Dùng thuốc điều trị đái tháo đường không rõ nguồn gốc: Người mất, tật mang vì tin vào thuốc “gia truyền”

Tử vong vì thuốc trôi nổi

Tuần qua, Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ đã tiếp nhận 10 bệnh nhân nguy kịch nghi do tác dụng phụ của thuốc điều trị tiểu đường của một cơ sở Đông y. Đã có 3 bệnh nhân tử vong do nhập viện muộn và 2 người bệnh nặng xin về. Những bệnh nhân này có đặc điểm chung là đều mắc bệnh tiểu đường và đều dùng một loại thuốc Đông y được đóng trong túi nilon.

Khai thác tiền sử từ các bệnh nhân, các bác sĩ cho biết, những bệnh nhân này đều cùng mua thuốc tại nhà bà Lâm Kim Xuyến (72 tuổi ở phường Phước Thới, quận Ô Môn, TP Cần Thơ). Được biết, trước đây chồng bà Xuyến cũng bị tiểu đường, dùng thuốc này và thấy đỡ, sau đó chia sẻ cho những người cùng bị bệnh để dùng, dần dần nhiều người mua và bà đã nhận về bán, giá thuốc là 100.000 đồng/túi.

Trước thông tin hàng chục người nhập viện do suy thận vì dùng thuốc của bà Xuyến, có người đã có thời gian dài sử dụng thuốc này, Phòng Y tế quận Ô Môn, TP Cần Thơ đã tổ chức đoàn kiểm tra liên ngành đến kiểm tra nhà bà Xuyến. Cơ sở của bà chuyên bán thuốc Đông y “gia truyền” trị các bệnh tiểu đường, viêm thấp khớp, gút, đau bao tử, mát gan giải độc, viêm mũi. Đoàn kiểm tra phát hiện, lập biên bản và thu giữ 114.320 viên thuốc đông dược thành phẩm không rõ nguồn gốc. Đoàn kiểm tra lập biên bản, tịch thu tất cả số thuốc và mời bà Xuyến đến Phòng Y tế làm việc.

Cũng trong thời điểm này, Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ đã tiếp nhận rải rác bệnh nhân ở các tỉnh xung quanh như Vĩnh Long, Đồng Tháp nhập viện với tình trạng tương tự như các bệnh nhân trên và cũng có dùng chung một loại thuốc này. Các bệnh nhân cho biết, họ mua thuốc tại địa phương mình đang sinh sống chứ không mua trên địa bàn TP Cần Thơ. Từ các thông tin của người dân, ngày 9/3, Sở Y tế Cần Thơ cho biết, Thanh tra Sở Y tế phối hợp đoàn liên ngành của huyện Thới Lai (TP Cần Thơ) kiểm tra nhà bà Lê Kim Hoa (52 tuổi, ở ấp Thới Tân A, xã Trường Thắng, huyện Thới Lai), phát hiện và tịch thu 312.600 viên thuốc đông dược thành phẩm, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Thuốc đóng thành nhiều gói mang tên “Thuốc gia truyền trị tiểu đường Chánh Đức”, có tên chuyên viên là Nguyễn Văn Hòa.

Cơ sở này không có bảng hiệu, không có giấy phép hoạt động, những người tại nơi sản xuất thuốc không có chứng chỉ hành nghề. Toàn bộ số thuốc đông dược đều không rõ nguồn gốc, xuất xứ và thành phần thuốc. Cơ sở này đã hoạt động 2 năm đến khi bị phát hiện. Bà Hoa khai nhận, số thuốc trên nhập về (chưa rõ địa chỉ) rồi phân ra thành những bịch nhỏ, đựng trong hũ nhỏ để bán cho người dân bị tiểu đường. Đoàn liên ngành đã niêm phong toàn bộ số thuốc trên để xử lý theo quy định, tạm giữ 3 máy ép cầm tay, 1 máy ép bọc, màu thực phẩm, hai con dấu tên “Nguyễn Văn Hòa” và “Cơ sở thuốc gia truyền Chánh Đức” cùng một số hóa đơn chuyển hàng đi các nơi như Khánh Hòa, Thanh Hóa, Tiền Giang, TPHCM…

BS Phan Thị Phụng - Trưởng Khoa Hồi sức tích cực chống độc (Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ) cho biết, các bệnh nhân này có đặc điểm chung đều mắc bệnh đái tháo đường, tự ý uống thuốc hạ đường huyết “gia truyền” trong thời gian dài, gây biến chứng suy đa tạng. “Một số bệnh nhân đến viện sớm, còn có cơ hội lọc máu nhưng khó tiên lượng khả năng điều trị thành công, chi phí rất tốn kém. Có một số trường hợp vào viện đã bị ngưng tim hẳn, bác sĩ không thể cứu bệnh nhân được”, BS Phụng nói.

Suýt mất mạng vì bỏ điều trị

Đó là trường hợp bệnh nhân T (61 tuổi ở Thường Tín, Hà Nội), được đưa đến Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Nội tiết Trung ương lúc 23h đêm trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, mất nước nặng, huyết áp tụt kèm theo xuất hiện tình trạng nhịp tim nhanh, rối loạn. Bệnh nhân T đã được chẩn đoán, điều trị đái tháo đường 17 năm, vừa bỏ thuốc hoàn toàn trong suốt 7 ngày khiến đường huyết tăng cao không thể kiểm soát dẫn tới tình trạng nguy kịch.

Theo ThS.BS Nguyễn Minh Tuấn - Phó Khoa Cấp cứu (Bệnh viện Nội tiết Trung ương), người trực tiếp thực hiện ca cấp cứu cho bệnh nhân thì đây là trường hợp tăng đường huyết hiếm gặp đối với bệnh nhân đái tháo đường, vì đường máu của bệnh nhân lúc vào viện tăng cao, suy gan, suy thận, toan chuyển hóa nặng kèm theo rối loạn điện giải nguy cơ tử vong cao nếu không nhanh chóng được xử trí kịp thời.

Sau 10 giờ đồng hồ cấp cứu liên tục, tình trạng bệnh nhân mới bắt đầu tiến triển từ hôn mê chuyển sang lơ mơ, kích thích gọi hỏi có đáp ứng, tình trạng suy hô hấp có cải thiện, huyết áp dần ổn định, chức năng thận cải thiện.

Theo BS Minh Tuấn, Bệnh viện Nội tiết Trung ương thường xuyên phải tiếp nhận những trường hợp nặng đái tháo đường hôn mê tăng áp lực thẩm thấu máu, nhiễm toan xê tôn, tuy nhiên trường hợp tăng đường huyết cao lên đến 62mmol/L rất hiếm gặp, kèm suy gan, suy thận, rối loạn điện giải, rối loạn huyết động, sẽ tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Sau khi được cấp cứu và điều trị kịp thời, hiện tại bệnh nhân đã được xuất viện trong tình trạng tỉnh táo hoàn toàn, các thông số về đường huyết, chức năng gan, thận, điện giải, huyết động trở về bình thường.

BS Minh Tuấn khuyến cáo, những bệnh nhân đã mắc đái tháo đường cần tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, không được tự ý bỏ thuốc tiêm Insulin và thuốc uống. Đặc biệt, trong các dịp lễ Tết do chế độ ăn uống và tập luyện thiếu lành mạnh, bệnh nhân lại thường xuyên lơ là trong việc dùng thuốc, vì thế dễ dẫn tới những biến chứng nguy hiểm của đái tháo đường, thậm chí nguy cơ tử vong rất cao.

Cũng theo BS Minh Tuấn, nếu thấy xuất hiện các dấu hiệu bất thường trong quá trình dùng thuốc, bệnh nhân cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám lại và điều chỉnh thuốc. Ngoài ra, những người có nguy cơ cao mắc bệnh đái tháo đường phải thực hiện chế độ ăn uống hợp lý, tập thể dục đều đặn, đặc biệt phải khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần tại các cơ sở y tế để phát hiện sớm bệnh đái tháo đường.

Liên quan đến việc dùng thuốc trị bệnh tiểu đường không rõ nguồn gốc, BS Lưu Ngọc Trân, phụ trách Khoa Nội tiết, Bệnh viện Đa khoa TP Cần Thơ cho biết, những viên thuốc này có màu xanh, đỏ, hoặc xám mà thành phần là Phenformin hoặc thuốc cặp của Trung Quốc gồm có 2 chai, một chai là Phenformin, còn lại là Glibenclamide. Phenformin là thuốc được dùng trong điều trị đái tháo đường tại Mỹ từ những năm 1950. Nhưng đến năm 1973, Phenformin bị cấm sản xuất và lưu hành do ghi nhận hàng loạt ca tử vong có liên quan đến nhiễm acid lactic sau khi dùng thuốc. Tại Việt Nam đã cấm lưu hành Phenformin nhưng các cơ sở sản xuất thuốc Đông y vẫn dùng thuốc này trộn vào các viên thuốc đông dược không gắn nhãn mác, thành phần, nơi sản xuất… và được người bán quảng bá như một loại thần dược trị khỏi bệnh đái tháo đường cũng như nhiều loại bệnh khác. BS Trân cảnh báo, nếu có cơ sở nào quảng cáo có thuốc chữa khỏi hoàn toàn bệnh đái tháo đường thì cần cảnh giác, bởi điều này hoàn toàn sai và không có cơ sở khoa học.

Theo Lương y Vũ Quốc Trung, không có loại thuốc nào, dù Tây y hay Y học cổ truyền có thể điều trị dứt điểm hoàn toàn đối với bệnh tiểu đường. Trong Đông y, tiểu đường được gọi là “tiêu khát”, do cơ thể âm luật ô tổn, táo nhiệt nội sinh gây ra. Nguyên tắc điều trị bệnh này là ích khí dưỡng âm, sinh luật thanh nhiệt để dự phòng. Trong Đông y cũng có những bài thuốc và những vị thuốc điều trị tiểu đường. Tuy nhiên, ngay cả trong bài thuốc Đông y thì cũng phải nói rõ vị thuốc này có thành phần bao nhiêu gram, vị kia bao nhiêu. Vì vậy, đối với các loại thuốc hoàn tán, nếu sử dụng cũng phải được công bố thành phần cụ thể, được công bố và được cơ quan có thẩm quyền cấp phép, nếu không rất nguy hại. Mặt khác, thuốc có thể hợp với người này nhưng không hợp với người khác, từ đó sẽ gây ra biến chứng nguy hiểm. Thậm chí, ngay cả đối với thuốc Tây y, khi điều trị tiểu đường phải kiểm tra xét nghiệm đường thường xuyên, nếu không cũng có thể đối mặt nhiều nguy cơ xấu khi dùng thuốc.