NSƯT Mai Châu, tên thật là Mai Thị Châu, là một trong những nữ nghệ sĩ nổi bật và được yêu mến nhất lịch sử điện ảnh Việt Nam. Bà không chỉ để lại dấu ấn với những vai diễn ấn tượng mà còn là hình mẫu về sự cống hiến, tình yêu thương gia đình hòa quyện với đam mê nghệ thuật.
NSƯT Mai Châu sinh năm 1927 tại TP Vinh, tỉnh Nghệ An trong một gia đình giàu có. Vậy nhưng, theo tiếng gọi của cách mạng, năm 1945, cô tiểu thư đài các mới chỉ 18 tuổi ấy đã quyết định Nam tiến rồi trở thành diễn viên ca múa trong Đoàn Tuyên truyền Giải phóng quân, đi phục vụ bộ đội ở khắp các chiến trường miền Nam.
Bà bắt đầu sự nghiệp diễn xuất vào năm 1947, gia nhập Đoàn kịch Tiền tuyến và nhanh chóng khẳng định tài năng của mình trong lĩnh vực điện ảnh.
Bà được biên chế về xưởng phim Việt Nam (tiền thân của Hãng phim truyện Việt Nam) vào năm 1956 và có những vai diễn đầu tiên trong dòng phim cách mạng. Một trong những tác phẩm tiêu biểu đầu tiên mà nữ nghệ sĩ tham gia là Chung một dòng sông (1959).
NSƯT Mai Châu thời trẻ được gọi là mỹ nhân điện ảnh.
Từ đó bà đã gắn bó với môn nghệ thuật này suốt hơn nửa thế kỷ, tham gia vào gần 30 bộ phim, trong đó có nhiều tác phẩm ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả như Cô gái Công trường, Chị Tư Hậu, Cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn, Chị Dậu, Sao tháng Tám, Lá ngọc cành vàng, Làng Vũ Đại ngày ấy, Đêm hội Long Trì… và gần đây là Của để dành, Bi, đừng sợ.
Bà nổi tiếng với những vai diễn phản diện sâu sắc nhưng cũng không kém phần ấm áp, phản ánh vẻ đẹp tâm hồn và những trải nghiệm đầy thăng trầm của người phụ nữ Việt Nam trong các giai đoạn khó khăn của lịch sử.
Vai diễn trong bộ phim Cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn đã mang đến cho bà một vinh dự đặc biệt, khi được Bộ trưởng Bộ Công an tặng bằng khen. Dù không phải là người tham gia nhiều phim nhất nhưng NSƯT Mai Châu vẫn để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng khán giả cả nước cũng như đồng nghiệp.
Bên cạnh tài năng nghệ thuật, nhan sắc của bà một thời khiến bao người ngưỡng mộ khi được xem là mỹ nhân màn ảnh. Người ta nói hồng nhan bạc mệnh nhưng bà Mai Châu là một minh chứng sống cho điều ngược lại.
NSƯT Mai Châu và ông Vũ Kỳ Lân, một nghệ sĩ và là quân nhân có cuộc hôn nhân tuyệt đẹp. Họ đã tạo dựng một mái ấm hạnh phúc, nơi mà tình yêu và sự ủng hộ lẫn nhau là nền tảng vững chắc.
Ông Lân luôn tôn trọng công việc của bà và chưa bao giờ ghen tuông hay trách móc về những vai diễn của bà. Trong quãng thời gian khó khăn, ông luôn đứng sau hỗ trợ để bà có thể toàn tâm cống hiến cho nghệ thuật.
Ông bà có 4 người con, hai trai hai gái nhưng không ai theo nghệ thuật. Không những đảm việc nước giỏi việc nhà, chu toàn lo cho các con, chăm mẹ đẻ, mẹ chồng, NSƯT Mai Châu còn rất giỏi kinh doanh.
Bà mở chuỗi cửa hàng Áo cưới nổi tiếng tại Hà Nội từ những năm 80 của thế kỷ 20. Thương hiệu áo cưới Mai Châu của bà nổi tiếng khắp Hà Nội với 3 chi nhánh mà chỗ nào cũng đông khách.
NSƯT Mai Châu và NSND Lê Khanh khi tham gia phim "Người Hà Nội".
Nhờ kinh doanh phát đạt, gia đình bà còn mua được một ngôi nhà ở Hàng Bông để mở cửa hàng. Hiện nay cửa hàng vẫn hoạt động như một địa chỉ uy tín và bà đã giao cho người con gái lớn quản lý.
Hiện nay, NSƯT Mai Châu đã gần 100 tuổi và sống trong sự yêu thương của con cái, cháu chắt với tứ đại đồng đường – 4 thế hệ cùng chung một nhà. Bà hiện không còn đóng phim hay tham gia các hoạt động nghệ thuật mà sống bình yên bên gia đình.
Các con cháu hiếu thảo, luôn quan tâm và chăm sóc bà, nhưng bà cũng rất tự lập, không muốn phiền hà tới ai, thường tự mình làm những điều có thể.
NSƯT Mai Châu đóng phim đến năm hơn 80 tuổi (Bi, đừng sợ) mới dừng lại. Lúc 85 tuổi, bà vẫn đội mưa đội gió đi nhảy đầm. Bởi bà yêu cái đẹp, yêu sự vui vẻ. Khi ốm, bà không muốn ai đến thăm vì bà không muốn mọi người thấy hình ảnh mình lúc tiều tụy, yếu đuối.
Hiện tại, sức khỏe của mỹ nhân màn ảnh một thời đã giảm sút nhiều, không thể đi lại hay nói chuyện lâu nhưng trí nhớ vẫn minh mẫn cùng tinh thần lạc quan, vui vẻ.
Bà ăn được, ngủ được, chỉ hơi nặng tai nhưng nhớ rõ từng bộ phim, từng vai diễn, từng câu thoại mà mình đóng trên màn ảnh. Bà vẫn giữ thói quen của cô tiểu thư đài các năm nào, chăm chút cho bản thân từ nước da sáng đến móng tay phải cắt tỉa tỉ mỉ.
Có thể thấy, NSƯT Mai Châu ghi dấu ấn không chỉ với nghệ sĩ mà còn trong lòng khán giả về một cuộc đời trọn vẹn và ý nghĩa.