Biểu tượng ngành công nghệ thế kỷ 20 bất ngờ sa thải hàng nghìn nhân sự, nhận 'thua' trước AI và tự động hóa

International Business Machines (IBM) – biểu tượng của ngành công nghệ thế kỷ 20 – vừa tuyên bố sẽ cắt giảm hàng nghìn nhân sự trước khi năm 2025 khép lại. Theo Reuters, đợt sa thải này diễn ra trong quý IV và chỉ ảnh hưởng đến “một tỷ lệ phần trăm nhỏ” trong tổng số 270.000 nhân viên toàn cầu của hãng. Dù con số không lớn nếu xét theo quy mô, động thái này vẫn gây chú ý mạnh, bởi nó diễn ra giữa thời điểm IBM đang đẩy nhanh chiến lược tái cấu trúc để tập trung vào mảng phần mềm, điện toán đám mây lai và trí tuệ nhân tạo (AI).

Phát ngôn chính thức của công ty khẳng định đây là “hành động cần thiết để điều chỉnh lực lượng lao động, phù hợp với các ưu tiên kinh doanh mới”. Nói cách khác, IBM đang dịch chuyển từ những mảng truyền thống có biên lợi nhuận thấp – như phần cứng hay dịch vụ hạ tầng cũ – sang mô hình có giá trị gia tăng cao hơn.

Trong bối cảnh toàn ngành công nghệ toàn cầu đang bước vào giai đoạn tinh gọn hóa, IBM không phải ngoại lệ. Từ đầu năm đến nay, hàng loạt tập đoàn như Google, Amazon, Meta hay SAP cũng đã công bố những đợt cắt giảm hàng nghìn việc làm, với lý do tương tự: tối ưu chi phí, tái cơ cấu tổ chức và đầu tư cho các lĩnh vực tương lai như AI.

Với IBM, thời điểm cuối năm càng có ý nghĩa chiến lược. Đó là lúc các doanh nghiệp đánh giá lại hiệu quả tài chính, chuẩn bị cho kế hoạch kinh doanh năm tới. Nhiều nhà phân tích nhận định việc IBM cắt giảm nhân sự vào quý IV không chỉ nhằm tiết kiệm chi phí mà còn để “dọn đường” cho năm 2026 – khi hãng dự kiến tăng tốc đầu tư vào các nền tảng AI và dịch vụ đám mây lai, lĩnh vực hiện chiếm hơn 70% doanh thu phần mềm của tập đoàn.

Để hiểu sức nặng của thông tin này, cần nhớ rằng IBM từng là biểu tượng không thể lay chuyển của ngành công nghệ. Vào thập niên 1960–1970, cái tên “Big Blue” gần như đồng nghĩa với máy tính doanh nghiệp. Sản phẩm huyền thoại IBM System/360 ra mắt năm 1964 đã thay đổi toàn bộ ngành công nghiệp máy tính, giúp IBM chiếm hơn 70% thị phần toàn cầu.

Từ những chiếc mainframe đồ sộ cho đến chip bán dẫn, từ trung tâm dữ liệu cho đến phần mềm doanh nghiệp, IBM từng đặt nền móng cho kỷ nguyên số hiện đại. Thời kỳ đó, làm việc cho IBM được xem là niềm tự hào của giới kỹ sư – một “ngôi nhà của trí tuệ và kỷ luật”.

Nhưng khi công nghệ thay đổi nhanh hơn bao giờ hết, IBM cũng phải liên tục tái sinh. Bước ngoặt lớn đầu tiên diễn ra khi hãng bán bộ phận máy tính cá nhân cho Lenovo năm 2005, rồi đến năm 2021 tách mảng dịch vụ hạ tầng thành công ty Kyndryl độc lập. Dưới thời CEO Arvind Krishna, IBM đặt cược toàn bộ tương lai vào đám mây lai và AI, đặc biệt sau khi ra mắt nền tảng Watsonx – hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, việc chuyển mình của một tập đoàn hơn trăm năm tuổi không hề dễ dàng. Doanh thu mảng phần mềm vẫn tăng chậm, trong khi áp lực lợi nhuận và kỳ vọng của nhà đầu tư buộc công ty phải “làm nhiều hơn với ít hơn”.

Theo Newsweek, đợt cắt giảm mới dự kiến tương đương khoảng 2.500–3.000 nhân sự. Cổ phiếu IBM đã giảm gần 2% ngay sau khi thông tin được công bố, phản ánh tâm lý thận trọng của thị trường. Dù công ty nhấn mạnh rằng lực lượng lao động tại Mỹ “sẽ giữ ổn định”, giới phân tích cho rằng các chi nhánh ngoài Mỹ – nơi chi phí nhân công thấp hơn – có thể chịu ảnh hưởng mạnh hơn.

Các chuyên gia nhân sự nhận định, động thái của IBM là ví dụ điển hình cho xu hướng “tái cấu trúc theo năng lực” đang lan rộng: doanh nghiệp không còn cắt giảm vì khủng hoảng tài chính, mà vì công nghệ mới khiến nhiều vị trí trở nên lỗi thời. AI và tự động hóa đang làm thay đổi cấu trúc lao động, buộc các tập đoàn phải tuyển những kỹ sư dữ liệu, nhà thiết kế mô hình AI thay cho kỹ thuật viên vận hành hệ thống cũ.

Theo: WSJ, Reuters