Loại nước "phá gan" chẳng kém rượu nhưng được coi là lành mạnh hơn, cả người lớn lẫn trẻ em đều thích

Trào lưu ăn uống “không đường” khiến nhiều người tin rằng đổi sang nước ngọt dùng chất tạo ngọt là lựa chọn lành mạnh hơn. Tuy nhiên, một nghiên cứu quy mô lớn vừa được công bố tại Hội nghị Tiêu hóa châu Âu (UEG Week 2025) cho thấy cả nước ngọt có đường lẫn nước ngọt dùng chất tạo ngọt đều làm tăng nguy cơ bệnh gan nhiễm mỡ do rối loạn chuyển hóa (MASLD), và mức độ liên quan của đồ uống không đường thậm chí cao hơn.

Nghiên cứu được thực hiện bởi nhóm từ UK Biobank (Vương quốc Anh) và Đại học Tô Châu (tỉnh Giang Tô, Trung Quốc), theo dõi 123.788 người trưởng thành không có tiền sử bệnh gan trong khoảng 10 năm. Kết quả cho thấy những người uống hơn 250g nước ngọt dùng chất tạo ngọt mỗi ngày, tương đương một lon, có nguy cơ mắc MASLD tăng 60%. Với cùng lượng nước ngọt có đường, nguy cơ tăng khoảng 50%. Trong thời gian theo dõi có 1.178 người phát triển MASLD và 108 ca tử vong liên quan đến bệnh gan.

Các nhà nghiên cứu nhận định nước ngọt chứa đường làm tăng nhanh đường huyết, insulin và thúc đẩy tích tụ mỡ. Trong khi đó, nước ngọt dùng chất tạo ngọt có thể làm thay đổi hệ vi khuẩn đường ruột, gây rối loạn cảm giác no, đồng thời kích thích cơ thể tiết insulin dù không có năng lượng thực sự nạp vào. Những yếu tố này khiến gan phải chịu áp lực chuyển hóa lớn hơn, từ đó thúc đẩy tình trạng gan nhiễm mỡ.

Một tín hiệu tích cực là việc thay thế nước ngọt bằng nước lọc giúp giảm nguy cơ bệnh gan rõ rệt. Nếu mỗi ngày đổi nước ngọt có đường sang uống nước, nguy cơ giảm khoảng 13%. Đáng chú ý, đổi nước ngọt tạo ngọt sang nước lọc giúp giảm nguy cơ đến 15%. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy việc chỉ đổi từ nước có đường sang nước dùng chất tạo ngọt không mang lại lợi ích bảo vệ sức khỏe.

Giới chuyên môn cho rằng các nghiên cứu quan sát như thế này chưa thể chứng minh quan hệ nhân quả tuyệt đối, bởi có thể những người béo phì hoặc mắc bệnh chuyển hóa vốn đã có xu hướng chọn đồ uống “không đường”. Tuy vậy, họ nhấn mạnh rằng dù vị ngọt đến từ đường hay chất tạo ngọt, việc duy trì thói quen uống đồ ngọt mỗi ngày vẫn là yếu tố làm tăng rủi ro sức khỏe, đặc biệt với gan.

Các chuyên gia khuyến cáo, thay vì chỉ cố gắng “giảm đường”, người dân nên giảm thói quen uống đồ ngọt nói chung, ưu tiên uống nước lọc để bảo vệ gan và hệ chuyển hóa về lâu dài.

Nguồn và ảnh: ETToday