Bắc thang lên hỏi ông trời: Phim Việt từ đầu 2019 đến giờ là một chuỗi thất vọng, cứu làm sao?

Ước tính có 40 phim Việt đã và sẽ ra rạp trong năm 2019. Nếu chỉ tính mùa phim hè, từ tháng 4 đến tháng 9/2019 là 13 phim Việt. Tuy nhiên, số lượng dường như lại không đi cùng với doanh thu cao hay chất lượng. Có vẻ không ít NSX cứ nghĩ 2019 là năm "dễ ăn", đánh đâu thắng nấy mà quên đi rằng khán giả mới là người quyết định cho câu chuyện của bài toán doanh thu.

Và thế là đến hẹn lại lên, trên Facebook lại có đôi ba dòng "tút" kêu gọi "cứu phim". Người ta vẫn luôn nói điện ảnh Việt hãy còn non trẻ, nhưng chả lẽ cứ "ép" khán giả phải lãnh lấy quả bóng có trách nhiệm với câu chuyện doanh thu mỗi khi thua lỗ hay sao? Cục diện của phim Việt từ đầu năm đến nay chỉ vỏn vẹn ở hai từ: "Kì vọng" và "thất vọng"!

1. Ai cũng có quyền kì vọng khi nhìn thấy con số "trăm tỷ"

Đầu năm, loạt phim Hai Phượng, Cua Lại Vợ Bầu, Lật Mặt 4: Nhà Có Khách, Trạng Quỳnh đều đại thắng, đạt doanh thu trên trăm tỷ. Người ta có nhiều cơ sở kì vọng năm 2019 sẽ là một năm đầy "lộc lá" đối với điện ảnh Việt. Chưa bao giờ người ta nghe nói phim Việt dễ dàng đạt ngưỡng doanh thu "kinh hoàng" nhiều đến thế. Thậm chí không tính riêng thị trường trong nước, ekip sản xuất Hai Phượng của Ngô Thanh Vân còn khẳng định tác phẩm hành động cuối cùng trong nghiệp làm đả nữ của "chị Ba" là phim Việt đầu tiên chạm mốc 200 tỉ nếu tính luôn doanh thu cả các thị trường khác như Canada và Mỹ.

Vỏn vẹn 2 quý đầu tiên, đã có 3 bộ phim là Cua Lại Vợ Bầu, Hai Phượng và Lật Mặt 4 làm thay đổi cục điện của top 5 phim điện ảnh Việt có doanh thu cao nhất mọi thời đại. Bộ phim từng giữ ngôi vương Em Là Bà Nội Của Anh năm nào giờ ngậm ngùi nhường lại cho đàn em. Thành công của 3 tác phẩm kể trên vừa tín hiệu mừng. Điều này chứng minh câu chuyện hoá ra khán giả cũng ủng hộ phim Việt, hoàn toàn không bài xích hay tẩy chay như những năm trước. Nhưng đồng thời cũng dấy lên việc tạo ra những tơ tưởng dễ dãi khi cho ra mắt phim ồ ạt mà chẳng quan tâm đến chất lượng bên trong.

Ở Việt Nam chúng ta đôi khi cũng chẳng cần đến những con số cụ thể thì mới biết nhà sản xuất ấy có lỗ hay không. Tinh tế chút cứ quan sát sẽ biết thôi, nếu phim thắng tưng bừng kiểu vì cũng xuất hiện tràn lan các poster hoành tráng khoe doanh thu. Đỉnh điểm là trận chiến phim tết 2019, khi hai đối thủ Trạng Quỳnh và Cua Lại Vợ Bầu liên tục cập nhật con số chục tỉ khiến khán giả không khỏi choáng váng. Còn ở những bộ phim hẩm hiu hơn, thường thì nó sẽ đến và rút khỏi các cụm rạp trong lặng lẽ. Đó là những ekip ít nhất còn có "sĩ diện", không than thân trách phận. Tuy nhiên vẫn còn đôi ba trường hợp, mượn tình thương của công chúng để lên mạng xã hội kêu gọi "cứu phim". Bây giờ đã là 2019, nhưng quả thật màn "rạch mặt ăn vạ" của Chí Phèo thời nào cũng kịp bắt trend!

Quay trở lại với câu chuyện "ăn vạ". Giới mộ điệu điện ảnh vừa qua lại tiếp tục chứng kiến một màn kêu gọi "kinh thiên động địa" trên Facebook. Một đạo diễn của bộ phim "độc lập" mang tên Trời Sáng Rồi Ta Ngủ Đi Thôi ra rạp ngày 27/9 đang có nguy cơ bị rời khỏi các suất chiếu vì không có doanh thu. Ngộ nghĩnh hơn nữa, thậm chí vị đạo diễn này còn đăng một tấm hình kêu gọi "cầu cứu", kêu gọi 150 ngàn khán giả ra rạp xem phim để cứu sống bộ phim? Cụm từ giải cứu phim Việt hay lên mạng xã hội than thở không phải là chưa có tiền lệ, nhưng "ngã giá" hẳn 1 con số là cần 150 ngàn vé cho phim "độc lập" thì quả thật đây là lần đầu tiên. Dòng trạng thái đọc nghe rất xuôi tai, nhưng ngẫm đi ngẫm lại, khán giả chỉ biết: "Ủa, tại sao tôi phải có trách nhiệm cứu?"

2. Từ kì vọng thành thất vọng, tự PR "khoanh vùng" khán giả rồi sợ ế?

Để giải thích về nguyên nhân lí do tại sao những bộ phim trong hè không được khán giả chào đón nồng nhiệt so với những bộ phim hồi đầu năm có rất nhiều. Không chỉ doanh thu, từ nội dung đến chiến lược truyền thông quảng bá – marketing của các bộ phim trên đều khiến khán giả nhìn vào mà "ngán ngẩm". Thật sự công chúng có quan tâm đây là phim của ekip chuyên nghiệp hay phim "độc lập" không? Câu trả lời chắc chắn là không!

Một khi đã bước ra rạp, cuộc chơi thương mại đòi hỏi tâm thế sòng phẳng. Nếu nói phim độc lập không có đủ kinh phí như các ekip làm phim lớn khác tại Việt Nam, thì bản thân ekip các phim lớn đó cũng phải cạnh tranh với bom tấn quốc tế? Suy cho cùng, câu chuyện ở đây là các NSX phim cần chạm đúng được nhu cầu giải trí của số đông khán giả. Thời nào rồi còn mơ mộng làm phim cho phải "nghệ", phải "chất", đến khi lỗ rồi mới kêu cứu?

Tuy nhiên, nói đi cũng phải nói lại, một bộ phim dù có nội dung hay không thì chiến lược truyền thông – marketing quảng bá phim cũng đóng vai trò quyết định thành công. Chiến lược quảng bá có tốt thì mới thu hút được khán giả và ngược lại thì chiến lược không tốt sẽ dẫn đến thất bại. Có thể do thành công của những bộ phim đợt Tết nên việc quảng bá của các bộ phim hè trở nên ỷ lại chăng?

Thời điểm cũng trở thành yếu tố quan trọng khi mà mùa hè là mùa của bom tấn Hollywood. Dường như những bộ phim Việt Nam trong phòng vé vào mùa này không có sức để cạnh tranh với những "đối thủ" nước ngoài. Vì thế các bộ phim được đầu tư kinh phí và truyền thông khủng được đẩy lên dịp Tết hoặc cuối năm.

Chưa hết, niềm kì vọng đặt sai người, sai chỗ cũng phần nào trở thành một nỗi "thất vọng" nặng nề. Điển hình là Truyện Ngắn của Hà Anh Tuấn. Truyện Ngắn nằm trong chiến dịch quảng bá dự án dài hơi cho concert của Hà Anh Tuấn. Nhiều người xem xong cho biết bộ phim sẽ "nghệ thuật" hơn nếu chỉ chiếu trong buổi concert của anh.

Tất cả những thứ mang tính "nghệ thuật" như được cố gắng "nhồi nhét" vào để bộ phim thêm "đẹp", nhưng lại không thể chạm tới cảm xúc của khán giả. Vì câu chuyện tình day dứt của hai nhân vật chính đều được xây dựng rất lưng chừng, ít thoại, không đủ lý do cụ thể để hiểu được sự gắn kết nồng nàn ở tình yêu ấy, khiến khán giả xem hết cũng không thể "cảm" nổi.

3. Hãy đầu tư nội dung để phim tốt hơn thay vì "ăn vạ" chờ cứu!

Thay vì phán xét, "hờn dỗi", cho rằng khán giả chỉ thích "hihihaha" khi xem những phim hài tình cảm, dàn cast có tên Trường Giang - Trấn Thành thì mới ùn ùn kéo nhau ra rạp xem thì bạn đã lầm! Khoan hãy bàn đến những khái niệm mơ hồ như phim độc lập, phim thị trường thậm chí là phim nghệ thuật, khán giả - những người chịu bỏ cả 1 tô phở (thậm chí là 2 tô đối với những nơi không quá đắt đỏ) để xem phim, bản thân họ chỉ quan tâm số tiền mình bỏ ra có xứng đáng, cụ thể ở đây là phim phải hay! Phim hay ắt có người ủng hộ, một cụm từ "biết rồi - khổ lắm - nói mãi" mà phần đông ekip làm phim hiện nay bỏ qua?

Một ví dụ điển hình cho việc phim hay ắt có người xem phải kể đến đó là Parasite (Ký Sinh Trùng) của đạo diễn Bong Joon Ho. Tác phẩm đầu tiên của Hàn Quốc đoạt giải Cành Cọ Vàng của LHP phim CANNES vừa rồi. Nói đây là bộ phim nghệ thuật cũng đúng, nhưng nói đây là tác phẩm giải trí cũng chẳng hề sai. Tại Hàn Quốc lẫn Việt Nam, Parasite tạo được những thành tích doanh thu đáng nể. Riêng tại Việt Nam, bộ phim còn tạo ra được trào lưu kéo nhau ra rạp xem phim Hàn Quốc và trở thành bộ phim xứ Kim Chi ăn khách nhất. Người ta cũng chẳng quan tâm đây có phải là phim nghệ thuật hay không, Parasite ăn khách là đến từ nội dung phim, cách bài trí của Bong Joon Ho trong tác phẩm đã tạo ra được hiệu ứng truyền miệng, kéo công chúng ùn ùn ra rạp để xem rốt cuộc plot twist của phim đỉnh như thế nào.

4. Từ giờ đến cuối năm, vẫn còn nhiều "hi vọng" cho các nhà làm phim Việt

Có thể nói, dù mùa hè vừa qua là một mùa "buồn" đối với điện ảnh Việt nhưng những bộ phim ra rạp sắp tới cũng vẫn đầy hứa hẹn để khán giả kì vọng như Thất Sơn Tâm Linh, Mắt Biếc, Chị Chị Em Em, Pháp Sư Mù, Anh Trai Yêu Quái... Đặc biệt, phim Mắt Biếc của đạo diễn Victor Vũ cũng rất được mong chờ khi chiếu đúng dịp Giáng Sinh, doanh thu tuần đầu hứa hẹn cũng sẽ vượt mốc 100 tỷ.

Hi vọng thời điểm cuối năm vắng bóng phim ngoại sẽ là dịp để phim Việt khởi sắc hơn.