Chỉ có thể là người Việt: Có những món bị cháy, bén lại trở thành “đặc sản” thời xưa, đến nay dù ít xuất hiện hơn nhưng vẫn rất được ưa thích

Thực chất, lý do chính cho sự xuất hiện của những món ăn bị cháy, bén nhưng lại được ưa chuộng từ thời ông bà anh là vì tính tiết kiệm của người Việt. Do thời xưa kinh tế còn khó khăn nên những kiểu ăn này được sáng tạo ra để tiết kiệm lương thực tối đa. Ngoài ý nghĩa đó, chúng đều rất ngon, dân dã, “dễ làm” (vì là món bị cháy) nên từng rất phổ biến trong các gia đình từ nông thôn đến thành thị, còn trở thành “đặc sản” tuổi thơ của nhiều người.

Cơm cháy

Cơm cháy ở đây không phải loại được sấy khô, đóng miếng, phủ chà bông, khô gà... các kiểu như thời nay. Mà nó là lớp cơm bị cháy bám dưới đáy nồi gang thời xưa, được đun bằng bếp củi, bếp than. Khi xưa còn nấu cơm theo kiểu thủ công, gạo chưa được xát kỹ, nhiệt độ lửa không chuẩn thì chỉ cần sơ sểnh một chút thôi là sẽ có lớp cơm cháy bám dưới đáy nồi rồi.

Để có cơm cháy mà ăn, cả nhà phải cùng ăn hết nồi cơm, để nồi nguội cho róc cháy rồi mới từ từ gỡ lớp cháy ra (cảm giác đã nhất là gỡ được tảng nguyên vẹn hình dáng đáy nồi đó!). Sau đó sẽ chia cho mỗi người, lũ trẻ con là mê hơn cả. Tuỳ thời điểm, nhiệt độ và lượng gạo mà miếng cháy có thể dày/ mỏng khác nhau, nhưng đều có vị giòn giòn, cưng cứng, dinh dính ăn rất vào. Nếu có thêm mỡ hành, bát sốt thịt, thịt băm để chấm và kẹp vào thì cả nồi cũng hết.

Cháo cháy

Tương tự như cơm cháy, cháo cháy cũng là lớp cháo bị bén lại ở đáy nồi, nhưng món này không “dễ” làm bằng cơm cháy do cháo có nhiều nước hơn, khó để bén đúng độ hơn. Hồi trước và cả ngày nay, nhiều người xin cháo cháy của các hàng bán cháo ngon khi vét nồi, vì các hàng sử dụng nồi to, nấu với nhiệt cao hơn thì sẽ dễ có cháy bám hơn.

Vị của cháo cháy “khét” hơn cơm cháy, vì là còn đi kèm nhiều nguyên liệu xay nhuyễn cùng khác như thịt lợn, gà, cá, rau củ… Và miếng cháo cháy cũng mỏng hơn và mềm hơn cơm cháy. Ngày nay, một số cơ sở còn sản xuất cháo cháy lắc khô gà bán online, trở thành món ăn vặt được yêu thích nhiều.

Cháo cháy được sấy khô rồi lắc khô gà, tỏi ớt, hành...

Cơm trộn sốt bén

Kiểu ăn từng bị chê “hổ lốn” nhưng còn rất được ưa chuộng đến ngày nay. Thay vì làm cháy cơm hay cháo thì món này sẽ cần đến phần nước sốt, nước thịt của các món mặn, món xào được đun bén, hơi se lại, tạo thành một lớp đẫm gia vị (hơi đặc và khô). Lúc này bỏ thêm cơm vào trộn đều thì bao nhiều bát cũng hết, vừa là để đỡ phí sốt gia vị, nước thịt, vừa là để… rửa bát dễ hơn. Hương vị của kiểu ăn trộn “hổ lốn” phụ thuộc vào loại sốt thịt rang/ xào/ kho mà mỗi người lựa chọn. Đây là món vẫn còn phổ biến rộng rãi ở thời nay, thậm chí những ai ưa thích thì còn “cố tình” làm bén nồi để được làm cơm trộn.

Ảnh: Sơn Đặn.

Nhìn chung, các món ăn được làm từ kiểu cháy, bén ở đâu không biết chứ ở Việt Nam thì sẽ thành món ngon được ưa chuộng rộng rãi. Dù vậy ngày nay, do thời đại phát triển, điều kiện - chất lượng sống nâng cao, nồi niêu xoong chảo cũng đã được cải tiến nhiều nên việc để cơm, thức ăn cháy bén không còn phổ biến nữa, đặc biệt là ở vùng thành phố.