Lần đầu quét não người dùng ChatGPT, phát hiện điều không ai ngờ tới

Dưới sự dẫn dắt của Tiến sĩ Nataliya Kosmyna tại Media Lab - MIT, nhóm nghiên cứu đã thực hiện một thử nghiệm để đo lường ảnh hưởng của AI tới hoạt động học tập và tư duy.

54 người trong độ tuổi từ 18 đến 39 được chia thành ba nhóm: nhóm sử dụng ChatGPT, nhóm dùng công cụ tìm kiếm Google và nhóm không dùng bất kỳ công cụ hỗ trợ nào. Tất cả đều phải viết các bài luận kéo dài 20 phút với đề bài theo phong cách SAT như từ thiện có đạo đức hay hệ lụy của việc có quá nhiều lựa chọn.

Điều đặc biệt ở nghiên cứu này là việc sử dụng thiết bị đo điện não đồ (EEG) để ghi lại hoạt động não bộ tại 32 vùng khác nhau trong suốt quá trình viết bài. Kết quả gây bất ngờ: Nhóm dùng ChatGPT có mức độ hoạt động não thấp nhất, thể hiện kém ở các chỉ số thần kinh, ngôn ngữ và hành vi.

Khi tiếp tục viết các bài luận tiếp theo, nhóm này càng thể hiện sự lệ thuộc vào công cụ, chủ yếu sao chép - dán và để chatbot làm phần lớn công việc. Các bài viết trở nên giống nhau đến mức khó phân biệt, thiếu tính sáng tạo và lập luận độc lập.

Trong khi đó, nhóm không sử dụng công cụ nào lại cho thấy hoạt động não mạnh mẽ hơn, đặc biệt ở các dải sóng alpha, theta và delta - những yếu tố liên quan đến khả năng ghi nhớ, sáng tạo và xử lý thông tin. Họ tham gia viết bài tích cực hơn, có cảm giác làm chủ nội dung và hài lòng với kết quả. Nhóm dùng Google cũng có phản ứng tích cực, cho thấy việc tìm kiếm thông tin thủ công vẫn giúp duy trì khả năng tư duy và phân tích. 

Ở phần hai của nghiên cứu, ba nhóm được hoán đổi điều kiện: nhóm từng dùng ChatGPT phải viết lại một bài luận mà không có sự hỗ trợ, trong khi nhóm “dùng não” được phép sử dụng chatbot. Kết quả tiếp tục củng cố phát hiện trước đó: nhóm lệ thuộc AI gần như không nhớ nội dung bài luận của chính mình, sóng não alpha và theta suy giảm rõ rệt. Trong khi đó, nhóm còn lại lại có sự gia tăng mạnh về kết nối thần kinh khi lần đầu sử dụng AI như một công cụ hỗ trợ bổ sung.

Nghiên cứu này cho thấy một thực tế đáng lo ngại trong bối cảnh ChatGPT hiện xử lý hơn 2,5 tỷ truy vấn mỗi ngày. Việc lệ thuộc hoàn toàn vào AI có thể làm giảm khả năng tư duy độc lập, ảnh hưởng tới sự sáng tạo và khả năng học sâu của con người. Tuy nhiên, nếu biết sử dụng đúng cách, chatbot AI hoàn toàn có thể trở thành một công cụ hỗ trợ học tập hiệu quả, giúp người dùng mở rộng kiến thức thay vì bị thay thế bởi công nghệ.