"Của để dành" giá trị nhất của Gen Alpha

Trong những cuộc trò chuyện về “của để dành”, nhiều người thường nghĩ ngay đến tiền bạc, nhà cửa, đất đai – những thứ hữu hình mà cha mẹ tích góp để lại cho con cái. Nhưng nếu thử nhìn vào thế hệ Gen Alpha (sinh từ khoảng năm 2010 đến nay) - thế hệ đầu tiên lớn lên hoàn toàn trong kỷ nguyên kỹ thuật số - ta sẽ thấy khái niệm “của để dành” trở nên phong phú và đa chiều hơn.

Với nhóm tuổi này, tài sản không chỉ nằm trong két sắt hay sổ tiết kiệm, mà còn hiện diện trong dữ liệu, kỹ năng, mạng lưới xã hội, trải nghiệm số và cả những giá trị vô hình mà thế hệ này kiến tạo mỗi ngày.

Gen Alpha - khi khả năng thích ứng trở thành "gia sản thực thụ"

Nếu Millennials lớn lên cùng internet, Gen Z trưởng thành cùng smartphone, thì Gen Alpha chính là thế hệ sinh ra cùng iPad, TikTok và trí tuệ nhân tạo. Nhiều em bé chưa biết đánh vần chữ nhưng đã biết “vuốt màn hình”, “gọi trợ lý ảo”, hay tìm kiếm video ngắn trên YouTube Kids. Điều đó khiến của để dành của Gen Alpha không chỉ đơn giản là những thứ tài sản nào hữu hình, mà còn là cả một kho tàng dữ liệu và kỹ năng số mà các em tiếp cận, tích lũy từ sớm.

Hãy thử tưởng tượng: Thay vì cất giữ những cuốn album ảnh giấy, Gen Alpha có thể lưu giữ hàng nghìn tấm ảnh, video từ lúc lọt lòng trên iCloud hoặc Google Photos. Những khoảnh khắc tuổi thơ không còn bị giới hạn bởi vài trang album, mà là cả một thư viện trực tuyến khổng lồ. Đó cũng là “của để dành” - những dấu vết ký ức số hóa mà cha mẹ trao cho con mình.

Ở góc nhìn rộng hơn, “của để dành” của Gen Alpha còn là vốn tri thức mà nhóm tiếp nhận. Thay vì phải đợi đến khi vào đại học mới tiếp cận kiến thức mở, nhiều em bé Gen Alpha đã học coding từ năm tiểu học, tham gia các lớp học online toàn cầu, trò chuyện với bạn bè quốc tế qua nền tảng trực tuyến. Với họ, khả năng ngoại ngữ, kỹ năng công nghệ, và sự nhạy bén với xu hướng toàn cầu chính là tài sản quý giá.

Trong khi ông bà cha mẹ vẫn xem bằng cấp là một phần quan trọng của “của để dành”, thì Gen Alpha có thể xem khả năng thích ứng mới là “gia sản” thực thụ.

Bởi trong kỷ nguyên AI, nhiều nghề nghiệp biến mất, nhiều kỹ năng cũ trở nên lỗi thời. Thế hệ này sẽ phải học, bỏ, rồi học lại nhiều lần trong đời. Khả năng học suốt đời - thứ được bồi dưỡng từ nhỏ qua trải nghiệm số - trở thành “của để dành” mang tính sống còn.

Điều thú vị là khi quan sát Gen Alpha, ta nhận ra các em không chỉ tích lũy kiến thức và kỹ năng, mà còn tạo nên những “kho báu” vô hình. Một đoạn video vài chục giây trên TikTok có thể trở thành dấu ấn cá nhân, một tài khoản game có thể ghi dấu tuổi thơ, hay một cộng đồng online trở thành nơi gắn kết bạn bè.

Nếu Gen X giữ nhật ký bằng giấy, Gen Alpha có nhật ký bằng vlog. Nếu thế hệ trước trân quý những tấm bưu ảnh, thì Gen Alpha cất giữ tình bạn qua nhóm chat, story hay một trò chơi online kéo dài nhiều năm. Những thứ đó có thể mong manh, dễ mất đi nếu tài khoản bị khóa, nhưng cũng là minh chứng cho một kiểu “của để dành” khác: ký ức và mối quan hệ được neo giữ trong không gian số.

Một điểm khác biệt của Gen Alpha so với các thế hệ trước là khả năng tạo ra giá trị từ sớm. Không ít bạn nhỏ chỉ mới 10–12 tuổi đã có kênh YouTube riêng, trở thành TikToker với hàng chục nghìn người theo dõi, hay tự thiết kế sản phẩm trên nền tảng sáng tạo. Với gen Alpha, “của để dành” không chỉ đến từ cha mẹ, mà chính bản thân các em cũng tự xây dựng thông qua nội dung số, trí tưởng tượng và sự sáng tạo.

Chúng ta có thể thấy một cậu bé ở Hà Nội chia sẻ video review đồ chơi bằng tiếng Anh, thu hút lượng khán giả quốc tế. Một bé gái ở TP.HCM vẽ tranh digital, đăng bán trên NFT và thu về khoản tiền nhỏ. Đó không còn là chuyện xa vời. Gen Alpha có thể bắt đầu tích lũy của để dành ngay từ khi còn đi học, dưới dạng kiến thức, kỹ năng, sản phẩm sáng tạo và thậm chí cả thu nhập trực tuyến.

Tuy nhiên, “của để dành” của Gen Alpha cũng đi kèm những thách thức. Khi tuổi thơ gắn chặt với màn hình, nhiều em có nguy cơ thiếu kỹ năng xã hội ngoài đời thực, thiếu trải nghiệm thiên nhiên, hoặc lệ thuộc vào công nghệ. Những “của để dành” bằng dữ liệu, nếu không được quản lý, cũng có thể trở thành gánh nặng: lộ thông tin cá nhân, bị xâm phạm quyền riêng tư, hay bị cuốn vào cám dỗ của “sống ảo”.

Một vấn đề khác là sự chênh lệch: không phải Gen Alpha nào cũng có điều kiện tiếp cận công nghệ. Do đó, “của để dành” của thế hệ này có thể tạo ra khoảng cách mới giữa các nhóm xã hội.

Sống hạnh phúc cũng là 1 dạng "của để dành" quý giá!

Có thể chia “của để dành” của Gen Alpha thành hai lớp:

Của cha mẹ trao cho: bao gồm tài sản vật chất, nền tảng giáo dục, cơ hội tiếp cận công nghệ, và môi trường nuôi dưỡng. Nhiều cha mẹ ngày nay không chỉ nghĩ đến chuyện mua nhà, để dành sổ tiết kiệm, mà còn chú trọng đến việc lập tài khoản tiết kiệm giáo dục, trang bị kỹ năng mềm, hoặc dạy con cách quản trị tài chính từ nhỏ.

Của chính Gen Alpha tự tạo ra: đó là năng lực sáng tạo, vốn sống, sự tự tin trên không gian số, và các sản phẩm cá nhân. Thế hệ này vừa là người tiêu thụ nội dung, vừa là người sản xuất, tạo ra giá trị từ chính bản thân mình.

Sự giao thoa giữa hai lớp “của để dành” này sẽ quyết định tương lai của mỗi cá nhân trong thế hệ Alpha.

Khi trí tuệ nhân tạo, metaverse và công nghệ blockchain ngày càng phổ biến, “của để dành” của Gen Alpha có thể còn mang nhiều hình thái mới. Một bộ sưu tập NFT chứa ký ức tuổi thơ. Một tài khoản học tập AI cá nhân hóa, theo dõi quá trình học suốt đời. Một hồ sơ dữ liệu sức khỏe được lưu trữ trọn vẹn từ khi chào đời. Tất cả những điều đó có thể trở thành “gia tài” của mỗi cá nhân trong thế kỷ 21.

Song song, những giá trị cũ như tình cảm gia đình, truyền thống, sự gắn kết cộng đồng vẫn không mất đi. Thậm chí, chúng trở thành điểm tựa quan trọng giúp Gen Alpha cân bằng giữa hai thế giới: số hóa và thực tại.

Với Gen Alpha, “của để dành” không chỉ là những cuốn sổ đỏ hay tài khoản ngân hàng. Đó là kho dữ liệu số, kỹ năng công nghệ, vốn sáng tạo, và khả năng thích ứng với một thế giới luôn biến đổi. Nhưng sâu xa hơn, “của để dành” quý giá nhất mà mỗi thế hệ trao lại cho Gen Alpha đôi khi chính là: sự tử tế, lòng trắc ẩn, và khả năng sống hạnh phúc.

Có thể trong tương lai, một đứa trẻ Gen Alpha khi trưởng thành sẽ nói: “Tôi có một kho ảnh từ khi lọt lòng, một kỹ năng code từ tiểu học, một cộng đồng bạn bè toàn cầu - đó là của để dành tuổi thơ tôi.” Nhưng song song, cậu bé ấy vẫn sẽ thừa nhận: “Điều quý giá nhất tôi được thừa hưởng là tình yêu thương và những bài học nhân bản từ gia đình.”

Đó mới chính là “của để dành” lâu bền, vượt qua thời gian và công nghệ.