắn và dài hạn, cân bằng giữa rủi ro cao và thấp!

Lập kế hoạch đầu tư dài hạn chủ yếu để phục vụ các mục tiêu trung và dài hạn trong gia đình như: kế hoạch giáo dục, kế hoạch nghỉ hưu, kế hoạch thuế, kế hoạch thừa kế,… Việc lập kế hoạch dài hạn cần hiểu rõ đặc trưng từng loại (ví dụ: kế hoạch nghỉ hưu cần chú trọng tính bắt buộc, an toàn, sinh lời, tính thanh khoản và tính suốt đời).

Phải tận dụng tốt hiệu ứng lãi kép: để lợi nhuận từ đầu tư tiếp tục tái đầu tư, từ đó thực hiện tăng trưởng tài sản.

Lưu ý quan trọng: Khi đầu tư, tránh ra quyết định theo cảm tính - nên dựa trên phân tích lý trí, đừng để tâm lý thị trường chi phối. Ví dụ như hiện tượng đổ xô vào thị trường chứng khoán.

Tổng số tiền đầu tư phải nằm trong ngân sách, đảm bảo không ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày và quỹ khẩn cấp. Tuyệt đối không được mù quáng sử dụng đòn bẩy tài chính.

Hãy thường xuyên đánh giá danh mục đầu tư và điều chỉnh theo sự thay đổi của thị trường và mục tiêu cá nhân. Hãy nhớ rằng: tiết kiệm và đầu tư bổ trợ cho nhau - tiết kiệm là nguồn vốn cho đầu tư, còn đầu tư giúp gia tăng khoản tiết kiệm. Lập kế hoạch tiết kiệm – đầu tư cân bằng, hợp lý sẽ giúp bạn đạt được mục tiêu tài chính và bảo đảm cho tương lai.

4. Tránh nợ nần

Cố gắng tránh các khoản nợ không cần thiết, nếu đã có nợ thì hãy lập kế hoạch trả nợ càng sớm càng tốt. Nợ vốn không hoàn toàn là điều xấu, ví dụ như vay mua nhà là một cách đầu tư cho tương lai. Hoặc vay sinh viên không lãi suất, thời gian trả có thể kéo dài. Tuy nhiên, quá nhiều nợ hoặc nợ xấu (như nợ thẻ tín dụng) có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tài chính của bạn.

Nguyên nhân gây ra vấn đề nợ ngoài các yếu tố khách quan như vay đòn bẩy quá mức sau đó gặp khủng hoảng kinh tế, đầu tư thua lỗ, còn có các nguyên nhân chủ quan như tiêu dùng quá mức, vay nợ để trả nợ. Để tránh nợ, trước hết cần tránh tiêu dùng bốc đồng; trước khi mua đồ, hãy suy nghĩ xem đó có phải món đồ cần thiết và mình thực sự thích không, không tiêu dùng quá mức, không chi tiêu trước vượt khả năng. Hiện nay nhiều người quen với việc tiêu trước để tận hưởng cuộc sống hiện tại, nhưng thực tế người thực sự giàu lại đang tiêu dùng tiết chế hơn. Nên dùng tiền mặt hoặc thẻ ghi nợ nhiều hơn. Đừng vay mượn chỉ để duy trì một "lối sống chất lượng" mà không thực sự cần thiết.

Nếu bạn không có nợ, hãy học cách biết buông bỏ và kiểm soát ham muốn của bản thân, đưa việc chi tiêu trở về với thực tế, như vậy sẽ kiểm soát được phần lớn những khoản chi bốc đồng và tiêu dùng cao.

Nhưng nếu bạn đã có nợ: hãy hiểu rõ tình hình nợ của mình. Nếu bạn có nhiều khoản nợ với lãi suất cao, hãy cân nhắc chuyển nợ để giảm lãi suất. Lập kế hoạch trả nợ khả thi, ưu tiên trả những khoản nợ lãi cao như nợ thẻ tín dụng. Khi chuyển nợ, tránh dùng khoản nợ mới có lãi cao để trả nợ cũ lãi thấp, vì điều này có thể khiến nợ tăng theo kiểu vòng xoắn. Trước khi vay bất kỳ khoản nào, hãy đọc kỹ và hiểu rõ tất cả các điều khoản và điều kiện.

Cuối cùng, hãy lập và tuân thủ ngân sách để kiểm soát chi tiêu và trả nợ sớm.

Bằng cách tuân theo những lời khuyên này, bạn có thể tránh được các khoản nợ không cần thiết, duy trì sức khỏe tài chính và tạo nền tảng vững chắc cho việc đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn.

5. Tiêu dùng hợp lý

Trước khi chi tiêu, hãy suy nghĩ xem liệu bạn có thực sự cần hay không, tránh tiêu dùng bốc đồng. Trước khi mua bất kỳ hàng hóa hoặc dịch vụ nào, hãy phân tích xem bạn có thực sự cần nó không. Kết hợp với kế hoạch ngân sách đã đề ra để kiểm soát chi tiêu.

Nếu xác định cần mua sắm, hãy thực hiện theo các gợi ý như so sánh giá ở nhiều nơi, ưu tiên chất lượng, chú ý đến khuyến mãi, cân nhắc mua đồ cũ, tận dụng tài nguyên miễn phí, và tính toán chi phí dài hạn.

Cùng với đó, cần thực hiện các điều sau: tránh mua sắm bốc đồng khi đang cảm xúc hoặc chịu áp lực; tránh vay nợ để tiêu dùng, không mua những món vượt quá khả năng tài chính và học cách từ chối; tránh lãng phí, giảm lãng phí thực phẩm và các nguồn lực khác; tránh so sánh và ganh đua với người khác dẫn đến chi tiêu không cần thiết; tránh tiêu dùng quá mức; dù tài chính tốt cũng không nên tiêu quá đà; dùng thẻ tín dụng một cách thận trọng, tránh chi tiêu vượt khả năng.

Hãy hình thành thói quen thường xuyên xem xét lại hành vi tiêu dùng của bạn, cố gắng thanh toán bằng tiền mặt để kiềm chế chi tiêu, và ghi chép lại từng khoản chi để theo dõi thói quen tiêu dùng. Cuối cùng, hãy kết nối quyết định chi tiêu với các mục tiêu tài chính của bạn.

Bằng những cách này, bạn sẽ tiêu dùng hợp lý hơn, tránh được những khoản chi không cần thiết và tạo nền tảng vững chắc để đạt được mục tiêu tài chính.

6. Đặt mục tiêu tài chính và rèn luyện sự kiên nhẫn

Hãy đặt cho mình các mục tiêu tài chính ngắn hạn và dài hạn, đồng thời xây dựng kế hoạch để đạt được những mục tiêu đó. Thành công về tài chính thường cần thời gian, đừng mong mọi mục tiêu tài chính đều đạt được chỉ sau một đêm.

Việc đặt mục tiêu tài chính là bước then chốt để đạt thành công tài chính cá nhân. Quan trọng hơn trong quá trình thực hiện là rèn luyện sự kiên nhẫn, vì hầu hết các mục tiêu tài chính cần thời gian và nỗ lực liên tục để hoàn thành. "La Mã không xây trong một ngày."

Trước hết, bạn cần xác định rõ mục tiêu cuộc sống và kết hợp với các mục tiêu tài chính tương ứng, ví dụ như mua nhà, tiết kiệm cho nghỉ hưu, quỹ giáo dục cho con cái... Mục tiêu cần cụ thể về số tiền và thời gian, được định lượng bằng con số rõ ràng. Đồng thời đảm bảo mục tiêu thực tế, khả thi, dựa trên thu nhập, chi tiêu và khả năng tiết kiệm của bạn. Xếp thứ tự ưu tiên các mục tiêu theo tầm quan trọng và tính cấp thiết. Đảm bảo mục tiêu có tính linh hoạt để thích ứng với những thay đổi trong cuộc sống. Nên đặt mục tiêu dài hạn và ngắn hạn song song để duy trì động lực và sự linh hoạt. Hiểu rõ tính đàn hồi của mục tiêu, phân biệt giữa mục tiêu cứng và mục tiêu mềm. Tránh so sánh với người khác vì hoàn cảnh mỗi người khác nhau.

Bước tiếp theo là đưa mục tiêu vào trong ngân sách của bạn, đảm bảo chi tiêu phù hợp với mục tiêu. Hãy nhìn nhận các mục tiêu tài chính bằng tầm nhìn dài hạn, đừng mong chờ thành công nhanh chóng.

Lập kế hoạch hành động chi tiết cho từng mục tiêu. Ghi chép lại mục tiêu để dễ dàng quan sát và từng bước thực hiện, giúp bạn tiến gần hơn tới thành công. Theo dõi tiến độ để duy trì động lực và nhận thấy kết quả từ nỗ lực của mình. Sử dụng các công cụ quản lý tài chính. Thiết lập kế hoạch tiết kiệm dành riêng cho từng mục tiêu. Tập trung vào quá trình thực hiện mục tiêu tài chính, không chỉ là kết quả cuối cùng.

Cuối cùng, hãy định kỳ đánh giá lại mục tiêu và điều chỉnh khi cần thiết. Chia nhỏ các mục tiêu lớn thành các mục tiêu nhỏ, và khi đạt được mục tiêu nhỏ, hãy tự thưởng cho bản thân để duy trì động lực. Đừng quên chia sẻ mục tiêu với gia đình hoặc bạn bè để nhận được sự ủng hộ và khích lệ. Dù gặp khó khăn, hãy giữ thái độ tích cực và tiếp tục tiến bước.

Bằng cách đặt ra các mục tiêu tài chính rõ ràng và thực hiện kế hoạch hành động phù hợp, bạn có thể quản lý tài chính tốt hơn và tiến gần hơn đến việc hiện thực hóa các mục tiêu đó. Hãy nhớ rằng mục tiêu nên là thách thức nhưng đồng thời cũng phải khả thi.

7. Giữ cân bằng, tận hưởng cuộc sống

Quản lý tiền bạc là một phần của cuộc sống, nhưng không phải là tất cả. Hãy đảm bảo bạn có đủ thời gian dành cho gia đình, bạn bè, sở thích và những khía cạnh quan trọng khác trong cuộc sống. Trong phạm vi tài chính cho phép, hãy tận hưởng cuộc sống một cách hợp lý, đừng hy sinh hết mọi niềm vui chỉ để tiết kiệm tiền.

Quản lý tiền bạc dù là phần quan trọng của cuộc sống, nhưng không nên chiếm hết thời gian và năng lượng của chúng ta. Tận hưởng cuộc sống không có nghĩa là tiêu xài quá mức hay hy sinh sự an toàn tài chính, mà là tìm ra sự cân bằng, vừa duy trì sức khỏe tài chính vừa tận hưởng cuộc sống.

Hãy tự nhìn nhận lại bản thân, hiểu rõ bạn thực sự muốn cuộc sống như thế nào. Mọi kế hoạch tài chính đều nên bắt đầu từ việc xác định mục tiêu cuối cùng.

Trong bối cảnh xã hội hiện nay, hãy đảm bảo có sự cân bằng tốt giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Giữ thái độ lạc quan, học cách tận hưởng khoảnh khắc hiện tại thay vì luôn lo lắng cho tương lai.

Xác định rõ những phần quan trọng nhất trong cuộc sống và công việc, và đảm bảo dành đủ thời gian cho những khía cạnh đó ngoài việc quản lý tiền bạc.

Với tư duy dài hạn, hãy thực hành học tập suốt đời và đầu tư vào bản thân, đầu tư vào trải nghiệm như du lịch, học kỹ năng mới hoặc tham gia các hoạt động - những điều này thường mang lại sự thỏa mãn bền lâu hơn so với vật chất. Hãy thường xuyên đến thăm bảo tàng, triển lãm nghệ thuật hoặc xem các buổi biểu diễn để tận hưởng trải nghiệm văn hóa, không chỉ dừng lại ở du lịch hời hợt. Tham gia các hoạt động tình nguyện vừa phải, giúp đỡ người khác cũng có thể mang lại cảm giác thỏa mãn sâu sắc.

Cuộc đời chỉ có vài chục năm, gia đình là tình cảm không thể thiếu, hãy đảm bảo dành thời gian chất lượng thường xuyên bên gia đình, xây dựng mối quan hệ sâu sắc với người thân và bạn bè - đó là thành phần quan trọng của cuộc sống hạnh phúc.

Làm giàu đời sống tinh thần, đơn giản hóa đời sống vật chất, giảm bớt những gánh nặng vật chất không cần thiết, tập trung vào những điều thật sự quan trọng và bạn yêu thích. Đầu tư cho sức khỏe, bao gồm chế độ ăn lành mạnh, luyện tập thể dục đều đặn và nghỉ ngơi đầy đủ. Nuôi dưỡng sở thích cá nhân, giúp thư giãn và mang lại niềm vui. Dành thời gian ra ngoài trời để tận hưởng vẻ đẹp và sự yên bình của thiên nhiên.

Tìm kiếm những cách tận hưởng có giá trị tốt so với chi phí, kết hợp tiết kiệm và tận hưởng. Tiêu dùng điều độ, tránh chủ nghĩa vật chất và sự ganh đua. Tìm ra phong cách sống mà bạn yêu thích, không nhất thiết phải tiêu tốn nhiều tiền.

Cuối cùng, hãy học cách biết ơn, tập trung vào những điều tích cực trong cuộc sống, vì những điều tốt đẹp đang đến gần.

Bằng những cách này, bạn có thể vừa giữ sức khỏe tài chính vừa tận hưởng niềm vui và sự hài lòng từ cuộc sống. Hãy nhớ, hạnh phúc thật sự thường đến từ sự giản dị và trải nghiệm sâu sắc trong cuộc sống, chứ không chỉ là vật chất.

Bằng những bước đi này, bạn có thể kiểm soát đồng tiền của mình, thay vì để đồng tiền kiểm soát bạn. Hãy nhớ rằng, tiền là để phục vụ cuộc sống - chứ không phải ngược lại.