Nghiên cứu của Mỹ: 3 sai lầm âm thầm “kéo tụt” trí thông minh của con, rất nhiều cha mẹ đang vô tình mắc phải

Một nghiên cứu kéo dài 10 năm tại Trung tâm Nghiên cứu Tâm lý Trẻ em Hoa Kỳ, với sự tham gia theo dõi hơn 2000 gia đình, đã phát hiện ra một kết luận gây giật mình: Những hành vi tưởng chừng vô hại của cha mẹ có thể khiến chỉ số IQ của trẻ giảm từ 15–20%!

Những sai lầm này không đến từ điều gì lớn lao, mà ẩn nấp trong chính cuộc sống thường ngày, nơi chúng ta hay dễ dàng lướt qua mà không nhận ra.

Dưới đây là 3 hành vi phổ biến nhất mà các chuyên gia cảnh báo đang âm thầm kéo lùi sự phát triển trí tuệ của con:

1. Quát mắng, dùng lời lẽ gay gắt với con

Một nghiên cứu của nhóm giáo sư Teicher tại Đại học Harvard cho thấy: Những người từng thường xuyên bị cha mẹ quát mắng trong thời thơ ấu có sự kết nối yếu hơn giữa vùng Wernicke (hiểu ngôn ngữ) và thùy trán trước, hai khu vực quan trọng giúp con người xử lý và tiếp nhận ngôn ngữ.

Năm 2011, nhóm của ông tiếp tục chỉ ra: việc bị cha mẹ "tấn công bằng ngôn từ" làm tăng 14% khối lượng chất xám tại vùng thái dương bên trái, khu vực gắn liền với khả năng ngôn ngữ, và điều đáng tiếc là sự gia tăng này lại phản ánh tình trạng phát triển lệch lạc.

Kết quả? Trẻ bị mắng nhiều dễ giảm năng lực hiểu và diễn đạt, suy giảm trí nhớ, ảnh hưởng đến khả năng tư duy và về lâu dài, ảnh hưởng đến chỉ số IQ.

Rất nhiều bậc cha mẹ than thở: "Sao nói mãi mà con vẫn không hiểu?", và rồi… mất kiên nhẫn, quát tháo. Nhưng trong lúc bị mắng, tâm trí trẻ không còn khả năng tiếp nhận thông tin. Thay vào đó, con bị bao trùm bởi nỗi lo sợ, hoang mang và bất an. Chính những cảm xúc tiêu cực ấy khiến não bộ "đóng băng", và con càng trở nên "không hiểu gì".

Nhiều lần như vậy, trẻ trở nên mất tập trung, phản ứng chậm, tự ti, và rồi, bị gắn mác "đần độn" đúng như lời cha mẹ đã lỡ miệng buông ra.

2. Dán nhãn tiêu cực, liên tục phủ định con

"Con chả làm được gì nên hồn"

"Đúng là đồ vô dụng"

"Sao con ngốc thế?"

"Lười như hủ chìm"

"Con đúng là chẳng ra gì cả".

Có khi nào bạn từng nói những câu ấy, dù chỉ trong cơn giận dữ?

Tâm lý học gọi hiện tượng này là "lời tiên tri tự ứng nghiệm" – nếu một đứa trẻ liên tục bị gán cho cái mác "kém cỏi", dần dần, trẻ sẽ thật sự trở nên như vậy. Bởi trẻ tin rằng mình đúng là… chẳng làm được gì cả.

Một câu trả lời nổi bật trên Zhihu khi được hỏi: "Trẻ bị phủ định từ nhỏ lớn lên sẽ thế nào?" là:

"Làm gì cũng thấy vô vọng, chẳng việc nào làm tới cùng".

Khi bị chỉ trích và giới hạn quá nhiều, trẻ không dám thử, không dám sai, không dám thể hiện. Từ đó, trẻ mất dần bản lĩnh, sợ hãi bước ra khỏi vùng an toàn, và nghĩ mình đúng là kẻ "vô dụng" như người lớn từng nói.

3. Để trẻ sa vào "niềm vui rác"

Một trong những điều khiến trẻ tụt dốc nhanh chóng mà cha mẹ ít để ý: "niềm vui rác" – những thứ tiêu khiển ngắn hạn, nhanh chóng nhưng không tạo giá trị.

Như mạng xã hội, trò chơi điện tử, video ngắn… Chúng rất dễ gây nghiện vì tạo ra cảm giác "sướng tức thì". Nhưng càng đắm chìm trong đó, trẻ càng lười suy nghĩ, kém tập trung, mất kiểm soát bản thân và dần trở nên trì trệ, mệt mỏi với việc học hành.

Đặc biệt trong giai đoạn tiểu học – thời điểm vàng để hình thành thói quen tư duy, nếu trẻ bị "đầu độc" bởi những niềm vui rác này, thì khả năng tập trung, tư duy sâu và tự học sẽ dần biến mất.

Lâu dài, trẻ không còn hứng thú với việc học hỏi, suy nghĩ hay sáng tạo và trí thông minh bị "gỉ sét" từng ngày.

Vậy, cha mẹ nên làm gì?

Tập trung nuôi dưỡng "tư duy phát triển" cho trẻ.

Tức là giúp con tin rằng: "Mình có thể giỏi lên nếu cố gắng", thay vì nghĩ: "Mình chỉ đến thế thôi, cố cũng vô ích".

Khen con vì nỗ lực, chứ không chỉ vì thành tích.

Thay vì nói: "Con giỏi quá vì được 10 điểm", hãy nói: "Mẹ thấy con học rất chăm chỉ, thật kiên trì".

Khi con sai, đừng vội kết luận "Con không làm được", mà hãy nói: "Con chưa làm được, nhưng mình cùng tìm cách khác nhé".

Giữ kiên nhẫn. Những câu mắng chửi chỉ khiến con sợ, chứ không giúp con hiểu. Còn những lời nhẹ nhàng, dẫn dắt mới là điều giúp não bộ trẻ "bật sáng".

Đừng đợi đến khi con mất đi sự tự tin, tinh thần hay khả năng học tập mới giật mình hối hận.

Trí thông minh của con không chỉ đến từ gene, mà còn được nuôi dưỡng mỗi ngày từ ánh mắt, lời nói và cách cha mẹ đồng hành.

Từ hôm nay, chỉ cần thay đổi một chút trong cách cư xử, bạn đã mở ra một cánh cửa mới cho tương lai của con.

Bởi vì, trẻ em không "ngốc", chúng chỉ đang chờ được yêu thương và dẫn dắt đúng cách.