Hành vi trẻ đi thử dép người lớn, bắt chước hành động người lớn là một biểu hiện phát triển tâm lý rất tích cực, thuộc về giai đoạn phát triển nhận thức – xã hội và hình thành bản sắc cá nhân. Việc này không chỉ đáng yêu mà còn có nhiều ý nghĩa phát triển sâu sắc, không nên ngăn cản nếu hành vi không gây nguy hiểm.
Trẻ từ khoảng 1 tuổi trở đi bắt đầu quan sát và ghi nhớ hành động của người lớn xung quanh, đặc biệt là bố mẹ - những người có ảnh hưởng lớn nhất đến con.
Khi con bắt chước việc đi dép, mặc quần áo, cầm điện thoại, nấu ăn, xách túi,…, đó là cách bé học hỏi thông qua mô phỏng hành vi (imitation learning).
Đây là một trong những cách học tự nhiên, hiệu quả và quan trọng nhất ở trẻ nhỏ.
Đi dép của bố/mẹ là cách bé thử đóng vai người lớn, thể hiện rằng bé đang có nhận thức về “cái tôi” và các vai trò trong gia đình .
Bé đang muốn khám phá: “Lớn lên sẽ ra sao?”, “Người lớn đi đứng như thế nào?”, “Mình có giống mẹ không?”,...
Trẻ đang bước vào giai đoạn phát triển kỹ năng chơi giả vờ (pretend play) – cực kỳ quan trọng với trí tưởng tượng, ngôn ngữ và kỹ năng xã hội.
Thử dép người lớn có thể đi kèm với các hành vi như: "Con là mẹ nha", "Con đi làm nè", "Con nấu ăn như ba",... → giúp bé rèn luyện tư duy sáng tạo và khả năng ngôn ngữ.
Bé muốn trở thành "phiên bản nhỏ" của bố hoặc mẹ, muốn giống người mà con yêu thương và tin tưởng nhất.
Điều này cho thấy bé có sự gắn bó cảm xúc an toàn với người thân, rất tích cực về mặt phát triển tâm lý xã hội.
Không nên ngăn cản một cách thô bạo hoặc chê bai bé là "vô duyên, kỳ cục" khi con làm như vậy.
Chỉ nên điều chỉnh nhẹ nhàng nếu:
Bé dùng dép quá to, dễ vấp té → mẹ có thể gợi ý bé chơi với dép cũ hơn, nhẹ hơn, an toàn hơn.
Bé bắt chước hành vi không phù hợp (nói nặng lời, bắt chước cãi vã) → bố mẹ cần kiểm soát hành vi của chính mình và hướng dẫn con bằng lời giải thích nhẹ nhàng, phù hợp lứa tuổi.
Hành vi con làm | Phản ứng nên có |
---|---|
Đi dép người lớn, thử quần áo bố mẹ | Mỉm cười, khen con dễ thương, hỏi: "Con đang đóng vai ai đó?" |
Bắt chước việc nấu ăn, gọi điện, xách túi | Có thể tạo điều kiện cho bé chơi đóng vai bằng đồ chơi mô phỏng (bếp mini, điện thoại đồ chơi...) |
Nói câu giống người lớn (kể cả không hay) | Lắng nghe, sau đó nhẹ nhàng sửa lại: “Ồ câu đó không lịch sự, mình nói vậy nhé…” |
Việc trẻ bắt chước và thử làm người lớn – như đi dép, mặc áo hay bắt chước hành vi là biểu hiện phát triển lành mạnh, phản ánh trí thông minh xã hội và cảm xúc. Bố mẹ nên quan sát, đồng hành và định hướng nhẹ nhàng, thay vì ngăn cản.