Gặp "thủy quái nước ngọt" dài 1,5m, nặng gần 30kg: Cá thể hiếm tới mức nhiều năm mới trồi lên một lần

Bất ngờ bắt được "thủy quái" trên sông

Thân hình đen xám, chiếc đầu bè to bất thường và chiều dài xấp xỉ 1,5m khiến ai cũng liên tưởng đến một "thủy quái nước ngọt". Theo Dân Việt, sự việc xảy ra vào sáng ngày 6/11/2016, khi một nhóm ngư dân thả lưới tại khu vực cầu Hang Tôm, thị xã Mường Lay (thuộc lưu vực sông Đà).

Con cá chiên nặng khoảng 28kg này thuộc loại hiếm, đặc biệt ở vùng sông Đà, nơi vốn nổi tiếng với những câu chuyện về loài cá dữ có kích thước thuộc hàng khủng nhất miền Bắc.

Kích thước và hình dáng dị thường của nó khiến nhiều người đứng xa không dám lại gần, dù thực tế đây chính là loài cá chiên, một trong những loài cá dữ và kích thước lớn nhất còn tồn tại ở hệ thống sông suối miền Bắc.

Thông tin về con cá được chia sẻ ngay sau khi ngư dân đưa vào bờ, thu hút sự quan tâm lớn bởi lâu nay cá chiên khổng lồ gần như biến mất khỏi nhiều đoạn sông. Một con cá dài tới 1,5m, nặng gần 30kg nay được xem là cực kỳ hiếm, không phải năm nào cũng có.

Loài cá dữ nổi tiếng ở vùng thác ghềnh Tây Bắc

Theo nhiều bài báo từ Tiền Phong và VOV, cá chiên (thuộc chi Bagarius) là loài cá nước ngọt dữ, từng là "nỗi ám ảnh" của nhiều loài cá nhỏ khác trong hệ sinh thái sông Đà. Môi trường tự nhiên của chúng gắn liền với những đoạn sông sâu, lạnh, nước chảy xiết, nhiều đá ngầm là những đặc trưng tạo nên vẻ hung dữ của dòng Đà giang.

Cá chiên trưởng thành mang ngoại hình rất dễ nhận biết: đầu lớn bè, thân thon kéo dài nhưng cơ bắp chắc khỏe, vây to, da dày phủ lớp màu loang xám và nâu giúp chúng ẩn mình hoàn hảo giữa các bãi đá. Một số ngư dân lâu năm mô tả cá chiên lớn có thể khỏe đến mức "kéo cả lưới đi" hoặc "quật đứt dây chỉ trong vài giây".

Những con cá chiên lớn nhất từng được ghi nhận ở miền Bắc có thể đạt trọng lượng 30 tới 40kg, thậm chí hơn. Sông Đà trước khi dòng chảy thay đổi nhiều vì các công trình thủy điện từng là "thủ phủ" của cá chiên khổng lồ. Khi đó, việc bắt gặp cá dài hơn 1m không phải chuyện hiếm.

Vì sao cá chiên sông Đà có thể phát triển khổng lồ?

Kích thước vượt trội của cá chiên bắt nguồn từ nhiều đặc điểm sinh học và môi trường đặc thù của sông Đà.

Trước hết, cá chiên là loài tăng trưởng chậm, rất chậm. Chúng cần nhiều năm, thậm chí hơn một thập kỷ để đạt kích thước trưởng thành. Những cá thể sống lâu trong môi trường ổn định có khả năng phát triển tới chiều dài 1,2–1,5m. Chính tốc độ tăng trưởng chậm này khiến việc bảo tồn chúng trở nên khó khăn: nếu bị khai thác sớm, cá không bao giờ đạt được kích thước khổng lồ.

Bên cạnh đó, nguồn thức ăn tự nhiên phong phú từ cá nhỏ, tôm suối, ốc đá và các sinh vật đáy là nền tảng giúp cá chiên tăng trưởng mạnh. Các nghiên cứu và bài báo địa phương đều nhắc đến việc cá chiên là loài săn mồi đỉnh chuỗi thức ăn, không có nhiều kẻ thù tự nhiên, nên cá lớn có thể sống rất lâu nếu không gặp phải lưới câu của con người.

Môi trường các ghềnh đá sâu, có dòng nước mát và ổn định quanh năm cũng đóng vai trò quan trọng khiến cá chiên không cần tiêu hao nhiều năng lượng để duy trì thân nhiệt hoặc di chuyển xa, từ đó tích lũy được nhiều dinh dưỡng hơn để phát triển kích thước.

Ngư dân vùng Hòa Bình cho biết những con cá lớn thường trú ẩn trong các hốc đá sâu dưới lòng sông, rất khó tiếp cận. Chính vì vậy, chúng hiếm khi bị bắt, và nếu xuất hiện, thường là do gặp phải lưới hoặc bị thu hút bởi nguồn thức ăn trong quá trình đánh bắt.

Cá chiên – "báu vật sông Đà" nhưng ngày càng hiếm

Trong nhiều năm qua, số lượng cá chiên lớn giảm mạnh. Thông tin từ Dân Việt cho thấy việc bắt gặp cá trên 20kg nay hiếm đến độ một năm chưa chắc có một lần.

Nhiều nguyên nhân được nhắc tới như dòng chảy sông Đà đã thay đổi mạnh sau các dự án thủy điện, khiến nhiều vùng nước sâu vốn là nơi loài cá này sinh sống và phát triển tốt nhất bị thu hẹp đáng kể. Áp lực khai thác tăng cao cũng khiến nhiều cá thể chưa kịp trưởng thành đã bị bắt, trong khi những biến động môi trường lại làm suy giảm nguồn thức ăn tự nhiên, ảnh hưởng trực tiếp tới tốc độ tăng trưởng của cá.

Một số ngư dân ở Mộc Châu và Hòa Bình chia sẻ rằng cách đây hơn chục năm, cá chiên nặng 25–30kg vẫn xuất hiện rải rác, nhưng hiện nay phần lớn cá bắt được chỉ dao động từ 4 đến 10kg. Chính vì vậy, những trường hợp xuất hiện cá chiên nặng gần 30kg như vụ việc kể trên được xem là "sự kiện hiếm" và luôn thu hút sự chú ý lớn.

Ngoại hình dữ dằn nhưng không hề nguy hiểm với con người

Mặc dù được ví như "thủy quái", cá chiên không chủ động tấn công người. Chúng sống ở tầng đáy, thích bóng tối, thích trú tại các khe đá. Nếu không bị đụng chạm, cá chiên rất ít khi xuất hiện gần thuyền hoặc khu vực có tiếng động mạnh.

Sự dữ dằn của cá chiên chủ yếu đến từ sức mạnh khi mắc lưới. Ngư dân cho biết cá lớn có thể vùng mạnh đến mức lật thuyền nhỏ hoặc kéo cả lưới xuống sâu. Vì vậy, khoảnh khắc đưa một con cá chiên 28kg lên bờ luôn là trải nghiệm căng thẳng, đòi hỏi kỹ thuật và sự phối hợp nhiều người.

Trong hệ sinh thái tự nhiên, cá chiên là loài kiểm soát quần thể cá nhỏ, giữ cân bằng môi trường nước. Các chuyên gia thủy sản trong nước từng nhấn mạnh rằng việc bảo tồn cá chiên lớn đồng nghĩa với bảo vệ một phần quan trọng trong cấu trúc sinh thái sông suối Tây Bắc.

Không chỉ vậy, cá chiên còn mang ý nghĩa văn hóa đặc biệt đối với cư dân sống dọc sông Đà. Từ nhiều thập kỷ trước, những câu chuyện về cá chiên lớn kéo đứt lưới, cá chiên quật mạnh làm vỡ mạn thuyền… đã trở thành giai thoại được kể lại trong các phiên chợ vùng cao. Chính những giai thoại ấy góp phần tạo nên danh xưng "thủy quái sông Đà".

"Thủy quái tái xuất": lời nhắc về một di sản đang phai nhạt

Hình ảnh con cá chiên dài 1,5m, nặng gần 30kg được đưa từ lòng sông Đà lên mặt nước không chỉ gây sửng sốt. Nó còn mang ý nghĩa lớn hơn là nhắc rằng hệ sinh thái sông Đà vẫn còn đó những sinh vật mạnh mẽ từng thống trị các vực sâu thác ghềnh.

Trong bối cảnh cá chiên lớn ngày càng hiếm, mỗi lần xuất hiện của "thủy quái" nước ngọt này vừa gây tò mò, vừa là tín hiệu đáng suy ngẫm. Bởi chỉ khi môi trường tự nhiên được giữ gìn, dòng sông mới còn cơ hội hồi sinh những cá thể từng được xem là biểu tượng của vùng Tây Bắc.

(Theo Dân Việt, VOV, AZ Animals)