Loại cây mọc dại xưa bị "ghẻ lạnh", nay được ví như "vàng mười" giá cao ngất ngưởng 100.000 đồng/kg

"Lộc trời" từ vùng đất mặn mòi

Những năm gần đây, khi xu hướng tìm về hương vị tự nhiên, dân dã lên ngôi, các loại rau dại bỗng chốc trở thành "món quà từ đồng ruộng" được người thành phố săn đón. Trong số đó, không thể không nhắc đến cây rau muối, hay còn được biết đến với cái tên thân thuộc "rau nhót" – một loại cây từng gắn liền với những bữa cơm đạm bạc của biết bao thế hệ.

Rau muối không phải là cái tên xa lạ với người dân các tỉnh ven biển miền Trung và Bắc Bộ như Huế, Nghệ An, Ninh Bình, Nam Định… Loại cây này sinh trưởng mạnh mẽ trên những vùng đất ngập mặn, nơi có ánh nắng chan hòa. Người dân địa phương trìu mến gọi rau muối là "lộc trời" bởi lẽ, chẳng cần bàn tay chăm sóc, vun trồng, cây vẫn tự nhiên mọc lên, ban tặng nguồn rau xanh quanh năm.

Mang trong mình vị mặn mòi đặc trưng, rau muối có hình dáng khá đặc biệt. Thân cây thuộc loại thân thảo, thoạt nhìn có phần tương đồng với cây hoa mười giờ, nhưng lá lại nhỏ li ti, ôm sát mặt đất. Để thu hoạch được mớ rau muối tươi ngon, người hái phải thật sự tỉ mẩn, khéo léo ngắt từng đọt non xanh mướt. Bởi vậy, để có đủ nguyên liệu cho một đĩa rau muối trộn, người ta phải mất không ít thời gian và công sức.

Nhắc đến rau muối, người ta nghĩ ngay đến món nộm rau muối (hay gỏi rau muối) – một đặc sản đậm chất miền quê. Bản thân cây rau đã mang trong mình vị mặn tự nhiên, thế nên, trước khi chế biến, người đầu bếp thường cẩn thận vo rau qua nước lạnh nhiều lần để giảm bớt vị mặn nồng.

Điểm đặc biệt của món nộm này nằm ở cách chế biến vô cùng đơn giản nhưng vẫn giữ trọn hương vị đặc trưng. Chỉ cần phi thơm hành với chút dầu ăn nóng hổi, rồi khéo léo trộn đều rau muối cùng các loại gia vị quen thuộc như bột ngọt, chút cay nồng của ớt tỏi, và không thể thiếu vị bùi bùi của đậu phộng rang giòn tan. Điều đáng nói là, chẳng cần thêm chút muối nào, món nộm vẫn đậm đà, hấp dẫn đến lạ thường.

Chính bởi sự độc đáo và hương vị khó quên ấy, người dân địa phương luôn tự hào giới thiệu món ăn dân dã này mỗi khi có khách phương xa ghé thăm. Món ăn không chỉ là ẩm thực, mà còn là nét văn hóa, là cầu nối gắn kết tình người.

Từ ký ức tuổi thơ đến "cơn sốt" trên thị trường

Ít ai biết rằng, trước khi trở thành món đặc sản được ưa chuộng, rau muối từng là người bạn đồng hành quen thuộc trong những bữa cơm đạm bạc của người dân quê. Hình ảnh những đứa trẻ í ới gọi nhau ra đồng hái rau muối mỗi buổi sáng sớm đã trở thành một phần ký ức tươi đẹp của biết bao người.

Chia sẻ với trên Tri thức & Cuộc sống, bạn Ngọc, người con của vùng đất Quỳnh Lưu (Nghệ An) bồi hồi nhớ lại: "Mình còn nhớ cứ mỗi buổi sáng, cả nhóm bạn rủ nhau ra đồng vạch từng bụi cỏ để hái những cọng rau muối non và xanh nhất để cho mẹ nấu. Rau muối có thể làm nộm, hoặc xào, ăn trừ bữa thay thịt cá." Cô không khỏi bất ngờ khi chứng kiến sự thay đổi của loại rau này: "Giờ đây mình bất ngờ khi thứ rau này được nhiều người biết tới. Ở quê mình, nhiều hộ dân mở rộng mô hình trồng để bán ra thị trường."

Cùng chung cảm xúc, anh Lê Quang Đạo, một người dân khác tại Quỳnh Lưu (Nghệ An) cho biết trên báo Lao động: "Thời gian gần đây rau muối (hay rau nhót) bỗng trở thành hiện tượng được nhiều người săn đón để thưởng thức hoặc mua về làm quà. Trước đây, loại rau này ít được biết tới, mọc rất nhiều vào thời điểm cuối mùa xuân, đầu mùa hạ. Người ta hay gọi là rau dại, cũng không ai biết loại rau này có từ bao giờ. Loại rau này mỗi người có khẩu vị khác nhau khi thưởng thức, có người thấy thanh mát nhưng cũng có người cảm thấy hơi mặn. Hiện nay ngoài việc bán rau nhót nhiều người còn đầu tư vào kinh doanh loại rau này vì nguồn thu nhập cao."

Sự "lột xác" của rau muối không chỉ dừng lại ở sự yêu thích của thực khách mà còn thể hiện qua giá trị kinh tế ngày càng tăng. Hiện nay, trên các chợ mạng và các trang thương mại điện tử, rau muối được bán với mức giá không hề rẻ, khoảng 100.000 đồng/kg.

Sở dĩ rau muối được ưa chuộng như vậy không chỉ bởi hương vị ngon, lạ miệng mà còn bởi nguồn gốc tự nhiên, hoang dã. Loại cây này sinh trưởng và phát triển hoàn toàn trong môi trường tự nhiên, không chịu tác động của phân bón hóa học hay thuốc trừ sâu, được xem là một loại rau sạch, an toàn cho sức khỏe.

Chị Lan (ở Đống Đa, Hà Nội), một người từng gắn bó với rau muối từ thuở nhỏ, chia sẻ: "Trước đây ở quê mình ăn rau muối suốt ngày, nhưng từ khi lên Hà Nội chỉ thỉnh thoảng mới thấy có người bán. Nay ở chợ chung cư có người rao tôi đặt luôn 1kg về làm món nộm. Khi các loại rau dân dã đã quá quen thuộc thì những thứ rau có hương vị lạ này đổi bữa cho gia đình rất phù hợp. Cả nhà mình đều thích."

Theo một số chuyên gia, rau nhót hiện vẫn là loại rau chưa được nghiên cứu sâu rộng. Tuy nhiên, theo thông tin từ trang web Y Dược học Việt Nam, rau nhót (cây phì diệp biển) theo Đông y chứa hàm lượng cao các muối natrium và kalium. Do mọc ở vùng biển, chứa nhiều muối nên cây được cho là có tính nhuận tràng, lợi tiểu, và có khả năng chống scorbut.

Từ món ăn bình dị trong bữa cơm nghèo khó, rau muối đã vươn mình trở thành đặc sản được săn đón, mang lại giá trị kinh tế và góp phần làm phong phú thêm nền ẩm thực Việt Nam.