Cuộc chiến AI vs. bác sĩ ở Trung Quốc: Tại sao AI Trung Quốc có thể chẩn đoán bệnh trong 2 giây còn AI quốc tế lại thua thảm hại?

Một cuộc đối đầu y khoa đặc biệt vừa diễn ra tại Thượng Hải, Trung Quốc và thu hút sự quan tâm của giới công nghệ và ngành y trên toàn thế giới. Thay vì những hội thảo học thuật trang trọng, sân khấu của Hội nghị AI Y khoa Pujiang tuần trước lại chứng kiến một màn so tài hiếm thấy giữa các bác sĩ hàng đầu và hai hệ thống trí tuệ nhân tạo. 

Trong đó, hệ thống AI do Trung Quốc phát triển gây bất ngờ khi chiến thắng thuyết phục, không chỉ về tốc độ mà còn cả độ chính xác trong chẩn đoán một ca bệnh đường tiêu hóa phức tạp của một phụ nữ 73 tuổi.

Theo ShanghaiEye, kênh truyền thông thuộc Shanghai Media Group của Trung Quốc, bốn bác sĩ trưởng của các bệnh viện lớn ở Thượng Hải đã được chia thành hai nhóm và trực tiếp đối đầu với hai mô hình AI, gồm một hệ thống nội địa và một mô hình quốc tế. Cuộc thi diễn ra dưới hình thức độc đáo: các bác sĩ đeo mặt nạ động vật để giấu danh tính, nhằm đảm bảo tính khách quan trong đánh giá kết quả chẩn đoán.

Ca bệnh được sử dụng trong cuộc thi là một trường hợp đặc biệt khó với nhiều triệu chứng chồng chéo. Đây vốn là loại ca bệnh có thể khiến các chuyên gia y tế phải xem xét kỹ lưỡng hình ảnh nội soi, chụp CT, bệnh sử và hàng loạt dữ liệu lâm sàng trước khi đưa ra kết luận cuối cùng. 

Tuy vậy, cả hai hệ thống AI chỉ mất chưa đầy hai giây để đưa ra dự đoán. Trong khi đó, nhóm bác sĩ cần khoảng 13 phút để hoàn tất quy trình phân tích và thống nhất kết luận.

Điều gây chú ý hơn cả là việc hệ thống AI của Trung Quốc đã chẩn đoán chính xác ung thư dạ dày, phù hợp với đánh giá cuối cùng của đội ngũ bác sĩ. Trong khi đó, mô hình AI quốc tế lại đưa ra kết luận sai lệch, tạo nên sự đối lập bất ngờ giữa hai phía. 

ShanghaiEye cho biết hệ thống AI nội địa được xây dựng bởi Phòng thí nghiệm AI Thượng Hải cùng nhiều bệnh viện lớn trong thành phố, dựa trên dữ liệu của 30.000 ca thực tế và có khả năng đọc hiểu hình ảnh nội soi cùng các kết quả chẩn đoán hình ảnh hiện đại. Nhờ vậy, mô hình thể hiện độ chính xác cao hơn trong trường hợp này.

Luo Meng, Phó giám đốc Ủy ban Y tế thành phố Thượng Hải, nhận định rằng cuộc trình diễn cho thấy vai trò ngày càng lớn của trí tuệ nhân tạo trong y khoa. Ông nhấn mạnh mục tiêu của Trung Quốc không phải là chạy theo cuộc đua sức mạnh mô hình, mà là dùng các hệ thống AI như công cụ bổ trợ để nâng cao năng lực của đội ngũ bác sĩ. 

Theo ông, những công cụ này hứa hẹn sẽ trở thành trợ thủ đắc lực, đặc biệt trong đào tạo kỹ năng chẩn đoán và tối ưu hiệu quả khám chữa bệnh trong tương lai.

Màn đối đầu giữa AI và bác sĩ diễn ra trong bối cảnh nhiều quốc gia đang nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào lĩnh vực y tế. Tuy vậy, cuộc thi ở Thượng Hải đã góp phần làm nóng thêm cuộc tranh luận về vai trò thực sự của AI trong môi trường lâm sàng, nhất là khi một mô hình có thể giải quyết một ca khó chỉ trong vài giây, điều mà con người phải mất nhiều năm đào tạo mới có thể làm được.

Trong khi Trung Quốc công bố bước tiến vượt trội của AI y tế nội địa, ở nhiều nơi khác trên thế giới, người dân lại có xu hướng tiếp cận AI theo cách hoàn toàn khác. Tại Australia, ngày càng nhiều người đang tìm đến các nền tảng như ChatGPT để xin lời khuyên sức khỏe. 

Một nghiên cứu của Đại học Sydney công bố vào tháng 6 năm 2024 cho thấy cứ 10 người thì có 1 người sử dụng chatbot AI để giải đáp vấn đề y tế. Họ thường đặt các câu hỏi liên quan đến triệu chứng, phương án xử lý, hay ý nghĩa của các thuật ngữ chuyên môn.

Đáng chú ý, 61 phần trăm người được khảo sát thừa nhận đã hỏi chatbot những câu liên quan đến hành động cần thực hiện về mặt y khoa, vốn thuộc phạm vi chuyên môn của bác sĩ lâm sàng. Thậm chí, nhiều người còn dùng AI như một hình thức trị liệu tâm lý và chia sẻ những bí mật riêng tư. Khoảng 20 phần trăm người dùng trên TikTok cho biết họ đã sử dụng AI cho mục đích trị liệu.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng xu hướng này mang lại nhiều rủi ro. Nhà tâm lý học lâm sàng Katie Kjelsaas nhận định rằng các nền tảng AI tuy tiện lợi và ẩn danh nhưng không thể thay thế đánh giá chuyên môn, nhất là trong các vấn đề tâm lý hoặc sức khỏe tinh thần có tính phức tạp. Bà nhấn mạnh rằng con người tìm đến bác sĩ không chỉ để nghe thông tin được tổng hợp lại, mà để được phân tích, cá nhân hóa và định hướng điều trị một cách bài bản.

OpenAI, đơn vị phát triển ChatGPT, cũng đưa ra khuyến cáo rõ ràng rằng nền tảng không cung cấp lời khuyên y tế, tâm thần hay xử lý khủng hoảng. Theo công ty, người dùng nên sử dụng các chatbot như công cụ tham khảo chung, thay vì dựa vào chúng để đưa ra quyết định điều trị.

Trong bối cảnh đó, cuộc thi y khoa tại Thượng Hải đã tạo ra một điểm nhấn thú vị. Nó không chỉ cho thấy tiềm năng vượt trội của AI khi được phát triển đúng hướng, mà còn nhấn mạnh quan điểm rằng AI không nhằm thay thế bác sĩ, mà là tăng cường năng lực của họ. 

Việc một mô hình có thể chẩn đoán đúng ung thư dạ dày chỉ trong hai giây khiến giới y khoa quốc tế phải đặt câu hỏi về tương lai của khám chữa bệnh: liệu trí tuệ nhân tạo có thể trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động lâm sàng, hay vẫn cần dựa vào phán đoán chuyên môn của con người?

Dù câu trả lời còn phụ thuộc vào cách từng quốc gia triển khai và giám sát công nghệ, điều rõ ràng là cuộc đua AI trong y tế đang bước sang giai đoạn mới. Trung Quốc, với những bước tiến như mô hình thử nghiệm trong cuộc thi vừa qua, cho thấy họ đang đầu tư mạnh mẽ vào những ứng dụng thực tế, thay vì chỉ tập trung vào các chatbot mang tính đại chúng. 

Và nếu tốc độ phát triển này tiếp tục duy trì, những cuộc đối đầu giữa AI và bác sĩ trong tương lai có thể sẽ không còn là sự kiện trình diễn mà trở thành một phần quen thuộc trong hoạt động y khoa toàn cầu.

Đức Khương