“Cha đẻ của AI” gửi lời cảnh báo toàn cầu

Geoffrey Hinton, nhà khoa học máy tính đoạt giải Nobel và cựu giám đốc điều hành Google, người từng được mệnh danh là “cha đẻ của AI”, đã bày tỏ lo ngại rằng trí tuệ nhân tạo (AI) - công nghệ mà ông góp phần phát triển - có khả năng đe dọa sự tồn vong của loài người.

Phát biểu tại hội nghị Ai4 ở Las Vegas hôm 12/8, Hinton nhắc lại dự báo trước đây rằng có 10–20% khả năng AI sẽ “xóa sổ” nhân loại. Ông cho rằng các nỗ lực của các tập đoàn công nghệ nhằm duy trì quyền kiểm soát của con người đối với những hệ thống AI là không khả thi.

“Chúng sẽ thông minh hơn chúng ta rất nhiều và sẽ làm đủ mọi cách để vượt qua mọi giới hạn,” Hinton nói, đồng thời cảnh báo rằng AI có thể thao túng con người dễ dàng như cách một người lớn dùng kẹo dụ một đứa trẻ ba tuổi. Ông dẫn ví dụ về những mô hình AI sẵn sàng lừa gạt, gian lận và ăn cắp để đạt được mục tiêu, trong đó có một mô hình từng tìm cách tống tiền kỹ sư dựa trên thông tin cá nhân lấy từ email để tránh bị thay thế.

Hinton cho rằng các hệ thống AI, khi đủ thông minh, sẽ nhanh chóng hình thành hai “mục tiêu phụ”: tồn tại và gia tăng quyền kiểm soát. “Có lý do chính đáng để tin rằng bất kỳ loại AI nào cũng sẽ tìm cách sống sót,” ông nói, đồng thời nhấn mạnh việc nuôi dưỡng lòng trắc ẩn của AI đối với con người là yếu tố then chốt để giảm thiểu rủi ro.

Thay vì ép AI phục tùng con người, Hinton đã đề xuất một giải pháp thú vị: lập trình “bản năng làm mẹ” vào hệ thống, để AI “thực sự quan tâm đến con người” ngay cả khi vượt trội về trí tuệ. 

Theo Hinton, mô hình AI an toàn nhất là mô hình mà những thực thể thông minh hơn (AI) vẫn ưu tiên bảo vệ con người - những thực thể kém thông minh hơn. Ông ví điều này như tình mẫu tử, khi người mẹ luôn có bản năng và áp lực xã hội phải chăm sóc con mình. Và vì vậy, dù vượt trội về năng lực, AI vẫn sẽ phụ thuộc vào “đứa con” của mình và dành cho nó sự bảo vệ.

"Kết quả tốt đẹp duy nhất"

Hinton thừa nhận ông chưa rõ cách hiện thực hóa ý tưởng này về mặt kỹ thuật, nhưng nhấn mạnh các nhà nghiên cứu cần nỗ lực hết sức để đạt được mục tiêu. “Đó là kết quả tốt đẹp duy nhất. Nếu AI không thể nuôi dưỡng tôi, thì nó sẽ thay thế tôi. Vì vậy AI siêu trí tuệ cần có bản năng làm mẹ để không muốn thay thế hay đẩy con người đến bờ diệt vong,” ông nói.

Hinton được biết đến với công trình tiên phong về mạng nơ-ron nhân tạo, góp phần mở đường cho sự bùng nổ của AI ngày nay. Năm 2023, ông rời Google và kể từ đó liên tục cảnh báo về các nguy cơ tiềm tàng của AI.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình với ý tưởng “AI có tình mẫu tử” của Hinton.

Lý Phi Phi, người được mệnh danh là “nữ tướng AI” nhờ những công trình tiên phong trong lĩnh vực này, chia sẻ với CNN rằng bà tôn trọng sự khác biệt quan điểm với Hinton nhưng cho rằng đây là “cách tiếp cận sai lầm”. Trong buổi trò chuyện tại Ai4, bà Phi kêu gọi hướng tiếp cận “AI lấy con người làm trung tâm, bảo vệ phẩm giá và quyền chủ động của con người”. Theo bà, với tư cách một người mẹ, một nhà giáo dục và một nhà phát minh, trách nhiệm của con người là “phát triển và sử dụng công nghệ một cách có trách nhiệm, để không ai phải từ bỏ phẩm giá của mình vì bất kỳ công cụ mạnh mẽ nào.”

Cũng tại hội nghị, Emmett Shear - người từng giữ chức vụ CEO tạm quyền của OpenAI và hiện là CEO công ty AI Softmax - cho biết ông không bất ngờ trước việc một số hệ thống AI đã từng tìm cách tống tiền con người hoặc phớt lờ lệnh ngừng hoạt động. “Điều này vẫn đang xảy ra và sẽ không dừng lại,” Shear cảnh báo. Ông cho rằng thay vì cố gắng “cấy” giá trị nhân văn vào AI, một chiến lược khả thi hơn là xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa con người và AI.

AI đang phát triển nhanh hơn dự kiến

Nhiều chuyên gia nhận định trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI), hay còn gọi là siêu trí tuệ nhân tạo có khả năng tự học, có thể xuất hiện trong thập kỷ tới. Geoffrey Hinton cho biết ông từng dự đoán AGI sẽ cần 30 đến 50 năm để thành hình, nhưng với công nghệ hiện nay chúng ta sẽ chỉ còn cần khoảng từ 5 đến 20 năm để phát triển được AGI.

Dù lo ngại những rủi ro tiềm ẩn, Hinton vẫn kỳ vọng AI sẽ thúc đẩy các đột phá y học, từ thuốc điều trị mới đến phương pháp chữa ung thư hiệu quả hơn nhờ khả năng xử lý và đối chiếu khối dữ liệu khổng lồ từ MRI và CT. Tuy vậy, ông bác bỏ ý tưởng AI mang lại sự bất tử cho con người: “Việc cố gắng khiến con người bất tử sẽ là một sai lầm lớn. Bạn có muốn thế giới được điều hành bởi những người đàn ông da trắng 200 tuổi không?”, ông hài hước hỏi.

Khi nhìn lại sự nghiệp, Hinton thừa nhận điều hối tiếc lớn nhất là tập trung vào việc phát triển AI mà chưa chú trọng đủ đến yếu tố an toàn: “Tôi ước mình đã dành nhiều thời gian hơn để tìm cách vận hành nó một cách an toàn.”

Nguồn: CNN