Học 2 buổi/ngày: Hay đấy, nhưng triển khai làm sao để học sinh có khoảng thời gian "thở ra" chứ đừng chỉ bắt các em "hít vào"!

Giữa nhịp đổi mới giáo dục đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ, mô hình học hai buổi mỗi ngày được xem là một phương án giúp học sinh có thêm thời gian rèn luyện, phát triển toàn diện, theo đúng tinh thần chương trình giáo dục phổ thông 2018. 

Thế nhưng, nếu buổi học thứ hai bị hiểu và triển khai theo hướng “mở thêm tiết phụ đạo, ôn luyện kiến thức văn hóa”, thì e rằng mục tiêu phát triển toàn diện chỉ còn là khẩu hiệu, và học sinh thì tiếp tục mắc kẹt trong guồng quay học tập không hồi kết.

Buổi học thứ hai - không phải để “nhồi thêm” mà là cơ hội để “thở ra”

Hiện nay, ở nhiều trường THCS và THPT, buổi học thứ hai thường bị biến thành các tiết học lặp lại kiến thức buổi sáng, hoặc là thời gian luyện đề, chữa bài, dạy thêm chính khóa dưới một hình thức khác. Việc này không chỉ làm loãng mục tiêu giáo dục, mà còn khiến học sinh bị bóp nghẹt bởi lịch học kín đặc từ sáng đến chiều – mà nội dung thì vẫn xoay quanh vài môn thi chính, với hình thức truyền thống.

Một cách hình tượng, buổi sáng là thời gian để “hít vào” – tiếp nhận tri thức, tiếp thu thông tin. Nhưng nếu buổi chiều cũng chỉ là… tiếp tục hít vào, thì học sinh sẽ nghẹt thở, mệt mỏi, và dần mất đi hứng thú học tập.

Buổi học thứ hai – nếu được tổ chức – nên trở thành khoảng thời gian giúp học sinh “thở ra”: tức là được thực hành, được trải nghiệm, được sáng tạo, được vận động thể chất, hay đơn giản là được học thứ gì đó khác với bài vở truyền thống.

Đó có thể là tiết nhạc, tiết mỹ thuật, thể thao, kỹ năng sống, câu lạc bộ STEM, thuyết trình, đọc sách, làm phim ngắn, hoạt động vì cộng đồng… Tất cả những hoạt động đó vừa mang tính giáo dục, vừa là “khoảng thở” đúng nghĩa – giúp học sinh cảm thấy nhẹ hơn, vui hơn, và gần hơn với một ngôi trường đúng nghĩa “nuôi dưỡng con người”.

Trường học không nên là “lò luyện đề khổng lồ”

Giáo dục hiện đại không còn đo sự thành công của một ngôi trường bằng việc “bao nhiêu học sinh đỗ đại học”, mà bằng việc các em có phát triển toàn diện, có thấy hạnh phúc khi học, và có đủ kỹ năng để sống tốt trong tương lai hay không.

Nếu buổi học thứ hai chỉ được sử dụng để nhồi thêm kiến thức, luyện thêm đề thi – thì trường học đang vô tình tự biến mình thành lò luyện đề khổng lồ, còn học sinh thì trở thành những cỗ máy ghi nhớ và làm bài tập. Những kỹ năng quan trọng như giao tiếp, làm việc nhóm, quản lý cảm xúc, tư duy phản biện, sáng tạo, kỹ thuật số… sẽ bị bỏ lại phía sau – mặc dù chính những thứ đó mới là chìa khóa để sống và làm việc trong thế kỷ 21.

Thay vì ép học sinh tiếp tục “luyện” như một vận động viên chạy marathon không có vạch đích, hãy cho các em được khám phá những điều khiến mình say mê, thử sai, đặt câu hỏi, chia sẻ, trình bày, phản biện… Đó mới là cách để giáo dục trở nên sống động và nhân văn.

Học sinh không cần học thêm, các em cần “sống thêm”

Khi xây dựng buổi học thứ hai, câu hỏi không nên là: “Chúng ta có thể dạy thêm được gì?” mà phải là:

Bởi lẽ, trường học không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức, mà còn là nơi gieo hạt cảm hứng, nuôi dưỡng sự tò mò và bồi đắp nhân cách sống. Nếu không tận dụng buổi học thứ hai để làm điều đó, thì chúng ta đã bỏ lỡ một cơ hội lớn – cơ hội để học sinh được trưởng thành một cách vui vẻ, sáng tạo và đầy cảm hứng.

Và đôi khi, giáo dục không nằm ở những tiết học dày đặc, mà ở những khoảnh khắc được “thở” – đúng lúc và đúng cách.