Chèn ép shipper tại Trung Quốc: Tập đoàn TMĐT lớn vạch trần thủ đoạn ‘cạnh tranh bẩn’ của Meituan, cam kết tuyển thêm gần 100.000 nhân viên giao hàng

Tờ SCMP mới đây cho hay gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc JD.com đã ra mắt dịch vụ giao đồ ăn vào tháng 2/2025, chính thức tham gia mảng kinh doanh này.

Thế nhưng điều gây chú ý là JD lại cáo buộc ông lớn Meituan, nền tảng đang chiếm 65% thị phần giao đồ ăn, đã có hành vi cạnh tranh bẩn khi buộc người giao hàng (shipper) không được dùng cả 2 nền tảng để nhận đơn.

Tuy nhiên, phía Meituan phủ nhận, đồng thời cho biết họ không hạn chế quyền truy cập của nhân viên giao hàng hoặc buộc họ phải rời khỏi nền tảng khi làm việc cho cả 2 ứng dụng gọi đồ ăn.

Tờ SCMP cho thấy ảnh chụp màn hình các cuộc trò chuyện nhóm trực tuyến cho thấy các shipper đang làm việc cho JD đã bị cảnh báo rằng họ sẽ bị chấm dứt tài khoản Meituan. Dẫu vậy phía Meituan cho biết những lời cáo buộc này là sai sự thật.

Câu chuyện JD, một ông lớn trong mảng thương mại điện tử (TMĐT) đang tiếp cận thị trường giao đồ ăn từ lâu đã bị Meituan thống trị đang ngày càng căng thẳng hơn.

Dù không nêu tên đối thủ của mình trong đơn khiếu nại nhưng cáo buộc của JD lại khiến mọi người đều hiểu họ đang nhắm đến ai.

"Một số đối thủ đã buộc người giao hàng phải lựa chọn giữa hai nền tảng", phía JD viết trong đơn tố cáo, cho biết rằng nhiều nhân viên giao hàng đã bị giảm 25% thu nhập mà không rõ lý do.

"Mặc dù một công ty nào đó nói rõ rằng họ sẽ không làm điều đó, nhưng mọi người đều biết rằng họ phải bí mật làm điều đó!", bức thư của JD nói một cách mơ hồ.

Phải lựa chọn

Chiến thuật ép nhân viên phải chọn một trong 2 trong nền kinh tế chia sẻ trên thực tế không hề mới và từng trở thành chủ đề nóng trong việc chống độc quyền tại Trung Quốc.

Năm 2021, Meituan đã bị phạt 3,44 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 533 triệu USD vì gây sức ép buộc các nhà hàng phải chọn nền tảng giao đồ ăn của mình thay vì được quyền có nhiều lựa chọn.

Phía JD không cung cấp ví dụ cụ thể về những người lao động bị ảnh hưởng và không có người giao hàng nào công khai lên tiếng về việc bị xóa khỏi Meituan.

Trả lời SCMP, ba người giao hàng ở Phật Sơn, phía nam tỉnh Quảng Đông cho biết họ đang sử dụng cả JD.com và Meituan mà không có vấn đề gì, đồng thời khối lượng đơn hàng của họ cũng không bị ảnh hưởng.

Trong bức thư tố cáo, JD cũng cho cam kết sẽ cung cấp thêm các lợi ích cho shipper trên nền tảng của mình, đồng thời bảo vệ quyền lợi cho những nhân viên giao hàng bị cấm trên các nền tảng khác. Ngoài ra, JD cũng cam kết tuyển dụng vợ/chồng hay người thân của nhân viên giao hàng vào làm shipper hoặc nhân viên dọn dẹp.

Tờ SCMP cho hay JD nổi tiếng với dịch vụ hậu cần mạnh do là ông lớn trong mảng TMĐT, bởi vậy hãng cũng đặt cược lớn cho mảng giao đồ ăn khi cố gắng đa dạng hóa kinh doanh trong bối cảnh kinh tế khó khăn.

Kể từ khi ra mắt dịch vụ giao đồ ăn nhanh ngày 11/2/2025, phía JD cho biết đã có 10.000 shipper toàn thời gian với hơn 1 triệu đơn hàng tại 142 thành phố. Công ty cũng cam kết không tính phí hoa hồng cho các nhà hàng trong năm nay nếu họ tham gia nền tảng này trước ngày 1/5/2025.

Sau khi có động thái tố cáo đối thủ, phía JD cho biết có kế hoạch tăng đội ngũ shipper lên 100.000 người trong 3 tháng tới.

Dịch vụ giao đồ ăn của JD được tích hợp vào ứng dụng mua sắm phổ biến của công ty, vốn đã có tệp khách hàng khá đông nhờ TMĐT.

Trước áp lực này, phía Meituan đã ra mắt tính năng mới, cam kết giao hàng mọi thứ, từ thực phẩm, mỹ phẩm đến đồ chơi, đồ điện tử trực tiếp đến tận nhà người mua trong vòng 30 phút, hoạt động 24/7.

"Bức thư tố cáo của JD phản ánh quyết tâm của công ty trong việc tăng cường mảng giao đồ ăn của mình đồng thời gây thêm áp lực dư luận lên các đối thủ cạnh tranh", nhà sáng lập Li Chengdong của Dolphin nhận định.

Theo ông Li, khách hàng, shipper và các nhà hàng là người hưởng lợi lớn nhất khi quyền lợi được bảo vệ trong khi hành vi độc quyền bị chế tài.

Đồng quan điểm, chuyên gia tiếp thị Wan Guo nói với SCMP rằng cam kết của JD không hoàn toàn xuất phát từ lợi ích người dùng mà còn được thúc đẩy bởi cơn khát gia tăng lực lượng shipper. Để làm được điều này, phía JD sẽ phải dùng mức lương và phúc lợi cao để thu hút thêm nhân viên.

Đáp trả, các đối thủ từ Meituan, Ele.me cho đến Post (Alibaba) đều đã tăng phúc lợi cho người giao hàng trên nền tảng của họ, bao gồm cả việc cung cấp bảo hiểm xã hội, một điều hiếm thấy trong nền kinh tế chia sẻ.

Báo cáo của Bocom International cho thấy hiện Meituan vẫn là thế lực thống trị trong lĩnh vực giao đồ ăn với 65% thị phần, trong khi Ele.me nắm giữ 33% thị trường.

*Nguồn: SCMP