“Chưa có kiến thức thì đừng ham đầu tư, kẻo mất trắng” là lời khuyên mà chúng ta đã nghe đến mòn cả tai. Nhưng thực tế vẫn không ít người mạnh dạn xuống tiền với kỳ vọng sinh lời, dù chẳng hiểu rõ về thị trường. Phải đến tận khi lỗ đậm, mới ngớ người nhận ra đầu tư mò tai hại ra sao, thì cũng đã muộn.
Tâm sự của người chồng trong câu chuyện dưới đây, tiếc thay lại là một trường hợp như vậy.
Trong bài đăng của mình, người chồng cho biết hiện tại anh 32 tuổi nhưng nhiều tháng nay không làm ra tiền, do đang thất nghiệp. Chi tiêu sinh hoạt của gia đình hoàn toàn phụ thuộc vào lương của vợ và dòng tiền cho thuê nhà.
Ảnh minh họa
“Vợ chồng mình có 1 căn nhà đang cho thuê, dòng tiền khá tốt gần 30 triệu/tháng. Ngoài ra còn 1 mảnh đất mua cách đây 4 năm, đúng kiểu đu đỉnh BĐS, lúc mua 6 tỷ giờ bán 5 tỷ không ai mua.
Hiện nhà mình không nợ, nhưng mấy tháng nay chi tiêu, tiền ăn học của con cái đều là từ tiền cho thuê nhà và lương của vợ. Bây giờ mình đang cảm thấy vô cùng hoang mang, hoàn toàn mất phương hướng, không biết phải làm gì.
Trước đây mình có đầu tư chứng khoán với crypto nữa, cũng lỗ đến gần tỷ rồi. Giờ lại thất nghiệp, đi xin việc không đâu nhận, cũng nghĩ tới việc kinh doanh nhưng quá khứ thất bại nhiều quá rồi nên giờ lại thành ra đụng đâu cũng sợ. Không biết có ai cùng cảnh ngộ như mình không, hoặc có ai có lời khuyên gì cho mình được không? Mình chân thành lắng nghe và cảm ơn mọi người” - Anh viết.
Trong phần bình luận của bài đăng, nhiều người bày tỏ sự đồng cảm với cảm giác hoang mang khi không xin được việc. Nhưng bên cạnh đó, tất cả đều khuyên người chồng này đừng kinh doanh, đừng cố đầu tư lại nữa vì anh đã có đủ… những bài học đắt giá rồi.
“May là vẫn còn nguồn tiền để trang trải cuộc sống và cũng không nợ nần. Mua đất rồi đầu tư lỗ chừng đó mà giờ không nợ thì chứng tỏ là trước còn đi làm, thu nhập của bác cũng khá. Nhìn vào đó để bớt tự ti đi, chuyện quá khứ cũng không thay đổi được. Cùng lắm thì xách xe đi chạy xe ôm, xin làm nhân viên giao hàng hoặc đóng hàng, chứ đừng dại mà kinh doanh hay đầu tư lại” - Một người gợi ý.
“Nhà anh thế là vẫn đang hơn nhiều người rồi, cũng không cần bi quan hay áp lực quá. Giờ đi xin việc thì ai cũng khó khăn cả, đầu tư kinh doanh lúc này cũng không hề dễ đâu. Nhà em đang gồng lỗ oằn cả mình vì buôn bán đây, nên cứ đi làm thuê là nhẹ đầu nhất rồi” - Một người bộc bạch.
“Tôi bằng tuổi bác đây, cũng đang lỗ mấy trăm triệu vì đầu tư nhưng còn thua bác là chưa có vợ con gì, nhiều khi muốn nghĩ tích cực cũng không biết nhìn vào đâu để mà tích cực được. Giờ 32 tuổi vẫn chỉ đi làm kiếm tiền trả nợ, chưa báo hiếu được cho bố mẹ cái gì, càng nghĩ càng chán” - Một người thở dài.
Đầu tư mò, hay còn gọi là đầu tư theo cảm tính, không có kế hoạch và thiếu kiến thức nền tảng, là một trong những sai lầm tai hại nhất mà nhiều người thường mắc phải khi bước vào thị trường tài chính.
Ảnh minh họa
Về bản chất, đầu tư không phải là một trò may rủi. Nó đòi hỏi sự hiểu biết, phân tích và khả năng quản trị rủi ro. Khi bỏ tiền vào bất kỳ kênh nào chỉ vì nghe theo lời truyền miệng, chạy theo đám đông hoặc tin vào một linh cảm mơ hồ, nhà đầu tư đang tự đặt mình vào thế rủi ro cao hơn gấp nhiều lần.
Một trong những vấn đề lớn nhất của việc đầu tư mò là sự thiếu thông tin. Thị trường tài chính, từ chứng khoán, bất động sản cho đến tiền số, đều vận hành theo những nguyên tắc riêng. Giá trị của một cổ phiếu không chỉ đến từ câu chuyện “nghe nói sắp tăng”, mà từ những yếu tố nền tảng như báo cáo tài chính, triển vọng ngành, dòng tiền hay chiến lược kinh doanh. Nếu bỏ qua toàn bộ những phân tích này và chỉ đầu tư theo linh tính, khả năng cao là nhà đầu tư sẽ rơi vào “bẫy tâm lý”, mua ở đỉnh và bán ở đáy.
Hậu quả tiếp theo là sự thiếu nhất quán trong chiến lược. Người đầu tư mò thường không có kế hoạch quản lý vốn rõ ràng, không đặt ra giới hạn cắt lỗ hay mục tiêu lợi nhuận. Điều này dẫn đến việc dễ dàng dao động, hoảng loạn khi thị trường biến động, và thường kết thúc bằng những quyết định vội vã gây thiệt hại nặng nề. Trái lại, một nhà đầu tư có chiến lược sẽ luôn biết mình nên làm gì trong mỗi kịch bản, từ đó kiểm soát được cảm xúc và hạn chế tổn thất.
Ngoài ra, đầu tư mò còn làm mất đi cơ hội lớn về dài hạn. Thay vì xây dựng danh mục bền vững, đa dạng hóa rủi ro và tích lũy dần theo thời gian, người đầu tư mò thường lao vào những thương vụ ngắn hạn, kỳ vọng lợi nhuận nhanh chóng. Chính tâm lý “đánh quả” này khiến họ dễ bị cuốn vào vòng xoáy đầu cơ, mà kết cục thường là mất nhiều hơn được.
Nói cách khác, đầu tư mò giống như lái xe trên con đường không bản đồ: có thể may mắn tới đích một lần, nhưng đa phần sẽ lạc hướng hoặc gặp tai nạn. Muốn đi xa, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức, rèn luyện kỷ luật và xây dựng chiến lược rõ ràng. Chỉ khi hiểu rõ mình đang làm gì và vì sao, khoản đầu tư mới thực sự trở thành công cụ tạo ra giá trị thay vì một canh bạc rủi ro.