Càng chán việc, càng tiêu tiền ác hơn

Bạn có bao giờ rơi vào cảnh sáng mở mắt ra, nghĩ tới công việc là muốn… ngủ tiếp? Công việc bế tắc, tâm trạng tụt dốc, nhưng lạ thay, ví tiền lại "bay hơi" nhanh hơn bao giờ hết. Mua sắm online, ăn uống sang chảnh, hay thậm chí "đầu tư" vào mấy món đồ chẳng biết để làm gì - nghe quen không? Thoạt nhìn, chuyện này cứ như nghịch lý: Chán việc thì phải tiết kiệm chứ, sao lại "đốt tiền" kiểu đó? 

Nhưng khoan, phía sau hành động này là cả một "vũ trụ tâm lý".

Chuyện gì đang xảy ra?

Khi công việc bế tắc, cảm giác như cả thế giới đang chống lại bạn. Deadline dí sát mông, sếp thì khó tính, đồng nghiệp thì… thôi khỏi nói. Lúc này, tâm trạng tụt xuống đáy, bạn chỉ muốn tìm một thứ gì đó để "cứu rỗi". Và rồi, như một phép màu, một chiếc váy xinh lung linh hay một bữa ăn ngon lịm tim trên sàn TMĐT xuất hiện. Bấm "mua ngay", thế là dopamine - cái chất gây nghiện trong não - bùng nổ, mang lại cảm giác sung sướng tức thì.

Cứ tưởng tượng đi, khi công việc làm bạn cảm thấy như mình chẳng kiểm soát được gì, thì việc mua sắm giống như một cách để bạn hét lên: "Tui vẫn làm chủ cuộc đời tui nè". Nhưng mà, cái sự sung sướng này nó ngắn ngủi lắm. Hàng về, unbox xong, niềm vui tan biến, bạn lại đối diện với cái thực tại chán ngắt. Thế là lại… bấm mua tiếp. Vòng lặp này đúng là "hại ví" mà!

Chán việc không chỉ là chuyện công việc, mà còn là cảm giác bạn bị "vô hình" trong mắt người khác. Sếp không khen, đồng nghiệp không để ý, thành tích thì mãi lẹt đẹt. Lúc này, cái tôi của bạn như bị bóp nghẹt. Và thế là, bạn quay sang tìm kiếm sự công nhận… trong những món đồ. Một chiếc túi xịn, một đôi giày hàng hiệu, hay chỉ đơn giản là một cốc trà sữa topping đầy ú ụ - tất cả như đang thì thầm: "Mày xứng đáng mà, mày đỉnh mà".

Những món đồ này không chỉ là đồ vật, mà còn là cách bạn tự an ủi bản thân, tự tạo cho mình một hình ảnh "tôi ổn, tôi thành công". Nhưng thật ra, sâu thẳm bên trong, bạn biết đó chỉ là lớp vỏ hào nhoáng che đi cái cảm giác trống rỗng khi công việc không như ý. Và thế là, càng chán, bạn càng "vung tay" để tự thuyết phục rằng mình vẫn "oke".

Công việc chán, deadline đuổi, áp lực chất chồng - ai mà chẳng muốn "trốn" khỏi cái thực tại ngột ngạt đó? Thế là bạn tìm đến những thú vui tức thời: Một chuyến đi chơi xa, một buổi spa thư giãn, hay đơn giản là lượn lờ trung tâm thương mại và quẹt thẻ không suy nghĩ. Những thứ này giống như một liều thuốc giúp bạn tạm quên đi cái bàn làm việc đầy drama.

Cái này người ta gọi là "thoát ly tâm lý". Khi công việc không còn mang lại niềm vui, bạn tìm niềm vui ở chỗ khác. Mà tiêu tiền thì đúng là cách nhanh nhất để có cảm giác "đời còn đáng sống". Nhưng khổ nỗi, cái sự trốn chạy này nó giống như uống nước ngọt khi khát - đã thì đã thật, nhưng chỉ được một lúc thôi. Tiền hết, nợ thẻ tín dụng chồng chất, bạn lại càng stress hơn. 

Thời buổi này, lướt Instagram hay TikTok mà không thấy ai khoe đồ xịn, đi du lịch sang chảnh, ăn uống ở nhà hàng xịn thì cũng lạ. Khi bạn đang chán việc, nhìn người ta sống "lung linh" thế, tự nhiên thấy mình… kém cỏi. Thế là bạn lao vào mua sắm, check-in quán xá, chỉ để cảm thấy mình cũng "bằng chị bằng em". Mua một chiếc váy giống hotgirl, đi ăn ở quán mà cả thế giới check-in - tất cả chỉ để xoa dịu cái cảm giác thua kém.

Mạng xã hội như một cái bẫy, khiến bạn nghĩ rằng tiêu tiền sẽ giúp mình "lên level" trong mắt người khác. Nhưng thật ra, cái bạn cần không phải là ánh hào quang ảo, mà là giải quyết cái bế tắc trong công việc.

Thoát khỏi vòng xoáy

Càng chán việc, bạn càng dễ sa vào cơn lốc mua sắm để tìm niềm vui tức thời. Nhưng tiêu tiền nhiều lại khiến áp lực tài chính đè nặng, làm bạn càng thêm chán nản với công việc. Vòng xoáy này, như một bài báo trên Psychology Today từng mô tả, là hệ quả của việc tìm kiếm sự an ủi tạm thời từ hành vi tiêu dùng bốc đồng. Muốn thoát ra, bạn cần đối diện vấn đề và thực hiện những thay đổi cụ thể, từ công việc đến cách quản lý cảm xúc và tài chính.

Theo Harvard Business Review, việc học một kỹ năng mới hoặc đặt mục tiêu nhỏ có thể khơi dậy động lực. Chẳng hạn, tham gia một khóa học ngắn hạn về kỹ năng bạn yêu thích, hoặc thử đảm nhận một dự án mới trong công ty. Nếu môi trường làm việc quá ngột ngạt, cân nhắc thay đổi công việc để tìm lại đam mê. Một sự thay đổi nhỏ, như cải thiện góc làm việc hay trò chuyện với đồng nghiệp tích cực, đôi khi cũng đủ để bạn cảm thấy hứng khởi hơn.

Thứ hai, kiểm soát chi tiêu là chìa khóa để cắt đứt vòng xoáy. Một nghiên cứu của Forbes chỉ ra rằng lập ngân sách giúp giảm 30% hành vi mua sắm bốc đồng. Hãy đặt giới hạn chi tiêu hàng tháng và tránh nhấn "mua ngay" khi đang stress. Thay vì shopping để giải tỏa, hãy thử những hoạt động miễn phí như đi dạo công viên, đọc sách, hoặc xem một bộ phim hài. Những khoảnh khắc thư giãn này không chỉ tiết kiệm mà còn giúp bạn nạp lại năng lượng mà không lo "cháy ví".

Chăm sóc sức khỏe tinh thần là yếu tố then chốt. Một cuộc trò chuyện chân thành đôi khi mang lại sự "chữa lành" sâu sắc hơn bất kỳ món đồ đắt tiền nào. Nếu bế tắc kéo dài, đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia. Dù là tìm lại đam mê hay chuyển hướng sự nghiệp, sự hỗ trợ chuyên nghiệp sẽ giúp bạn tự tin hơn.

Thoát khỏi vòng xoáy chán việc và tiêu tiền đòi hỏi bạn phải hành động thay vì trốn tránh. Bằng cách làm mới công việc, kiểm soát chi tiêu, chăm sóc tâm hồn và tìm kiếm sự hỗ trợ khi cần, bạn sẽ tìm lại được sự cân bằng và ý nghĩa trong cuộc sống.

Chán việc mà tiêu tiền như nước không phải là nghịch lý, mà là cách tâm lý bạn đang "gào thét" để được chú ý. 

Đó là tiếng nói của sự thiếu thốn cảm xúc, của mong muốn được công nhận và thoát khỏi áp lực. Nhưng thay vì để ví tiền "chịu trận", hãy thử đối diện với vấn đề.