Hơn 39 triệu ca tử vong do kháng thuốc kháng sinh từ nay đến năm 2050

Nghiên cứu mới của Dự án Nghiên cứu toàn cầu về kháng thuốc kháng sinh (GRAM) là phân tích toàn cầu đầu tiên về xu hướng kháng thuốc kháng sinh (AMR) theo thời gian. Nghiên cứu cho thấy có hơn một triệu người tử vong mỗi năm do AMR trong giai đoạn 1990 - 2021. Nghiên cứu cũng ước tính có khả năng 1,91 triệu người tử vong do hậu quả trực tiếp của AMR vào năm 2050, tăng gần 70% mỗi năm so với năm 2022. Trong cùng kỳ, số ca tử vong do vi khuẩn AMR gây ra sẽ tăng gần 75% từ 4,71 triệu lên 8,22 triệu mỗi năm.

Từ năm 1990 đến năm 2021, số ca tử vong do AMR ở trẻ em dưới năm tuổi đã giảm 50%, trong khi số ca tử vong ở những người từ 70 tuổi trở lên tăng hơn 80%. Những xu hướng này được dự đoán sẽ tiếp tục trong những thập kỷ tới, với số ca tử vong do AMR ở trẻ em dưới năm tuổi dự kiến sẽ giảm một nửa vào năm 2050 trên toàn cầu, trong khi số ca tử vong ở những người từ 70 tuổi trở lên tăng gấp đôi.

Những phát hiện này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về các biện pháp can thiệp kết hợp phòng ngừa nhiễm trùng , tiêm chủng, giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh không phù hợp và nghiên cứu các loại kháng sinh mới để giảm số ca tử vong do AMR dự kiến vào năm 2050.

"Thuốc kháng khuẩn là một trong những nền tảng của chăm sóc sức khỏe hiện đại và tình trạng kháng thuốc ngày càng tăng là nguyên nhân chính gây lo ngại. Những phát hiện này nhấn mạnh rằng AMR đã là mối đe dọa sức khỏe toàn cầu đáng kể trong nhiều thập kỷ và mối đe dọa này đang gia tăng. Việc hiểu được xu hướng tử vong do AMR đã thay đổi như thế nào theo thời gian và chúng có khả năng thay đổi như thế nào trong tương lai là rất quan trọng để đưa ra quyết định sáng suốt giúp cứu sống nhiều người", tác giả nghiên cứu Tiến sĩ Mohsen Naghavi, Trưởng nhóm nghiên cứu AMR tại Viện Đo lường Sức khỏe (IHME), Đại học Washington, Mỹ cho biết.

Xu hướng toàn cầu đang thay đổi

Phát hiện này cho thấy hơn một triệu sinh mạng đã bị chết mỗi năm từ năm 1990 đến năm 2021 do hậu quả trực tiếp của AMR. Năm 1990, có 1,06 triệu ca tử vong trực tiếp do AMR trong số 4,78 triệu ca tử vong liên quan. Năm 2021, AMR dẫn trực tiếp đến 1,14 triệu ca tử vong và liên quan đến 4,71 triệu ca tử vong.

Số ca tử vong do AMR năm 2021 thấp hơn năm 2019 (1,27 triệu ca tử vong trực tiếp do AMR; 4,95 triệu ca tử vong liên quan) do gánh nặng của các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp dưới không phải do COVID-19 giảm, có thể là do giãn cách xã hội và các biện pháp kiểm soát dịch bệnh khác được áp dụng trong đại dịch COVID-19. Phân tích của nhóm nghiên cứu cho thấy sự suy giảm số ca tử vong do AMR này chỉ là tạm thời.

Trong ba thập kỷ, xu hướng tử vong do AMR đã có sự thay đổi lớn theo độ tuổi, với số ca tử vong ở trẻ em dưới năm tuổi giảm hơn 50% (giảm 59,8% số ca tử vong trực tiếp do AMR, từ 488.000 xuống 193.000 ca tử vong; giảm 62,9% số ca tử vong liên quan đến AMR, từ 2,29 triệu xuống 840.000 ca tử vong).

Sự suy giảm này trùng hợp với những cải thiện lớn trong việc cung cấp các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát nhiễm trùng—chẳng hạn như các chương trình tiêm chủng—cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ . Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong do nhiễm trùng do AMR gây ra trực tiếp đã tăng tương đối 13,6%—lên tổng cộng 7,2% vào năm 2021—ở trẻ em dưới năm tuổi từ năm 1990 đến năm 2021.

Các tác nhân gây bệnh khác nhau

Những phát hiện cho thấy tình trạng kháng thuốc kháng sinh cực kỳ quan trọng ngày càng gia tăng, trong đó tất cả bảy tác nhân gây bệnh chính, trừ một tác nhân, được WHO đánh giá là khó điều trị nhất, dẫn đến nhiều ca tử vong hơn vào năm 2022 so với năm 1990.

Số ca tử vong do vi khuẩn S. aureus kháng methicillin (MRSA) tăng mạnh nhất trên toàn cầu, dẫn trực tiếp đến 130.000 ca tử vong vào năm 2021—tăng gấp đôi so với mức 57.200 ca vào năm 1990. Trong số các vi khuẩn Gram âm – một số loại vi khuẩn kháng thuốc kháng khuẩn mạnh nhất—tình trạng kháng carbapenem tăng nhiều hơn bất kỳ loại kháng sinh nào khác, từ 127.000 ca vào năm 1990 lên 216.000 ca vào năm 2021.

Các nhà khoa học cho biết, để ngăn chặn tình trạng này trở thành hiện thực chết người, chúng ta cần khẩn trương có những chiến lược mới để giảm nguy cơ nhiễm trùng nghiêm trọng thông qua vắc-xin, thuốc mới, cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe, tiếp cận tốt hơn với các loại thuốc kháng sinh hiện có và hướng dẫn về cách sử dụng chúng hiệu quả nhất.