“Đến giờ vẫn có những cha mẹ ngây ngô chỉ bắt con ngồi học, hết ngoại ngữ, cờ vua, bơi lội tới đàn hát… hi vọng con có thể làm cái gì lớn lao sau này” – Chuyên gia nói thẳng: ẢO TƯỞNG!!!
Trang Đào,Theo Đời sống và Pháp luật
23:00 07/07/2025
Trong xã hội hiện đại, nhiều cha mẹ vẫn mắc phải sai lầm khi chỉ tập trung vào việc bắt con học nhiều môn, từ ngoại ngữ đến các hoạt động ngoại khóa, với hy vọng rằng con họ sẽ trở thành "tinh hoa" của xã hội. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo rằng đây chính là "ảo tưởng" và không phải là cách thức tốt nhất để nuôi dạy con trẻ.
Sự khác biệt giữa "Book Smarts" và "Street Smarts"
Có hai loại trí thông minh chính mà con người có thể sở hữu: "Book Smarts" (sự giỏi giang về sách vở) và "Street Smarts" (sự thông minh lanh lợi ngoài đời). Những người có "Book Smarts" là những người học giỏi, đọc nhiều và có được nhiều kiến thức từ sách vở. Họ thường là những sinh viên xuất sắc, có thể đạt được những thành tích học tập ấn tượng.
Tuy nhiên, sự giỏi giang về sách vở không phải lúc nào cũng đảm bảo thành công trong cuộc sống. Những người chỉ có "Book Smarts" có thể gặp khó khăn khi phải đối mặt với các tình huống thực tế, vì họ thiếu sự linh hoạt và khả năng thích ứng. Họ có thể vào các tập đoàn lớn để làm, vì trong đó có những đề bài có sẵn để họ giải, nhưng khi phải bắt đầu từ con số 0 để xây dựng cơ đồ, họ lại gặp nhiều khó khăn.
Ngược lại, những người có "Street Smarts" là những người không thích học chữ nghĩa, ngại đọc sách, nhưng lại rất lanh lợi và thông minh trong các tình huống thực tế. Họ có thể xây dựng cơ đồ từ 0 thành 1, ra đường tay trắng nhưng vẫn kiếm được miếng ăn và có chút dư dả. Tuy nhiên, nếu chỉ có "Street Smarts" mà không có "Book Smarts", thì tầm của họ và bạn bè sẽ thấp, khó mà lên cao được.
Chính vì vậy, những người có cả "Book Smarts" và "Street Smarts" mới thực sự là "tinh hoa" của xã hội. Họ kết hợp được kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành, vừa giỏi giang về sách vở, vừa lanh lợi trong các tình huống thực tế.
Một ví dụ điển hình là câu chuyện của các doanh nhân người Ba Lan, những người đã trải qua thời kỳ chuyển đổi mô hình kinh tế xã hội sau sự sụp đổ của Liên Xô. Họ là những sinh viên xuất sắc được cử sang học tập ở các nước Đông Âu, như Liên Xô và Đông Âu. Chỉ cần 1 năm học tiếng ở ĐH ngoại ngữ, họ đã có thể sang bên kia và hoà nhập ngay với sinh viên các nước bản xứ, dù là tiếng lạ, tiếng khó.
Thế rồi biến động lịch sử, các nước bạn chuyển đổi mô hình kinh tế xã hội, những du học sinh này buộc phải vừa học vừa làm, phần lớn là buôn bán quần áo giày dép, đồ điện tử gia dụng... Người này bày người kia, và là trí thức nên họ chia địa bàn với nhau để tránh cạnh tranh, và trong lúc làm, vẫn tranh thủ học để hoàn thành những bằng cấp phó tiến sĩ, tiến sĩ, cử nhân, kỹ sư....chứ ít ai bỏ học. Chính sự sắp xếp thời gian tối ưu để vừa làm vừa học, và đặc biệt là những kỹ năng Street Smarts có được do va chạm với xã hội, đã giúp các doanh nhân ở đây sau này rất thành công, dù họ ở lại hay về nước.
Còn ngược lại, có book smarts không thôi, như đại đa số các bạn trẻ đang vô các trường kinh tế để học với hy vọng trở thành giám đốc, cứ thấy cái gì hay là xách giỏ tới học, sách nào hay là vội mang về đọc, thì chưa ai có thể trở thành chủ doanh nghiệp chỉ từ giảng đường hay sách vở. Họ có thể vào các tập đoàn để làm, vì trong đó có những đề bài có sẵn để họ giải, vì năng lực giải đề của họ rất giỏi.
Tức vào chỗ từ 1, họ có thể làm thành 2, 3....Còn kêu họ ra ngoài đời làm, bắt đầu chẻ củi rang đậu để xây dựng cơ đồ từ con số 0 chẳng hạn, thì là điều không thể, vì 15 phút là mỏi lưng. Và thấy không việc gì phải hạ mình làm như thế. Cũng không thể ôm thùng hàng đứng đường rao bán, vì sĩ diện. Họ chỉ có thể làm giảng dạy, viết lách, nghiên cứu, hoặc trong kinh tế, có thể mở được các doanh nghiệp kiểu tư vấn đầu tư, trade chứng khoán, trade tiền ảo...
Chính sự kết hợp giữa "Book Smarts" và "Street Smarts" đã giúp nhiều người trở thành những doanh nhân thành công. Họ có thể xây dựng cơ đồ từ 0 thành 1, vừa giỏi về kiến thức lý thuyết, vừa lanh lợi trong các tình huống thực tế. Điều này khác hẳn với những người chỉ có "Book Smarts", họ có thể vào các tập đoàn lớn để làm, nhưng khi phải bắt đầu từ con số 0 thì lại gặp nhiều khó khăn.
Cha mẹ cần cân bằng giữa học vấn và thực tiễn
Nhiều cha mẹ hiện nay vẫn mắc phải sai lầm khi chỉ tập trung vào việc bắt con học nhiều môn, từ ngoại ngữ đến các hoạt động ngoại khóa, với hy vọng rằng con họ sẽ trở thành "tinh hoa" của xã hội. Họ cho rằng, nếu con học giỏi, có nhiều bằng cấp, thì sẽ có thể làm được những việc lớn lao sau này.
Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo rằng đây chính là "ảo tưởng" và không phải là cách thức tốt nhất để nuôi dạy con trẻ. Thay vào đó, cha mẹ cần cân bằng giữa việc phát triển "Book Smarts" và "Street Smarts" cho con. Cha mẹ nên cho con có cơ hội tiếp xúc với thực tế cuộc sống, vừa học vừa làm, để con có thể phát triển được cả kiến thức lý thuyết lẫn kỹ năng thực hành. Chỉ khi con trẻ sở hữu được cả hai loại trí thông minh này, họ mới thực sự có thể trở thành "tinh hoa" của xã hội.
Nhiều người học cực siêu, tốt nghiệp các trường danh tiếng trong và ngoài nước, nhưng sau này không thấy có thành tựu gì lớn, vì họ chỉ có kiến thức, không có street smarts để có được chữ dũng, chứ dám (vốn có được qua rất nhiều lần trực diện với sinh-tử, được-mất, vui-buồn, đi-ở, giữ-buông...). Chỉ có những người vừa có đầu óc và kiến thức (book smarts) và vừa thực tế cuộc sống dạy họ (street smarts), cộng thêm sự chịu khó chịu cực, và ý chí kiên định đến tột cùng, thì mới có thành tựu.
Bạn có thể hiểu vì sao, người chiến thắng trong các cuộc thi chữ nghĩa hay phỏng vấn mấy vòng để tuyển dụng, vào thấy họ làm không giỏi như những thành tích của họ trong quá khứ. Các tập đoàn lớn hiện nay đã thay đổi, sau khi qua những vòng thi về book smarts, họ yêu cầu những ứng viên này ôm thùng hàng ra chợ đứng bán, gặp tiểu thương đại lý để hoàn thành các bảng câu hỏi, hoặc cử tới nhà máy đứng làm sản xuất vài tháng, cử đến nơi xa xôi thử lửa vài năm trước khi rút về trụ sở chính và bắt đầu công tác lãnh đạo. Trong quá trình đó, rơi rụng dần người tào lao, chỉ có những người đủ book smarts và street smarts, căng tràn nhiệt huyết của sự dấn thân và năng lực chịu đựng, mới thành hạt nhân lãnh đạo.
Bạn cũng có thể hiểu vì sao, những ông chủ Do Thái hay Hoa Kiều, họ thường bắt con cái họ, cỡ cấp 2 là phải bắt đầu vào lao động với cha mẹ (cha mẹ có nông trại thì vô làm nông, có xưởng vô làm xưởng, có cửa hàng thì ra làm cửa hàng, có gì làm nấy...). Nhưng làm và học đi đôi, ở nhà cũng phải đọc sách, đi hội thảo, tự đào tạo thông kim bác cổ. Còn cũng có những xã hội, cha mẹ ngây ngô dành hết tình thương yêu cho con, chỉ cho con ngồi học và học, chở đi học hết ngoại ngữ tới cờ vua, bơi lội tới đàn ca sáo nhị..., với hy vọng là nó có thể làm cái gì đó lớn lao sau này, nhưng thực tế thì không như kỳ vọng.