Lột da, suy tủy chỉ sau vài ngày uống nhầm liều thuốc trị bệnh vảy nến

Dùng methotrexate (MTX) sai cách đang trở thành mối nguy lớn trong điều trị bệnh da liễu . Ghi nhận tại Bệnh viện Da liễu Trung ương, nhiều bệnh nhân rơi vào tình trạng ngộ độc cấp tính , thậm chí nguy kịch đến tính mạng, chỉ vì hiểu nhầm liều dùng thuốc từ hàng tuần thành hàng ngày.

Một trong những trường hợp gần đây là nam bệnh nhân hơn 50 tuổi mắc lichen phẳng, được kê đơn MTX 10 mg mỗi tuần. Tuy nhiên, người này lại tự uống liều đó mỗi ngày, uống 5 ngày liên tục.

Khi xuất hiện các tổn thương đỏ, phù nề, đau rát ở vùng sinh dục – hậu môn, bệnh nhân không dừng thuốc mà tiếp tục uống thêm 5 ngày với cùng liều lượng. Đến khi tổn thương nặng hơn, ông mới đến bệnh viện khám.

Kết quả xét nghiệm cho thấy men gan tăng gấp 4 lần bình thường. Bác sĩ xác định bệnh nhân bị ngộ độc methotrexate cấp, cần nhập viện điều trị tích cực.

Trường hợp khác, một nam bệnh nhân trên 50 tuổi bị vảy nến thể mảng, cũng tự ý uống MTX 10 mg/ngày trong suốt 4 tuần dù chỉ được kê 10 mg/tuần. Hậu quả là da và niêm mạc trợt loét lan rộng, tổn thương hoại tử, suy tủy dẫn đến giảm bạch cầu và tiểu cầu nghiêm trọng, nguy cơ nhiễm trùng toàn thân.

Một nam thanh niên gần 20 tuổi mắc vảy phấn dạng lichen cũng gặp tai biến sau khi dùng MTX 5 mg/ngày liên tục 2 tuần. Bệnh nhân xuất hiện loét miệng, buồn nôn, nổi bọng nước trên da.

Tất cả bệnh nhân nói trên đều được điều trị tại Khoa Điều trị bệnh da nam giới theo phác đồ đặc biệt dành cho ngộ độc MTX. Bác sĩ ngừng thuốc ngay lập tức, truyền dịch để tăng thải trừ qua thận, kiềm hóa nước tiểu và bổ sung acid folic đường uống hàng ngày.

Trường hợp tổn thương nặng được chỉ định dùng Leucovorin – thuốc giải độc methotrexate, đồng thời truyền các yếu tố tạo máu và kích thích bạch cầu nếu chỉ số xuống quá thấp.

Bệnh nhân cũng được chăm sóc tại chỗ tổn thương da, thay băng, đắp gạc hàng ngày và điều trị kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm trùng. Nhờ phát hiện sớm và điều trị kịp thời, các bệnh nhân phục hồi tốt, chức năng gan, tủy xương cải thiện rõ rệt, da và niêm mạc lành trở lại.

Methotrexate là thuốc điều hòa miễn dịch, có tác dụng chống viêm mạnh, thường được sử dụng để điều trị các bệnh lý da liễu như vảy nến , viêm da cơ địa , lichen phẳng, vảy phấn dạng lichen...

Thuốc tồn tại dưới dạng viên uống hoặc tiêm, với liều thường dùng là một lần mỗi tuần, không phải hàng ngày như phần lớn các thuốc khác.

Đây chính là điểm dễ gây nhầm lẫn nghiêm trọng, dẫn đến sai sót khi sử dụng, đặc biệt với người cao tuổi hoặc người không quen dùng thuốc lâu dài. Việc dùng sai liều có thể gây ngộ độc cấp tính, với các biểu hiện như: loét miệng, trợt da, suy tủy, tổn thương gan thận, thậm chí tử vong.

Dù độc tính thường gặp khi dùng liều cao, nhưng thực tế ghi nhận, ngộ độc vẫn có thể xảy ra ở bất kỳ liều nào nếu dùng sai lịch, và là lỗi phổ biến nhất liên quan đến methotrexate trong thực hành lâm sàng.

BSCKII Quách Thị Hà Giang, Trưởng khoa Điều trị bệnh da nam giới, Bệnh viện Da liễu Trung ương khẳng định, ngộ độc methotrexate là một tình trạng cấp cứu nội khoa, có thể đe dọa tính mạng nếu không phát hiện và xử trí kịp thời.

Theo bác sĩ Giang, một số dấu hiệu cảnh báo ngộ độc MTX mà người bệnh cần lưu ý bao gồm: Loét miệng, sưng nề niêm mạc; trợt loét da bất thường; mệt mỏi, sốt không rõ nguyên nhân; buồn nôn, tiêu chảy kéo dài. Khi xuất hiện các dấu hiệu trên, cần ngừng thuốc ngay lập tức và đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra.